Koude rillingen van de
'rode knop'
8 BUITENLAND
Hoe meer verwarring Rusland zaait
in Oekraïne, hoe lastiger de reactie
van de NAVO.
♦ïeeïïs pzc m brabants dagblad WGGGNGR Media
anno 2014 ter vergroting van zijn
macht economische middelen in,
door zijn industrie succesvol te la
ten concurreren met die van bij
voorbeeld Frankrijk en Engeland.
De pest is dat Rusland econo
misch niets voorstelt. Alleen mili
tair kan het een rol spelen op het
wereldtoneel."
Hybride oorlogvoering is voor
Hurt zeker een punt van zorg.
„Hoe meer verwarring Rusland
kan zaaien, hoe moeilijker het
voor de NAVO zou zijn om hard
te maken dat er sprake is van een
aanval. Je zag op de Krim geen
openlijke oorlogshandelingen,
maar kijk eens naar het resultaat:
het gebied is wel ingepikt. Door
de Russische desinformatie is de
situatie in Oost-Oekraïne nu al
net zo vaag. Daar komt bij dat
mensen vaak liever niet zien wat
ze in feite zien."
„Hybride oorlogsvoering is ui
terst gevaarlijk", beaamt gene-
raal-majoor buiten dienst Frank
van Kappen, WD-senator en
voormalig militair adviseur bij de
Verenigde Naties. „Heel diffuus
en moeilijk om tegen op te tre
den. Achter de schermen worden
afspraken gemaakt met zogenaam
de niet-statelijke actoren. Dat za
gen we al in Georgië en Moldavië.
En op de Krim. Afspraken met
zulke milities kun je natuurlijk al
tijd ontkennen. Dat soort partijen
kun je allerlei dingen laten doen
die het reguliere leger niet kan.
Als officiële overheid moet je reke
ning houden met de internationa
le gemeenschap, die over je schou
der mee kijkt of je je wel houdt
aan de Geneefse conventies en
het Haags oorlogsrecht en dat
soort zaken. Daar hebben die mili
ties geen last van. Ook om politie
ke redenen is hybride oorlogsvoe
ring vaak handig, omdat je kunt
ontkennen dat je er iets mee te
maken hebt, terwijl je op de ach
tergrond die milities kunt aanstu
ren. Je kunt er ook weer makke
lijk van af, omdat die afspraken
formeel niet bestaan. Als het niet
goed gaat, kun je die partijen
weer laten vallen."
Onderdeel van hybride oorlogs
voering is een intensieve informa
tiecampagne. „Je probeert feiten
en gebeurtenissen zó te presente
ren dat je er zelf beter uitziet, te
genover je eigen bevolking, de te
genstander en de internationale
gemeenschap", aldus Van Kap
pen. „Een informatie-oorlog
hoort dus bij dat hele concept."
Wie wil weten hoe verwarrend
desinformatie werkt, hoeft maar
te kijken naar de Russische propa-
gandazender Russia Today.
Nog meer trucs worden uitge
haald om het publiek op het ver
keerde been te zetten. Zoals plot
selinge legeroefeningen aan de
grens. Of door bommenwerpers
het NAVO-luchtruim te laten bin
nendringen. Van Kappen: „Je laat
even zien dat je de capaciteit hebt
om enorme schade toe te breng
en. Tegelijkertijd laat je het pu
bliek raden naar je intenties."
In Oost-Oekraïne dreigt een fro
zen conflict met permanent onder-
MOSKOU - Als Rusland stukken
van Oekraïne in bezit weet te krij
gen, zijn dan daarna de Baltische
staten aan de beurt?
Een belangrijk verschil met
Oekraïne is wel dat Estland, Let
land en Litouwen lid zijn van de
NAVO. Maar zal Poetin zich daar
door laten weerhouden?
Sovjettanks reden openlijk door
Berlijn in 1953, door Boedapest in
1956 en door Praag in 1968, om
Moskou onwelgevallige sentimen
ten te onderdrukken. Het zou
niet zo moeilijk zijn geweest om
daar agressie in te herkennen
waarop de NAVO had kunnen
antwoorden.
De tijden zijn veranderd. De spier
ballen van toen hebben plaatsge
maakt voor de trucs van hybride
oorlogsvoering. Stiekeme handlan
gers doen het vuile werk, achter
de schermen trekt het Kremlin
aan de touwtjes, terwijl de Russi
sche leiders naar buiten toe mooi
weer spelen. „Plaatselijke zelfver-
dedigingstroepen doen dit, niet
wij", zegt Moskou, kwistig zand
in ogen strooiend. Hoe verdedig
je jezelf daar tegen? „Rusland wil
onveranderd domineren, al eeu
wenlang", zegt Martin Hurt. Hij
is adjunct-directeur van het Inter
nationaal Centrum voor Defensie
studies in de Estlandse hoofdstad
Tallinn. Zijn land wist zich in
1991 onder het Russische juk uit
te worstelen na een lange bezet
ting. „Een land als Duitsland zet
Je probeert feiten
en gebeurtenissen
zo te presenteren
dat je er zelf beter
uitziet
kunt u nu nog terug", waar
schuwt de rondleidster. Eén van
de Indiërs kiest inderdaad het ha
zenpad.
Op zijn kantoor vindt directeur
Igor Lavrentsjoek dat griezelige
aspect van zijn museum wel grap
pig. Hij is ervan overtuigd dat de
tijd van de Koude Oorlog voor
goed achter ons ligt. Ondanks de
hoog oplopende spanningen tus
sen het Westen en Rusland van
wege de ontwikkelingen in Oek
raïne.
„Destijds stonden er NAVO-raket-
ten tot in Turkije (de enige grens
die het bondgenootschap deelde
met de voormalige Sovjet-Unie,
red.). Maar de onderlinge verban
den tussen Rusland en het Wes
ten zijn inmiddels zover ontwik
keld, dat ik geen kans op echte en
nieuwe Koude Oorlog zie", ver
klaart de oud-militair. „We zijn
geen vijanden, we zijn partners",
klinkt het bemoedigend.
Het museum dient naast een his-
Het is een routinegrapje, maar
het clubje Indiërs dat ze rondleidt
moet lachen. Deze warme mid
dag zijn de toeristen uit Mumbai
bij toeval in het Koude Oorlogmu
seum in Moskou terecht geko
men. Zoals zoveel reizigers.
De officiële naam van het mu
seum luidt Bunker-42 en in de ja
ren '50 werd er gebouwd aan een
ondergronds commandocentrum.
Dat moest de Sovjet-Unie de ga
rantie op de overwinning bieden,
mocht de Koude Oorlog ooit in
een heet conflict ontaarden.
De buitenkant van het pand is on
opvallend, er is niets aan te zien.
Alleen de toegangspoort aan de
zijkant, groen geverfd, van stevig
metaal en met een grote rode ster
erop, verraadt de aanwezigheid
van een militair object. Of beter:
een voormalig militair object.
Want toen de Sovjet-Unie begin
jaren '90 uiteenviel, had het be
rooide Rusland geen geld meer
om Bunker-42 te onderhouden.
In 2006 werd het een museum.
De tocht door de bunker begint
en Katja neemt de bezoekers acht
tien verdiepingen mee onder
de grond. Beneden zijn de ronde
tunnelmuren (5 meter dik) overal
belegd met zware staalplaten.
Op de vloer liggen kilometerslan
ge rode lopers. „Als u claustrofo
bisch bent of gewoon bang, dan
3R£ SCC!ff
Ë=T ÜC! de Stentor GffiDeStem ^bantfa
Unieke A-daagse reis met rondleiding
van onze correspondent uit Berlijn
Nieuwe oorlog:
handlangers en
desinformatie
door Rob Vunderink
Frank van Kappen, voormalig
militair adviseur VN
door onze correspondent
Joost Bosman
MOSKOU - „Dames en heren, wilt u
onderweg alstublieft geen rode
knoppen indrukken? U zou zomaar
een raket kunnen lanceren", grin
nikt museumgids Katja.
VOUS SÜRTEZ
I 06 SCCTEUR AMfRiCAIN
Ga met ons mee naar Berlijn
Kijk voor vertrekdata, het dagprogramma, meer informatie en reserveringen
op www.effeweg.nl/WegenerBerfijn of bel mef 0529 - 46 96 67 en boek
vandaag nog deze speciaal samengestelde reis, georganiseerd door
Wegener Media i.s.m. Effeweg.nl.
