Canna
16 WONEN
GROENE VINGERS
Romke van de Kaa
De belangrijkste eigen
schap van een plant, van
uit de optiek van de tui
nier bezien, is of-ie in
ons klimaat winterhard is. Daarbij
kun je nog weieens voor verrassin
gen komen te staan. Dat een olijf
boom van 500 euro een risicodra
gende investering is, vooral als die
boom zo groot is dat hij niet zon
der vorkheftruck verplaatst kan
worden tijdens een steeds zeldza
mer wordende strenge winter, zal
iedereen duidelijk zijn. Het is niet
voor niets dat er ten noorden van
de Alpen geen olijven worden ge
teeld. Maar van een kruipwilg je
uit Groenland zou je toch ver
wachten dat het struikje tegen on
ze winters bestand is.
Nee dus. Daarbij moet je twee din
gen bedenken: ten eerste zit me
nig plant uit koude streken in de
winter maandenlang onder de
sneeuw. En sneeuw is een goede
bedekking, beter dan noppenfolie
of sparrentakken. Ten tweede is
het in Groenland en halfjaar licht
en een halfjaar donker. En sommi
ge planten, zoals ons kruipwilgje,
slagen er niet in zich aan onze si
tuatie aan te passen.
Met vorstgevoeligheid houden we
vaak wel rekening als we planten
kiezen voor onze tuin, maar bij de
lichtbehoefte staan we zelden stil.
Toch hebben we daar soms mee
te maken. Vooral als we ons toeleg
gen op het kweken van rotsplan-
ten uit het hooggebergte, waar
veel meer ultraviolette straling is
dan in onze mistige streken.
Naast behoefte aan warmte en
licht speelt behoefte aan water
een grote rol. Hierbij is iets
vreemds aan de hand: sommige
moerasplanten doen het uitste
kend op drogere grond, maar het
omgekeerde gaat niet op; planten
van droge grond doen het maar
zelden in het moeras.
Neem de moeras wolfsmelk,
Euphorbia palustris, de meest
spectaculaire van onze inheemse
wolfsmelksoorten. Hij bloeit met
heldergele bloemen en kleurt
mooi bij blauweregen. Moeras-
wolfsmelk groeit in het wild in
rietkragen van moerassen en rivie
ren. Maar vis je de plant uit de
modder en plant je hem hoog en
droog in de tuin, dan zal hij geen
krimp geven.
Dat geldt ook voor de kievits
bloem, Fritillaria, die in de uiter
waarden van de IJssel nog hier en
daar in het wild voorkomt en die
's winters soms wekenlang onder
water staat. Nu zou ik dit bolge
was je niet direct in puur duin
zand planten, maar in normale
tuingrond heeft de kievitsbloem
het toch aardig naar zijn zin. Net
als een andere moerasbewoner:
het zomerklokje, Leucojum aesti-
vum. Maar haal het niet in je
hoofd een brem of een duindoorn
naar het moeras te verplaatsen,
want die planten zullen binnen
de kortste keren wegrotten.
Son
zijn
De
bloi
lett
dek
ind
gro'
tuil
bloi
stoi
bla<
troi
hur
van
len
de
wir
tez
met
die
leei
rela
Wat kunnen ontwerpers veranderen aan onze overvolle,
vervuilde wereld? En hoe maken beperkingen hen creatief?
Deze zomer buigen diverse instituten zich hierover. Het levert
stof tot nadenken én bijzondere duurzame woonspullen op.
Crisis en schaarste zijn naar,
milieuvervuiling ook. Toch
kunnen ze voor ontwerpers
een bron van inspiratie zijn.
Ontdek deze maand op di
verse plekken dat beperkin
gen juist zorgen voor bijzon
dere nieuwe ontwerpen, die meer zijn dan
zomaar een nieuw hebbeding.
Veel designers zijn zich erg bewust van
hun omgeving. Dat levert allerlei nieuwe
technieken, toepassingen en materialen op,
waarmee de wereld een stukje beter wordt.
Het Nieuwe Instituut in Rotterdam be
wijst in een bijzondere tentoonstelling dat
schaarste zorgt voor innovatie. De deelne
mende ontwerpers, architecten en kunste
naars worden van schaarste juist creatiever,
door bijvoorbeeld te kiezen voor herge
bruik, opwaardering, zelfvoorziening en
doe-het-zelven. Dit gedrag is van alle tij
den en het kan diverse oorzaken hebben.
Tijdens en vlak na de Tweede Wereldoor
log en in de jaren zeventig was er dezelfde
benadering van schaarste. Vandaar dat het
Nieuwe Instituut ervoor koos naast moder
ne ontwerpen ook historische voorbeelden
te tonen. Zo liggen handleidingen van Ger-
rit Rietveld en Enzo Mari voor het zelf ma
ken van meubels naast het veel modernere
Design for Download van Studio Droog,
waarmee je een bouwtekening van een
meubel kunt downloaden.
Ook is er veel aandacht voor het repareren
of herwaarderen van bestaande spullen. Bij
voorbeeld met het multifunctionele gereed
schap Sugru, een kneedbaar siliconenrub-
ber, dat bruikbaar is voor het repareren van
allerlei objecten. Naast zaken die al langer
speelden, laat de tentoonstellingen ook ant
woorden zien op uitdagingen voor de toe
komst. Bijvoorbeeld het vinden van nieu
we voedingsbronnen en het opnieuw ge
bruiken van kunststof.
Over dat laatste gaat de expositie Out to
Sea? The Plastic Garbage Project in het De
sign Museum in Gent deels ook. Thema is
de enorme 'plastic soep' die in de oceanen
drijft en ons ecosysteem bedreigt. Bezoe
kers waden letterlijk door een gang vol aan
gespoelde plastic rommel, om vervolgens
een indrukwekkend inkijkje te krijgen in
dit wereldwijde probleem. Naast veel infor
matie over de invloed van plastic op het mi
lieu, laat het museum (in samenwerking
Nieuw leven binnenkant
elektrische apparaten door
ze via elektrolyse met
bietensap te laten printen
met het Museum fiir Gestaltung in Zürich)
zien welke soorten kunststof er zijn en hoe
lang ze meegaan.
Tot slot worden oplossingen en alternatie
ven getoond, in de expositie aangeduid als
'hoopvol design'. Zo is er milieuvriendelijk
bioplastic te zien en gebruikt het Belgische
merk Ecover plastic uit de oceaan voor ver
pakking van hun schoonmaakmiddelen.
Ook zijn er geüpcycelde ontwerpen, waar
onder lampen van kunstvilt uit petflessen
van het merk Buzzispace en kunstwerken,
gemaakt van afvalplastic. Bij upcyclen
krijgt de gerecycleerde grondstof een hoge
re zuiverheid dan die van de oorspronkelij
ke grondstof.
Gino Rizzi stelt in zijn kunstzinnige wer
ken de plastificering van de wereld aan de
kaak en uit zijn zorg over de invloed daar
van op onze planeet. Eyecatcher is de Sea
Chair van Studio Swine, gemaakt van sa
mengesmolten afvalplastic uit zee.
In het museum worden bovendien zorgen
geuit over designmeubels van kunststof
die langzaam vergaan. Zo is de bekende
S-stoel van Verner Panton te zien in diver
se uitvoeringen. Van de oudste variant is
het plastic gescheurd, terwijl de stoel werd
Canna.
1
Schaarste
inspireert
door Suzanne Dijkstra
""V-rVfcïiÖ
