Kruiningse is dolgelukkig in uniek huis
Wat is er met de woning gedaan?
'Spruit is een van de moeilijkste gewassen om te telen'
24 SCHOUWEN-DUIVELAND
Mireille van den
Berg is eerste
bewoonster van
de enige biobased
gerenoveerde
woning.
KRUININGEN - Wonen in een huis
waarin onder meer leem en kok
kelschelpen zijn verwerkt. Mireil
le van den Berg doet dat nu een
kleine twee maanden, in de eer
ste gerenoveerde biobased wo
ning van Nederland in Kruinin-
gen. Het bevalt uitstekend. „Ik
wil hier niet meer weg."
Bij wijze van proefproject heeft
woningcorporatie R&B Wonen
de jarenvijftigwoning aan de Hen
ry Dunantstraat in de eerste helft
van dit jaar volledig verbouwd en
energiezuinig gemaakt met na
tuurlijke materialen. Van den
Berg, die zelf ëen paar huizen ver
derop opgroeide en altijd in Krui-
ningen is gebleven, is de eerste be
woonster.
„Ik woonde in een straat hierach
ter en zag dat ze dit aan het op
knappen waren. Ik werd er steeds
verliefder op", vertelt de postbo
de, die plannen had om kleiner te
gaan wonen. Maar ze was niet de
enige die een oogje had op het op
dit moment unieke huisje. Meer
dan vijftig mensen hadden wel in
teresse om een volledig gereno
veerde woning te betrekken. „Aan
zienlijk meer dan normaal", be
aamt Inge Huiszoon van R&B Wo
nen.
De sleutel ging uiteindelijk toch
naar Van den Berg, die haar geluk
niet op kon en kan. Duurzaam
heid vindt ze belangrijk. „Zeker
gelet op de huidige tijd. Waar je
kan besparen, moet je dat doen.
Positief dat ook een woningcorpo
ratie daar in meedenkt."
Van den Berg, moeder van twee
dochters van wie de jongste (11)
bij haar woont, heeft inmiddels
een groot deel van de zomer in de
woning doorgebracht. Tijdens
een aantal flink warme dagen was
het binnen nog lekker koel.
„Leem houdt warmte vast, maar
ook tegen", weet ze. Nu is de Krui-
ningse naar eigen zeggen behoor
lijk handig, maar ze heeft al erva
ren dat je bij het ophangen van
een schilderijtje wel rekening
moet houden met de 'afwijkende'
materialen die zijn gebruikt. „Een
spijkertje blijft niet zitten in
leem, je moet dan wel een plug je
gebruiken."
Het was om die reden, dat een
deel van geïnteresseerden uitein
delijk toch afhaakte. Een muurtje
rood verven kan bijvoorbeeld
niet, want die kleur pakt niet op
leem.
De woning bevat nog veel meer
biobased materialen, komende
winter zal moeten blijken of de
isolatie" van onder meer vlaswol
en kokkelschelpen afdoende is.
Aan de hand van de ervaringen
bekijkt R&B Wonen of meer hui
zen op deze manier zullen wor
den gerenoveerd. Het-is vrij kost
baar, maar voor de Kruiningse wo
ning zijn subsidies verstrekt. Huis-
zoon: „Als we het op grotere
schaal gaan doen, willen we in
elk geval zoveel mogelijk Zeeuw
se materialen gebruiken."
In de kruipruimte zijn kokkel
schelpen geblazen, de houten be
gane grondvloer is gerepareerd en
geïsoleerd met cellulose en hout
wol. Binnenwanden zijn afge
werkt met natuurlijke pleisters en
leemstuc. De woning heeft een
nieuwe warme jas gekregen met
een buitengevelisolatiesysteem
met vlaswol, houtwolplaat (Pava-
tex Diffutherm) afgewerkt met
een kalkgebonden pleister. Een
deel van de gevel is bekleed met
thermisch verduurzaamd vuren
(Modiwood) en de aanbouw is op
getrokken uit houtskeletbouw.
Daarvan is de gevel gepotdekseld
met planken die zijn gezaagd uit
een oud remmingswerk van Rijks
waterstaat. Het is Basralocus dat
vijftig jaar in het water heeft ge
staan. De woning is dampopen ge
bouwd. De reden hiervoor is dat
er nog geen biobased folies op de
markt zijn, maar ook omdat na
tuurlijke materialen vocht buffe
ren en transporteren. Op de aan
bouw zijn Derbipure dakbanen
toegepast die zijn geproduceerd
met plantaardige olie. Voor de ko
zijnen en deuren is de keuze ge
vallen op houten Lamikonkozij-
nen en triple glas. Samen met de
fors na-geïsoleerde vloer, gevels
en het dak levert dit een flinke
vermindering van de warmtever
liezen. Omdat natuurlijke isolatie
materialen warmte kunnen buffe
ren is het zomercomfort ook sterk
toegenomen. In de badkamer is
een wastafel gemonteerd uit vlas
vezelcomposiet en de vensterban
ken zijn van biobased hars.
Voor de afwerking van het hout is
een lijnolielak van Rolsma toege
past. De plafonds zijn afgewerkt
met een verf op basis van so-
ja-olie, eveneens van Rolsma.
Hoofdaannemer was Bouwbedrijf
Van de Linde uit Goes.
Natuurlijke isolatiematerialen blij
ken goed betaalbaar en zeer ge
schikt voor renovaties. De repara
tie van de houten begane grond
vloer is concurrerend ten opzich
te van het vervangen van de vloer
door een betonnen vloer. Belang
rijk voordeel is dat de vloerrepara
tie een schoon en droog proces is.
De vloer is meteen geschikt voor
bewoning en hoeft niet uit te har
den en te drogen. Het slopen van
het buitenspouwblad in combina
tie met het aanbrengen van een
natuurlijk buitengevelisolatiesys
teem blijkt duurder dan het aan
brengen van een conventioneel
systeem met EPS-platen. Voor
een renovatie is het ademende
vermogen van de natuurlijke ma
terialen een belangrijk voordeel.
OUWERKERK - De spruitenteelt is
lastig en duur. Dat zeggen de
broers Marien en Driek Bos uit
Ouwerkerk. „Spruiten telen is ei
genlijk topsport", zegt Marien.
„Het is een van de moeilijkste ge
wassen." Het komt dan ook alle
maal erg precies. Geef je te weinig
kunstmest, dan blijven de sprui
ten te klein, geef je te veel dan
schieten ze enorm in het blad.
Dat geeft weer problemen met
het spuiten tegen ongedierte en
daardoor kunnen spruiten lelijke
plekken krijgen en dat wil de con
sument niet. Daarnaast is de
spruitenteelt vooral veel hand
werk, en dat maakt het duur, al
merkt de klant dat in de winkel
de spruiten en 's avonds gaan ze
naar de afnemer", vertelt Driek.
Dat sorteren is nog een hele klus.
Eerst worden de spruiten machi
naal gesorteerd op formaat. Je
hebt de kleintjes, de middelmaat
(die liggen bijvoorbeeld panklaar
in zakjes in de supermarkt) en de
grote spruiten die vooral naar
Duitsland gaan. „Die grote zijn
het lekkerst. Die kleintjes zijn ei
genlijk nog niet rijp." Daarna wor
den de spruiten 'gelezen'. Ze rol
len op een lopende band en alle
spruiten met een smetje worden
er uit gehaald. „Dat gaat naar de
koeien." Omdat de spruitentelers
verschillende rassen telen (zoals
late en vorstbestendige soorten)
gebruiken, duurt de oogstperiode
tot eind februari.
lang niet altijd. Momenteel wor
den de eerste spruiten geoogst.
De kleine kooltjes groeien aan
een stam, die wordt afgesneden
en dan wordt de stam met de
hand in een machine gedaan om
de spruiten van de stam los te
snijden. „We beginnen 's och
tends om 6 uur en gaan door tot.
12.00 uur. 's Middags sorteren we
Op de akker
door Luc Oggel
Mireille van den Berg in de achtertuin van haar biobased woning, foto's Mechteld Jansen
KRUININGEN - De huurwoning uit
1953 aan de Henry Dunantstraat is
grondig aangepakt.
door Melita Lanting
Marien (links) en Driek Bos lezen de spruiten, foto Ronald den Dekker
We rijden er langs, maar wat groeit
er nou eigenlijk op de akkers?
