Mobieltjes en elektrische auto's
zijn afhankelijk van grondstoffen
die slechts enkele landen leveren.
Het Westen wil daar niet afhankelijk
van zijn. Diepzeemijnbouw kan
een alternatief vormen.
8 SPECTRUM
ISil 1
actueel
mmmmmwBwBbsbbbhi
Ooit gehoord van ter
bium, dysprosium,
thulium, ytter
bium, holmium of
lutetium? Het zijn
geen alledaagse be
namingen, maar
sommige ervan gebruiken we dagelijks.
Elke keer als je 'swipet' op de touch
screen van je tablet of smartphone bij
voorbeeld. Daarvoor is indium nodig,
net als eerder genoemde elementen
een hoogwaardig aardmetaal. De zeld
zame metalen en mineralen zitten ook
- doorgaans in minieme hoeveelheden
- in sigarettenaanstekers, hybride au
to's, windmolens, raketmotoren, preci
sie wapens en eurobankbiljetten. En ze
worden ingezet bij de behandeling van
kanker.
De moderne mens kan niet zonder de
ze grondstoffen. Die afhankelijkheid
hoeft geen probleem te zijn, ware het
niet dat veel van deze metalen uit lan
den komen waarvan de westerse we
reld niet zo graag afhankelijk is.
Zo levert China momenteel 95 procent
van deze grondstoffen. Door de export
beperkingen die het land in 2011 invoer
de, verviervoudigde de prijs van een
stof als ceriumoxide, nodig bij de fabri
cage van auto's en windturbines. Vol
gens de officiële Chinese lezing waren
de maatregelen nodig om de verontrei
niging aan te pakken die met de win
ning van de grondstoffen gepaard gaat.
Maar terwijl de export halveerde, kon
den de binnenlandse bedrijven ge
woon blijven afnemen. Pas na klachten
van de Europese Unie, de Verenigde
Staten en Japan, tikte wereldhandelsor
ganisatie WTO het land daarvoor be
gin dit jaar nog op de vingers.
China is niet het enige land dat de ge
wilde elementen en mineralen in de
grond heeft zitten. Maar het land heeft
desondanks een monopolie omdat het
wel beschikt over een groot deel van de
wereldvoorraad én omdat andere lan
den ze niet delven.
En dan zijn -er nog andere ruwe grond
stoffen, zoals zink, tin, cadmium, koper
en nikkel. Die zijn vooral te vinden in
landen in Afrika, Azië en Zuid-Ameri-
ka. De grondstoffenlanden zijn zich
maar al te vaak zeer bewust van de
machtspositie die ze hebben ten op
zichte van de geïndustrialiseerde lan
den. „China is een voorbeeld", zegt
Martijn Schouten, algemeen directeur
mijnbouw bij Royal IHC (voorheen
IHC Merwede) in Kinderdijk. „Marok
ko is er nog zo een. Dat land bezit 's we
relds grootste fosfaatvoorraad, onmis
baar voor de productie van kunstmest.
Tijdens de Arabische lente zag je de
prijzen weliswaar niet stijgen, maar ie
dereen was nerveus. Zo langzamer
hand komt de wereld erachter dat ze té
afhankelijk is van een klein aantal lan
den. Dat is ongewenst."
Bedrijven en geïndustrialiseerde lan
den zijn daarom op zoek naar andere
en dan vooral geopolitiek beter toegan
kelijke bronnen voor hun grondstoffen.
Die denken ze nu te kunnen vinden op
de bodem van de oceaan. Op voor le
ken duizelingwekkende dieptes, en
dan praten we over duizenden meters
onder de zeespiegel, liggen enorme vel
den met mangaanknollen. Ze zien er
uit als aardappelen en bevatten niet al
leen mangaan, maar ook koper, nikkel,
kobalt én zeldzame metalen en minera
len. Wie de mangaanknollen van de
zeebodem kan halen, weet zich verze
kerd van bijna eindeloze voorraden
grondstoffen. De onderwatertechnolo
gie is er zo goed als klaar voor, dankzij
de kennis en ervaring uit de olie- en
gasindustrie.
Nieuw is het idee niet. In het verleden
werden al mangaanknollen gevonden
op de bodem van de oceaan. Duikers
die een gezonken onderzeeboot moes-
De wereld is té
afhankelijk van een
klein aantal landen
ten bergen, vonden ze maar ook een
voudige vissers haalden ze met hun
sleepnetten op. Vanaf de jaren zestig
van de vorige eeuw is de mogelijkheid
van diepzeemijnbouw intensief onder
zocht. Amerikaanse, Europese en Japan
se bedrijven investeerden er enorme be
dragen in. Maar de opbrengst van het
delven bleek, met de beperkte technolo
gie van toen en de hoge risico's, tegen
te vallen. Toen in de jaren tachtig de
grondstoffenprijzen plots kelderden,
werd geconcludeerd dat zeebodemont
ginning toch niet zo rendabel was als
gedacht.
Of we anno 2014 aan de vooravond
staan van schaarste die een hernieuw
de zoektocht naar mineralen op de zee
bodem rechtvaardigt, is onderwerp
van discussie. „Er zit nog voor ten min
ste voor dertig a veertig jaar aan bewe
zen voorraden hoogwaardige aard-
elementen, maar ook stoffen als koper
en nikkel in de grond. Je kunt dus niet
zeggen dat ze zeldzaam zijn", verzekert
dr. Jörg Benndorf, als wetenschapper
grondstoffentechnologie verbonden
aan de Technische Universiteit.
Daar staat tegenover dat mijnbouw op
het land duurder wordt, zegt directeur
Schouten van IHC Merwede. „Het laag
hangende fruit is al geplukt, we moe
ten steeds dieper graven. En het ont
wikkelen van nieuwe mijnbouwloca-
ties kost ten minste tien jaar, dus je
moet vooruitdenken/'
Daarom zijn landen als Frankrijk, Noor
wegen, Duitsland en in mindere mate
Portugal al bezig met het in kaart
brengen van de aanwezige grondstof
fen op en in de bodem van hun eigen
territoriale wateren. Het Canadese Nau
tilus Minerals is het eerste mijnbedrijf
ter wereld dat een licentie van de over
heid van Papoea Nieuw Guinea heeft
gekregen om goud, koper en zilver uit
de zeebodem te halen. De milieuver
gunning is rond, maar het zal naar ver
wachting nog wel drie of vier jaar du
ren voordat er echt gemijnd wordt.
In de internationale wateren heeft de
zeebodem autoriteit ISA van de Vere
nigde Naties het voor het zeggen. De
ISA geeft concessies uit aan bedrijven
die de zeebodem willen onderzoeken
en exploiteren. Wie een gebied toege-
'ff. bü'
door Lilian Dominicus
foto's Hollandse Hoogte
Martijn Schouten (Royal IHC)
^«g&ri£idlMm
-10 s
