'Olifant kan niet
meer als vermaak'
VERDIEPING 11
Met wilde dieren in
een kooi rondtrekken
puur voor ons ver
maak: dat vinden
dierenbeschermers
niet ethisch.
WAAR HEBBEN WE HET OVER?
fantenhaak zegt hij niet te gebruiken, al is
hij er niet principieel tegen. „Vergelijk het
met sporen of een zweepje bij paarden. In
dierentuinen gebruiken ze ook olifantenha-
ken. Maar als je dieren traint op basis van
respect en vertrouwen, heb je zo'n haak
niet nodig. Van straffen raken dieren ge
stresst."
Ook in de piste is de omgang met dieren
volgens hem verbeterd. Vroeger moesten
acts vooral spectaculair zijn, en wilde die
ren wild. „Buba kan ook een handstand ma
ken en op haar achterpoten staan. Maar dat
hoeft niet meer. Mensen vinden het ook
mooi om de harmonie tussen zo'n groot
dier en mijn kleindochter te zien."
Jeffry Freiwald (24) wil niets liever dan
zijn vader opvolgen. Het liefst zou hij, net
als Lutz vroeger, met roofdieren werken: tij
gers, leeuwen, panters. De gevolgen van
een verbod op wilde dieren kan hij nog
niet overzien. „Ik blijf positief denken en
het goede voorbeeld geven. Waar we ook
staan, iedereen mag komen kijken hoe wij
omgaan met onze dieren." Wel is hij voor
de zekerheid twee jaar geleden ook gestart
met een carrière als clown.
Wat een verbod op wilde circusdieren voor
de familie Freiwald betekent? Of Buba, die
met haar 39 jaar nog gemakkelijk twintig
jaar mee kan, naar een olifantenopvang
moet? Lutz haalt zijn schouders op. Hij
maak zich druk over andere dingen: dat
zijn dieren van de gemeente niet op het
grasveld achter de parkeerplaats mogen lo
pen, bijvoorbeeld, maar zijn veroordeeld
tot de stenen. „Een verbod? Eerst maar
eens zien."
Dit najaar komt het kabi
net met een wetsvoorstel
dat wilde dieren in circus
sen verbiedt; een van de
laatste nog niet uitgevoer
de afspraken uit het regeerakkoord.
Vierentwintig gemeentes riepen de re
gering vorige week op daar haast mee
te maken. Zij zouden circussen met oli
fanten of tijgers het liefst een vergun
ning weigeren, maar dat mag nu niet
zomaar.
Volgens dierenwelzijnorganisaties zijn
wilde dieren niet geschikt om in cir
cussen te leven. „Hun welzijn wordt
daar ernstig aangetast", zegt Leonie
Vestering van Wilde Dieren de Tent
Uit, een vereniging van organisaties
waaronder de Dierenbescherming. „Ze
hebben te weinig leefruimte. Vijf mi
nuten een kunstje doen, is geen aflei
ding voor een leven in de kooi. Zelfs
als ze een buitenverblijf hebben, kun
nen dieren die in het wild grote afstan
den lopen of regelmatig een sprintje
trekken, zich in een circus lang niet ge
noeg bewegen."
In circussen hebben dieren volgens
Vestering een veel beroerder leven dan
in dierentuinen. „In dolfinaria zijn ook
zeker verbeteringen mogelijk, zoals in
de trainingsmethoden. Maar de verblij
ven zijn beter afgestemd op de sociale
behoeften van dieren, net als in dieren
tuinen. Dieren leven er samen, zoals
in het wild. Ze kunnen zich er ver
schuilen. Dierentuinen hebben ook
een educatieve functie. In circussen le
ven dieren in beroerde omstandighe
den puur voor ons vermaak. Rondrei
zen bezorgt hun stress. Dieren die niet
gedomesticeerd zijn, doen echt geen
kunstjes voor een koekje, zoals een
hond. Zo worden jonge olifanten agres
sief getraind met de olifantenhaak."
Diergedragsdeskundige Hans Hopster
van Wageningen Universiteit, die in
opdracht van het ministerie het gedrag
van dieren in een aantal circussen on
derzocht, relativeert het beeld dat elk
circusdier een miserabel leven leidt.
„Binnen hun mogelijkheden doen cir
cussen hun best zo goed mogelijk voor
de dieren te zorgen. Die zijn immers
hun werkkapitaal."
Voor olifanten is een circus volgens
hem niet geschikt. „Dat zijn sociale die
ren die een kudde nodig hebben en in
de natuur veel tijd doorbrengen met
het verzamelen van voedsel. In circus
sen zie je ze gestoord gedrag vertonen,
zoals zwaaien met hun slurf en kop:
signalen dat de leefomstandigheden
onder de maat zijn."
Niet alle dieren die hun natuurlijke ge
drag niet kunnen vertonen, hebben
daar last van. „Bij leeuwen is dat bij
voorbeeld maar de vraag. In de natuur
rusten ze bijna de hele dag. En trekken
ze dat sprintje omdat ze het leuk vin
den of enkel om hun jongen voedsel te
bezorgen? Paarden zijn in een circus,
waar ze vaak in groepen bij elkaar
staan, misschien wel beter af dan bij
een paardenmeisje in een box."
Aan transport zijn circusdieren zó ge
wend, dat ze er volgens de gedragsdes
kundige waarschijnlijk niet veel stress
van ondervinden. En wat betreft de
kunstjes? „Je kunt een vis niet leren
vliegen. Olifanten staan in het wild
ook op hun achterpoten om bij blade
ren te kunnen. Via beloning kan een
trainer zulk gedrag uitvergroten."
DINSDAG 9 SEPTEMBER 2014
Het aantal wilde circusdieren is de laat
ste jaren fors gedaald. Telde actiegroep
Wilde Dieren de Tent uit er in 2010
nog 255, vorig jaar waren dat er 186.
Naast Buba waren er 7 andere Afrikaan
se olifanten en 3 Aziatische.
In de categorie steppedieren waren er
4 zebra's, 1 leeuw en 10 tijgers.
Verder ging het om 68 kamelen, 8 dro
medarissen, 40 lama's, 1 alpaca, 11 slan
gen, 4 krokodillen, 9 tropische vogels,
12 exotische runderen, 5 zeeleeuwen
en 1 wallaby. De dierenacts worden
deels in het buitenland gehuurd.
In 2012 werd de laatste aap in beslag
genomen. De laatste giraffe in een Ne
derlands circus is twee weken geleden
gestorven. Hevige koliek werd de 11-ja
rige Kenay van Belly Wien fataal.
Een optreden van Buba in
Freiwalds Menagerie Circus.
foto's Herman Engbers/HH
