Vooroordeel slinkt door film Zorgen dat lezen leuk blijft
4 BINNENLAND
ONDERWIJSVERNIEUWING
Innoverende leraren ontvangen een
beurs voor hun idee. Zo krijgen
verbeteringen tenminste een kans.
DEN HAAG - Handelingsplannen,
groepsplannen, individuele bege
leiding en een heel arsenaal aan
taal- en rekentoetsen. Een docent
heeft zijn bordje meer dan vol
met 'administratie'. En daar komt
het lesgeven nog eens bij.
Frisse ideeën zijn prima in het on
derwijs, maar tijd en geld voor de
uitvoering ontbreken. Niet voor
niets dat docenten steeds vaker
een beroep doen op een beurs
voor zogeheten 'onderwijspio
niers'. Nu 120 tegen 60 vorig jaar.
Het ministerie van Onderwijs
stelt 150.000 euro per jaar beschik
baar voor vernieuwende leraren,
3.500 tot 5.000 euro per project.
Dit jaar mogen er 45 van start,
voor het eerst zowel in het pri
mair-, voortgezet én middelbaar
beroepsonderwijs.
Het geld is alleen voor de leraar
bestemd en komt niet in het door
gaans gapende gat op de schoolbe-
groting. De enige eis om een pio-
niersbeurs te krijgen: innovatief
zijn. Wat dat precies inhoudt, is
expres zo vaag mogelijk, legt Bert
Groenewoud van de Ónderwijs-
coöperatie (belangenorganisatie
voor leraren) uit, die de toeken
ning van de 45 beurzen verzorgt.
Zo heeft een gymleraar vorig jaar
een app ontwikkeld voor docen
ten die wel wat inspiratie kunnen
gebruiken in hun lessen lichame
lijke opvoeding, met instructies
voor nieuwe oefeningen en spel
len.
Maar het kan ook zijn dat een le
raar samen met ouders en de ge
meente een bieb opzet, omdat die
uit het dorp is verdwenen, noemt
emeritus hoogleraar veranderma
nagement aan de universiteit
Neyenrode André Wierdsma.
„Het onderwijs is een extreem
dichtgeregelde sector. Op het ab
surde af. Docenten moeten aan al
lerlei eisen voldoen die Den Haag
op ze afvuurt."
Leraren zijn te veel bezig met 'me
ten' (toetsen van kinderen) en op
stellen van plannen. Ze hebben
het zo druk dat ze überhaupt niet
toekomen aan innoveren, stelt
Wierdsma: „Daarom is een be
drag - hoe bescheiden ook - di
rect in de hand van de docent een
opsteker. Leraren zijn meestal in
trinsiek gemotiveerde mensen
die het onderwijs willen verbete
ren, maar het gevoel hebben vast
te zitten in werkdruk."
Veel docenten gebruiken de paar
duizend euro dan ook om zichzelf
vrij te roosteren, zodat zij zich
kunnen storten op een project.
Volgens staatssecretaris van On
derwijs Sander Dekker (WD) is
de beurs voor onderwijspioniers
maar één van de maatregelen om
Geen enkele
leraar heeft
nu nog een
excuus om het
niét te doen
docenten meer ruimte te geven.
Zo krijgen ze 500-600 euro voor
scholing en zit in de nieuwe cao's
meer tijd voor innovatie. Dekker:
„Met alle maatregelen heeft geen
enkele docent nog een excuus om
het niét te doen." Dat er te veel re
gels zijn is vaak een gevoel, zegt
Dekker. „Docenten denken onte
recht: 'zal de inspectie wel wil
len'. Maar laat ze met voorbeel
den komen: ik hoor ze graag."
Het extra geld voor de pioniers is
niet vrijblijvend, stelt Groene
woud van de Onderwijscoöpera-
tie. „Wij evalueren de uitvoering
en bovendien komen de pioniers
in contact om ervaringen uit te
wisselen en ideeën te delen."
Uit die ervaringen blijkt dat lera
ren nog al eens moeite hebben
om hun team en de directie mee
te krijgen. Jammer, vindt hoogle
raar Wierdsma. „Bestuurders moe
ten inzien dat verandering komt
vanaf de werkvloer. En dan geldt:
wat je aandacht geeft, dat groeit."
APELDOORN - De zeer moeilijk lerende
kinderen op De Zonnehoek in Apel
doorn zijn bijna allemaal autistisch. Con
tact maken is niet hun sterkste kant.
Daar wilde groepsdocent Truus Herm
kens vorig jaar wat aan doen. Ze besloot
film en fotografie in te zetten als middel
om de tieners te laten communiceren.
„Niet alleen met elkaar via het fotografe
ren van hun eigen wereld, maar ook met
de fotografen van de fotovakschool."
Bovendien legde Hermkens contact met
buurschool De Heemgaard. Haar leerlin
gen hadden altijd opgekeken tegen de ge
wone scholieren 'die echte boeken lezen
en huiswerk hebben'. Samen maakten
de 14- en 15-jarigen een docusoap over
wat ze later wilden worden.
Een intensief project dat Hermkens zon
der haar beurs (4.000 euro) als onder
wijspionier niet zou hebben kunnen
doen. „Ik heb vervanging geregeld voor
mezelf, een cursus gevolgd, de fotovak
school ingehuurd, camera's aange
schaft."
Een eenmalige investering waar de
school 'nog jaren van kan profiteren'.
Vanaf deze week hangen de foto's in het
Coda museum in Apeldoorn en een ge
zamenlijk project met De Heemskerk
wordt een vast nummer in het school
programma. „De vooroordelen tussen de
leerlingen zijn een stuk minder en daar
blijven we aan werken."
Hermkens vond het bijzonder om als do
cent een eigen budget te hebben. „Maar
de hele school profiteert ervan. We heb
ben nu ook andere fondsen binnenge
haald en het succes motiveert ons team
enorm om plannen waar te maken."
OOSTRUM - Op basisschool De Meule-
beek in het Limburgse Oostrum kampt
groep 3-docent Rosan Derkx al jaren
met slechte leesvaardigheden op school.
Veel dyslexiegevallen. Omdat de dorps
school in een krimpregio ligt, heeft ze
bovendien te maken met samengevoeg
de klassen, waar zomaar 33 dertig kinde
ren in kunnen zitten.
Weinig tijd om de leerlingen indivi
dueel te begeleiden dus. Derkx: „En uit
onderzoek blijkt dat hoe meer je ouders
betrekt bij het onderwijs, hoe beter de
prestaties van leerlingen."
Letters flitsen (letters op kaartjes herken
nen in hoog tempo) is een belangrijke
oefening. Maar ouders - met de beste
wil - doen het te weinig, aldus Derkx.
De lerares wil daarom manieren ontwik
kelen om het ouders zo makkelijk moge
lijk te maken oefeningen te doen. „Het
is heel belangrijk dat kinderen die lees
problemen hebben, er geen afkeer van
krijgen. Dan werk je de achterstand in
de hand. Lezen moet leuk blijven"
Zo ontwikkelde ze al een powerpoint-
presentatie waarin het letterflitsen auto
matisch gaat. Maar ze wil meer doen en
daarom is ze komend jaar onderwijspio
nier. Ze wil onder meer taalkoffertjes
maken, vol taalspellen, die kinderen elke
dag mee naar huis kunnen nemen.
De 4.000 euro die ze heeft gekregen gaat
ze gebruiken om zichzelf vrij te maken
van het lesgeven. Tijd is het belangrijk
ste, want naast haar uren in de klas is ze
veel tijd kwijt aan papierwerk. „De admi
nistratie die we als leraren moeten bij
houden, klappers vol plannen en toetsre-
sultaten, is zo tijdrovend."
Helpt veel, kost een beetje
door Francine Wildenborg
Sander Dekker,
staatssecretaris van Onderwijs
I Truus Hermkens foto Rob Voss/HH
i Rosan Derkx foto Merlin Daleman/HH
