'tmiy H0PEMtk¥-«
De terugkeer van
uitgeprocedeerden is
'schier onmogelijk'
oordeelde een
overheidscommissie
onlangs. Dat bewijst
de moeizame weg
van Ramarana.
10 VERDIEPING
UITGEPROCEDEERD
derland. Elk verhaal is uniek, maar genade
loos in de voorspelbaarheid van de afloop.
Op zijn zevende vluchtte hij voor het ge
weld van de burgeroorlog in het Sierra Leo
ne van Charles Taylor naar buurland Gui
nee. Daar woonde hij tien jaar, opgevangen
door kennissen. Gescheiden van zijn
ouders en zijn jongere zusje. Uiteindelijk
werd hij ook daar weer opgejaagd door mili
tairen en met een grote groep minderjari
gen gevangen genomen. Hij ontsnapte en
pakte de boot naar Europa. Hij kwam van
boord in Nederland. Hij vertelde het ver
haal ongetwijfeld talloze malen, maar
krijgt nog steeds waterige ogen.
Ramarana kreeg een tijdelijke verblijfsver
gunning en trok van asielzoekerscentrum
naar asielzoekerscentrum. Hij had baantjes
in een slachthuis in Nijmegen en in de af
valverwerking in Rotterdam.
Totdat na 50.000 doden en twee miljoen
vluchtelingen de burgeroorlog voorbij was
en Nederland vond dat Sierra Leone weer
veilig genoeg was om naar terug te keren.
Hij wilde niet terug. „Mijn toekomst lag
hier. Hier had ik gewerkt, daar kende ik nie
mand meer." De toenmalige twintiger be
landde in een depressie. „Ik heb veel thera
pie gehad. En ik slik nu nog steeds medicij
nen."
Hij benutte alle juridische mogelijkheden,
maar uiteindelijk zeiden zijn begeleiders
van House of Hope dat het misschien beter
zou zijn om terug te gaan. Hij had alles ge
probeerd, maar was echt uitgeprocedeerd.
Er lonkte niets meer in Nederland, behalve
het schimmenbestaan van de illegaliteit,
verstopt voor de samenleving. Elk moment
bang te worden aangehouden door de poli
tie en in een detentiecentrum te belanden.
Alleen door de financiële ondersteuning
van particulieren via House of Hope kon
en kan hij een klein kamertje in Rotter
dam-Zuid betalen. Hij raakte teleurgesteld
in het land waar hij zijn toekomst dacht.
„Eerst geven ze je hoop, dan sturen ze je te
rug." Langzaam ging de knop om in het
hoofd van Ramarana. House of Hope
bracht hem in contact met Solid Road uit
Nijmegen. Die stichting regelde scholing
in de horeca. Hij reisde er een keer per
week voor van Rotterdam naar Nijmegen.
Deed ervaring op in de keuken, leerde pa
tat bakken en groentetaarten maken. „En
soep koken." Hij leerde zijn geldzaken te
beheren en een businessplan te maken.
„Ik heb daar in Sierra Leone nu meer kan
sen dan hier. Er is daar een organisatie die
me gaat helpen. Ik ben niet bang meer om
terug te gaan. Hier in Nederland heb ik al
les al gezien."
Anderhalve maand geleden ging hij naar
de ambassade van Sierra Leone in Brussel
om papieren te halen. Daar stonden ze
hem niet met open armen op te wachten.
„Ik zei: ik wil terug naar mijn eigen land.
Zij zeiden: er zijn nieuwe regels. We gaan
eerst onderzoek doen." Onderzoek of hij
en zijn familie niet crimineel zijn geweest.
Wat de rol van zijn familie is geweest in de
burgeroorlog en waarom zijn ouders sinds
zijn zevende geen contact meer met hem
hebben gehad.
Het onderzoek kan twee tot zes maanden
duren, maar mogelijk langer. Hij wacht het
lijdzaam af. Hij kan er weinig aan doen.
Net als de Nederlandse overheid zelf. Die
wil van hem af, maar helpt hem niet actief
om weg te komen. Als de papieren einde
lijk doorkomen, kan hij naar Freetown af
reizen. Zijn leven een doorstart geven. En
kijken of hij zijn ouders en zus terug kan
vinden in Koidu, de plaats waar zijn leven
23 jaar geleden in stand-by belandde.
TERUGKEER NAAR LAND VAN HERKOMST
Of ze in Freetown, de
hoofdstad van Sierra
Leone, eigenlijk wel pa
tat lusten? „Ze eten er
wel aardappels. En ze
houden van ketchup",
zegt Ramarana Fofana
(30). Dus waagt hij de gok. In Nijmegen
deed de uitgeprocedeerde asielzoeker de af
gelopen maanden horeca-ervaring op, van
de Nederlandse overheid krijgt hij zo'n
tweeduizend euro mee. Hij heeft er alle ver
trouwen in dat hij met een snackbar annex
patatzaak in Freetown, een havenstad van
een miljoen inwoners, een nieuw bestaan
kan opbouwen.
Maar dat vertrouwen kwam niet vanzelf:
dertien jaar, veel nachtmerries, behandelin
gen bij de psycholoog, medicijnen en de er
varing van het harde bestaan als illegaal
had hij nodig om tot de conclusie te ko
men dat zijn toekomst niet in Nederland
ligt. Al zou hij nog maar wat graag willen
blijven.
Ramarana vertelt zijn verhaal in de tuin
van House of Hope, maatschappelijke
dienstverlener en inloophuis in Rotter
dam-Zuid. Een steenworp verwijderd van
Ahoy. Uit een linnen tasje haalt hij een
plastic tas. Daaruit komt een kartonnen
map van het ROC Zadkine. 'Recht op suc
ces' staat erop als slogan, maar Ramarana
haalt er de bureaucratie van het Nederland
se vreemdelingenbeleid uit: rechterlijke uit
spraken, een reisdocument en de aanvraag
tot terugkeer bij de ambassade van Sierra
Leone.
Het gebroken leven van Ramarana Fofana
staat symbool voor talloze illegalen in Ne-
De patatbakker wil
terug, maar kan niet
door Cyril Rosman
„Het effectief uitzetten van
vreemdelingen is een schier
onmogelijke opgave gewor
den", oordeelde de Com
missie Integraal Toezicht Te
rugkeer vorige maand. Die
onafhankelijke commissie
controleert hoe Nederland
omgaat met de (zelfstandi
ge of gedwongen) terug
keer van ongewenste
vreemdelingen.
De commissie stelt dat
vooral gedwongen terug
keer erg lastig is geworden.
Dat heeft onder meer te
maken met de geringe me
dewerking van de landen
van herkomst.
Maar ook zelfstandige te
rugkeer (lees: niet geboeid
en zonder begeleiding van
de marechaussee) is moeilij
ker geworden. Een van de
redenen daarvoor is het kin-
derpardon. Dat pardon
heeft er, wederom volgens
de commissie, voor ge
zorgd dat gezinnen die niet
onder het pardon vallen,
daar wel hoop op blijven
houden en daarom niet
mee willen werken aan vrij
willige terugkeer.
Ramarana Fofana wil in Sierra Leone een snackbar beginnen.
Een naam voor zijn eettent heeft hij al. foto's HH
