Koen Hauser is Fotograaf des Vaderlands. Maar zijn foto's zijn meer dan een beeld van
van de Nederlandse realiteit. Ze illustreren Hausers zoektocht naar zijn eigen wereld.
interview
Koen Hauser is foto
graaf, maar hij
houdt niet van de
werkelijkheid. Hij is
bezig met de voor
bereiding van een
expositie met foto's
van geluksmomenten. Maar hoe vang
je geluk in beeld? „Op vakantiefoto's
herken je het ontspannen gevoel dat
je op dat moment had. Maar een an
der ziet vaak alleen mensen in een
strandstoel. Dus het gaat erom dat ge
voel over te brengen."
Foto's van de werkelijkheid laten zien
wat iedereen zelf al kan zien. Hauser
wil iets aan het plaatje toevoegen. „Ik
wil mijn eigen sfeer oproepen, zelf
aan de touwtjes trekken", zegt hij.
Met camera en computer creëert hij
daarom zijn eigen wereld, op het
kruispunt van kunst en fotografie.
„Een goede foto laat meer zien dan er
is afgebeeld."
In zijn vak is hij een smaakmaker.
Zijn foto's verschijnen in het Ameri
kaanse Esquire en in Nederlandse tijd
schriften als l'Offitiel en Linda. Hij
maakt beeld voor tentoonstellingen
en opvallende reclamecampagnes. Dit
jaar werd hij Fotograaf des Vader
lands, zeg maar ambassadeur van de
Nederlandse fotografie.
Hoe komt hij zo ver dat hij die titel
mag voeren? De antwoorden geeft hij
in zijn atelier in een monumentaal
pand, hartje Leiden. Lange gangen,
statige trappen, hoge plafonds. Het ge
bouw waar voorheen museum Natura-
lis zat, is nu de broedplaats van crea
tief talent, zoals architecten, kunste
naars en Koen Hauser dus. Tlissen vol
le boekenkasten vertelt hij over zijn
zoektocht, zoals hij het noemt.
Ooit dacht hij: wie ben ik eigenlijk,
en wat moet ik doen op deze aardbol?
Hij was anders, merkte hij als kind al.
Zijn broers stapten als vanzelfspre
kend in het bouwbedrijf van zijn va
der. Andere jongens gingen voetbal
len. Hij zat altijd met zijn neus in de
boeken en hield van toneel. Hij zocht
schelpen en steentjes die hij tentoon
stelde in een grote kast, zodat hij zijn
eigen museumpje had. Terwijl de
buurt naar Spanje op vakantie ging,
bladerde hij zichzelf in atlassen en fo-
Rondneuzen
op rommel
markten
lijkt verlum
melde tijd,
maar er
komt vaak
wat moois
uit voort
toalbums richting Madrid.
„Achteraf gezien denk ik dat die lees
honger en die hang naar fantasie en
spel vooral voortkwamen uit een be
hoefte om mijn eigen wereld te schep
pen. Want ik vond de werkelijkheid
om me heen niet mooi genoeg. Het
prikkelde om mijn verbeeldings
kracht te gebruiken en te zoeken naar
schoonheid die ik in mijn hoofd kon
laten ontstaan." Die fantasie bood
hem een schuilplaats, een vluchtroute
om aan de lastige puberjaren te ontko
men. „Ik was een superzorgelijke, ang
stige jongen. Ik worstelde met een in
zinking, maar naar de buitenwereld
kon ik net doen alsof er niks aan de
hand was. Dat maakte het voor ande
ren lastig om contact met me te krij
gen. In feite was ik onbereikbaar."
Het kwam goed toen hij aansluiting
vond bij vrienden die, net als hij, niet
precies pasten in het standaard stra
mien. Die dezelfde humor en hetzelf
de gevoel voor saamhorigheid deel
den. „Naarmate ik ouder werd, ging ik
lekkerder in mijn vel zitten. Als je be
grijpt hoe je in elkaar steekt, weet je
ook beter hoe je ermee kunt hoepe
len. Dan besef je dat het niet gaat om
de omstandigheden in het leven,
maar om de manier waarop je ermee
omgaat. Als je dat door hebt, wordt
het bestaan een stuk aangenamer."
Hij studeerde psychologie in Leiden
en volgde de Rietveld Academie in
Amsterdam. In 2006 trouwde hij met
zijn vriend. Inmiddels delen ze hun
huis met een pleegdochter van 19, een
zoontje van 4 en een pasgeboren doch
tertje die ze als co-ouders samen met
haar moeder opvoeden. „Ik denk dat
dit de gelukkigste periode van mijn le
ven is. Het klinkt als een groot cliché,
maar de kinderen zijn toch de groot
ste bron van mijn geluk. Nog groter
dan mijn creativiteit."
In zijn rol als Fotograaf des Vader
lands maakt hij voor het blad Foto-
week een serie met als thema 'Kijk!
Mijn geluk'. Het resultaat is vanaf 12
september te zien tijdens het fotofesti
val Bredaphoto. Op een computer
scherm laat hij de eerste beelden al
vast zien: het zijn ingestuurde foto's
van 'gewone' mensen op een 'geluk
kig moment' waaraan hij zijn eigen
gevoelswereld digitaal heeft toege
voegd. Een vrouw die net bevallen is.
Gelukzalige uitstraling, ogen dicht.
Haar kapsel gedrapeerd op een hoofd
kussen. In de bewerking van Hauser
is haar gezicht alleen nog omringd
door haar weelderige krullen. Alle af
leiding is verdwenen, wat haar ge
zichtsuitdrukking sterker en haar ge
luksgevoel intenser maakt.
Een tweede foto laat een vrouw zien
die lachend met een bos bloemen
zwaait, op een feestje. Huiselijke om
geving, doodgewoon type. Maar toch
met iets van showbizz in haar hou
ding en blik. Hauser poetst dat vleug
je Hollywood op tot het glimt: bij zijn
bewerking trekt hij de vrouw een glit
terjurk aan en zet hij haar in een gla-
mourdecor. Opnieuw: de wereld
mooier maken dan ze is. „Maar ik wil
er ook mee laten zien dat de wereld
om ons heen eigenlijk hetzelfde is als
de geïdealiseerde plaatjes uit de recla
mefotografie. Eigenlijk zijn het twee
versies van dezelfde werkelijkheid."
Hij praat over andere manieren om
het bestaan van alledag te ontvluch
ten en vertelt over zijn uitjes naar
kringloopwinkels en rommelmarkten.
Vakanties van een uurtje of een halve
dag, noemt hij die. Want tussen de
bonte verzameling van spulletjes
woont de inspiratie. „Op zich gebeurt
er niks bijzonders, maar voor een crea
tief proces kan het heel belangrijk
zijn. Daar kan ik net worden gecon
fronteerd met die ene kleur, die ene
vorm of herinnering die ik in mijn
werk kan laten terugkomen. Het ge
beurt ook als ik weinig doelgericht
door boeken blader of wat rommel
tussen oude spullen. Als dat terloops
gebeurt, kom ik vaak op nieuwe idee
ën. Het lijkt verlummelde tijd, maar
er komt vaak wat moois uit voort."
Toen hij twee jaar geleden 40 werd,
trakteerde hij zichzelf op een uitje in
het groot. Hij nam afstand van de da
gelijkse drukte door een maand in
zijn eentje te gaan wandelen. Een rou
te van Zuid-Frankrijk naar pelgrims
oord Santiago de Compostella in Span
je. Letterlijk afstand nemen, om een
knoop door te hakken: moest hij door
gaan met de autonome kunst waar hij
zich toen op richtte of toch weer be
ginnen met de opdrachten die hij al
een tijdje miste? „Onderweg kwamen
de twijfels wel honderd keer voorbij
in mijn hoofd. Steeds herhaalde het
zich. Omdat ik in mijn eentje in de na
tuur liep, werd de focus heel sterk
want alle ruis van telefoon en dagelijk
se rituelen van thuis en werk vielen
weg. Daardoor word je sterk op jezelf
teruggeworpen. Ik voelde me één met
de natuur. Dat is bijna een spirituele
ervaring. De mensen die ik onderweg
bij pleisterplaatsen tegenkwam, maak
ten ongeveer dezelfde reis naar bin
nen. Daardoor voelden we een sterke
verbondenheid en waren we veel
meer dan willekeurige passanten. Er
gens onderweg heb ik gelogeerd op de
houten vloer van een kerktoren, met
een stuk of twintig andere wande
laars. Bij kaarslicht vertelde iedereen
waarom hij die tocht liep en wat hem
bezighield. Als je zo voor elkaar kunt
openstaan, ben je opeens weer een
stuk minder met jezelf bezig.
„De slotsom was dat ik de vraag waar
het om gaat niet meer stel. Ik heb de
gedachte losgelaten dat ik me op één
ding moet focussen. Ik ben gewoon
heel breed blijven werken. Maar het
verschil is dat ik dat nu mag van me
zelf. Dat is heel bevrijdend.
„Je kunt je afvragen of ik die conclu
sie niet had kunnen trekken na een
avondje wijn drinken met vrienden,
maar zo werkt dat niet. Als je niet
weggaat, laat je je toch weer afleiden
door de waan van de dag en de hitte
van de strijd. Dus neem afstand. Je
hoeft er het land niet voor uit, maar je
moet wel loskomen van de dingen die
dagelijks aan je trekken. Het nieuwe
van de wereld om de hoek helpt je be
ter om naar je eigen bestaan te kijken.
Je hebt dat heilzame van die andere
omgeving, de focus en de tijd nodig
om tot de kern van jezelf te komen."
Weggaan heeft nog een ander groot
pluspunt, zegt hij: „Het thuiskomen
is weer een geweldige ervaring. Dan
kun je delen wat je hebt ontdekt."
Wat ontdekte hij tijdens die wandel-
maand?
„Ik leerde dat ik er mag zijn, dat ik
best goed bezig ben en dat ik iets kan
bijdragen aan het geluk van anderen."
Hij zegt het op een relativerende
toon, ontnuchterend. „Misschien niks
nieuws. Maar je moet op reis om dat
te ontdekken."
ZATERDAG 26 JULI 2014 SPECTRUM 5
De werkelijkheid is
nooit genoeg
door Jan Vriend
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
