PZC
vitaal
Vrouwen tussen de 50 en 75 jaar krijgen eens in de 2 jaar een
oproep voor een mammografie. In de toekomst gaat dat
gebeuren op basis van risico-inschatting. Om te kijken welke
factoren van belang zijn, start binnenkort een onderzoek.
De vriendinnen Saskia En
gels en Valerie Brusse zijn
allebei 55. Zowel bij de een
als bij de ander valt om de
twee jaar een uitnodiging
voor het bevolkingsonder
zoek naar borstkanker in de
bus. Trouw laten ze dan een mammografie
maken. Geen pretje - je borst geplet in een
röntgenapparaat - maar sinds bij een geza
menlijke vriendin 'een knobbeltje' werd
ontdekt, zien ze er nog meer het belang
van in.
Het is niet ondenkbaar dat Engels over pak
weg tien, vijftien jaar een andere oproep
krijgt dan Brusse. Dat heeft te maken met
het streven naar meer maatwerk. „Het be
volkingsonderzoek naar borstkanker draait
in Nederland 25 jaar en voldoet aan de ver
wachtingen", vertelt Mireille Broeders, epi
demioloog bij het Radboudumc en bij het
Landelijk Referentie Centrum Bevolkings
onderzoek. Die laatste is de organisatie die
de kwaliteit van het bevolkingsonderzoek
naar borstkanker nauwkeurig in de gaten
houdt. „De sterfte aan borstkanker onder
vrouwen tussen de 50 en 75 jaar, de groep
bij wie het bevolkingsonderzoek plaats
vindt, is in die 25 jaar gedaald van 94 naar
62 per 100.000 vrouwen. Ongeveer de helft
van die daling, bijna achthonderd sterfge
vallen per jaar, is te danken aan het bevol
kingsonderzoek. De andere helft aan de ver
beterde behandelmogelijkheden."
Maar het kan nog beter, meent Broeders.
„Aan het bevolkingsonderzoek meedoen,
heeft ook nadelen. Die variëren van de tijd
die het vrouwen kost tot ongerustheid van
wege een vals positieve uitslag. Dat wil zeg
gen dat het op de borstfoto leek alsof er
sprake was van borstkanker, maar dat dit
bij nader onderzoek toch 'loos alarm'
bleek. En er zijn ook vrouwen bij wie vol
gens het onderzoek niets aan de hand is,
maar die toch binnen twee jaar - dus voor
dat ze opnieuw een uitnodiging krijgen -
borstkanker ontwikkelen. Bij elk bevol
kingsonderzoek is het zaak een optimale
balans te vinden tussen de voor- en de na
delen ervan. Hoe hoger iemands risico op
het krijgen van de betreffende aandoening,
des te beter wegen de voordelen op tegen
de nadelen."
Dan moet je wel weten hoe je dat risico
kunt berekenen. Om hierachter te komen,
start dit najaar het PRIS-
MA-onderzoek. Broeders:
„Tot nu toe gebruiken we
in het bevolkingsonder
zoek alleen de leeftijd van
vrouwen als risicofactor.
Maar er zijn meer facto
ren die de kans op het krij
gen van borstkanker beïn-
Mireille Broeders vloeden. Zoals de dicht
heid van het borstweef-
sel, het aantal kinderen dat een vrouw
heeft gebaard, of ze wel of geen borstvoe
ding hebben gegeven, de lengte van de
vruchtbare periode, overgewicht, alcoholge
bruik, het bestaan van borstkanker in de fa
milie en sommige variaties in het DNA.
„Dat zijn allemaal gegevens die we nu niet
kennen van de vrouwen die meedoen aan
het bevolkingsonderzoek. In het PRISMA-
onderzoek gaan we vrouwen die in de re
gio Noord-Nederland met het bevolkings
onderzoek meedoen, vragen of zij ook een
vragenlijst willen invullen en wat bloed
willen afstaan. Daarmee verzamelen we ge
gevens over mogelijke risicofactoren voor
het krijgen van borstkanker. We kijken
wie van hen de ziekte ontwikkelt.
„Vervolgens onderzoeken we of het moge
lijk is aan de hand van de verzamelde gege
vens te voorspellen wie veel en wie weinig
kans heeft de ziekte te krijgen. Op die ma
nier kunnen we vrouwen indelen in risico
groepen. Voor elke risicogroep gaan we op
zoek naar de optimale balans tussen voor-
en nadelen van het bevolkingsonderzoek.
„Hoe vaak kun je een vrouw met een be-
paald risicopercentage het beste oproepen?
Is het zinvol voor sommige risicogroepen
al op jongere leeftijd te beginnen en/of op
latere leeftijd te stoppen met het bevol
kingsonderzoek? Is het voor sommige risi
cogroepen beter gebruik te maken van een
andere opsporingstechniek dan de röntgen
foto? Het is uiteindelijk de bedoeling dat
we vrouwen op basis van hun persoonlijke
risicoprofiel een bepaalde vorm van bevol
kingsonderzoek aanbieden. Bevolkingson
derzoek op maat dus."
Er wordt ook nog onderzocht of vrouwen
hier eigenlijk wel behoefte aan hebben. „Is
het uit te leggen dat een vrouw niet even
vaak een uitnodiging krijgt of op een ande
re manier wordt onderzocht dan haar buur
vrouw of haar vriendin? Wij denken dat
het leveren van maatwerk zal bijdragen
aan een nog betere balans tussen voor- en
nadelen voor iedere vrouw. En daardoor
aan een nog grotere acceptatie van het be
volkingsonderzoek naar borstkanker."
RISICOFACTOREN VOOR BORSTKANKER
Dinsdag 2 september 2014
Gezond
Onderzoek
op maat naar
knobbeltje
door Marten Dooper
Voor het laatst bloeddonor
PAGINA 16 EN 17
e
Een mammografie is niet prettig, maar wel zinvol, foto Getty Images, foto onder: Paul van de Looi.
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
Lange vruchtbare periode:
vroege eerste menstruatie
en/of late menopauze.
Hormoongebruik (anticon
ceptiepil, hormonen na de
overgang).
Nooit of pas op late leeftijd
(35+) zwanger.
Geen borstvoeding geven.
Overgewicht.
Weinig beweging.
Alcoholgebruik: meer dan
3 glazen per dag.
Roken.
Dicht borstweefsel: relatief
veel klier- en weinig vet-
weefsel in de borst. Bij
dicht borstweefsel is een
tumor moeilijker te zien op
de röntgenfoto.
Bestaan van borstkanker in
de familie.
Eerdere goed- of kwaadaar
dige borstaandoening.
