Oncoloog Bob Pinedo houdt niet van het
woord 'uitbehandeld'. Elke patiënt blijft
het waard om alle mogelijke aandacht en
tijd aan te besteden. Het doek mag nooit
vallen. „De mens is meer dan een scan van
zijn lichaam."
4 SPECTRUM
interview
ij het opengaan van
de voordeur valt op
dat hij een natte
wang heeft. Is hij ver
geten een traan weg
te vegen? De oorzaak
blijkt ontroering
door de muziek, die opklinkt uit de
woonkamer waar hij naartoe loopt Be
reidwillig gaan de klassieke tonen
zacht, verlegt hij zijn aandacht en is
hij een en al oor. Zo gaat het ongetwij
feld ook in de spreekkamer bij Bob Pi
nedo, de oncoloog die zijn komst naar
het VUmc in Amsterdam markeerde
met de invoering van een verdubbe
ling van de spreektijd met de patiënt.
„De mens is niet zijn CT-scan en het
lichaam beperkt zich niet tot één or
gaan", zegt hij in zijn Amsterdamse
woning.
Zelf is hij nooit bang geweest kanker
te krijgen. En hoewel zijn gezin lang
gevrijwaard bleef van de gevreesde
ziekte, waarover toen Pinedo als onco
loog startte nauwelijks werd gespro
ken, is kort geleden bij zijn oudste
dochter eierstokkanker geconstateerd.
„Mijn andere dochter, die internist is,
reageerde uiterst alert bij het horen
van de vage buikklachten van haar
zus." Pinedo is niet de behandelend
arts van zijn dochter, maar adviseerde
haar een collega in het UMC Leiden.
„Wij hopen dat we er vroeg bij zijn."
De onheilstijding viel samen met het
nieuws over de toekenning van de
prestigieuze David A. Karnofsky Me
morial Award 2014 aan Pinedo. Hij is
de derde niet-Amerikaan in veertig
jaar die deze erkenning voor grensver
leggend kankeronderzoek krijgt. „Bi
zar dat dit zich zo voordeed. Deze be
kroning en tegelijkertijd de ontwrich
ting in het huishouden van mijn hard
werkende dochter."
De nabijheid van kanker maakte alles
anders. Zijn speech bij de uitreiking
van de Amerikaanse onderscheiding
in Chicago bevatte dit maal niet al
leen foto's van (vroegere) patiënten.
Pinedo toonde voor het eerst een fami
lielid. De tienduizenden aanwezigen
zagen een vader zich buigen over zijn
dochter in het ziekenhuisbed. „Het
kan iedereen overkomen."
Uiterst minutieuze analyses, talloze
praktijkvoorbeelden, Pinedo diept ze
moeiteloos op. „Iedere patiënt is een
parel." De kleine man dwingt met
zijn nasale stem tot luisteren. Zijn
ogen registreren nauwgezet de reac
ties. Een hoorapparaat is het enige be
wijs van het klimmen der jaren. De
kwieke hoogleraar medische oncolo
gie, die aan het einde van de zomer 71
jaar wordt, houdt nog altijd één week
in de maand spreekuur.
Pinedo: „Dat spreekuur is bedoeld
voor patiënten die na mijn emiraat
met mij mee zijn gegaan. Die hebben
geen behandeling meer tegen kanker,
maar staan onder controle. Dat laatste
is nodig omdat de ziekte kan terugke
ren; na een eerste tumor is de kans
groter dat je een tweede krijgt."
Een andere groep patiënten komt
voor een second opinion, die ziet hij
eenmalig. Pinedo ontvangt hen op
Schiphol-Oost. Dat ligt centraal en is
makkelijk te bereiken voor de buiten
landers die ook continu een beroep
op hem doen. „Dat zijn over het alge
meen zeer complexe gevallen. Men
sen die tegenstrijdige berichten krij
gen van specialisten of horen dat dok
toren niets meer voor hen kunnen
doen, terwijl zij nog wel door willen."
Zijn inzet voor de zieke medemens is
vermaard. Hij geeft patiënten zijn pri-
vénummer en ontving hen ook wel
aan huis. En 'uitbehandeld' komt in
zijn woordenboek niet voor. „Dat
vind ik een nogal cru woord. Als je
In de
tram
waar
schuw ik
weieens
mensen
met een
verdacht
plekje
op hun
huid
BOB PINEDO
zegt 'je hoeft niet meer bij me terug
te komen', kan dat wel een dreun zijn
voor iemand. Die persoon heeft een
traject van een x aantal jaren. Plotse
ling valt dan het doek, op alle fronten,
in alle opzichten. Ik zeg altijd: 'Blijf ko
men, dan blijf ik de pijn bestrijden.
Dat heb ik mijn leven lang zo gedaan.
Principieel. Ik weet dat het werkt."
Pinedo maakte korte metten met een
slechts tien minuten per patiënt du
rend spreekuur. „Daarin komen bijko
mende klachtjes vaak niet aan bod.
Gevolg is dat je alleen het ernstigste
probleem hoort en niet de complete
informatie krijgt." Een extra risico
van een tien minuten-gesprek, is vol
gens hem dat er tijdens het kostbare
contact alleen maar wordt gesproken
en dat de patiënt niet wordt onder
zocht. „Dat is juist heel belangrijk. Je
kunt namelijk dingen ontdekken
waar iemand niet voor is gekomen,
maar die er misschien wel mee te ma
ken hebben."
Pinedo vertelt over een man met een
melanoom (kwaadaardige moeder
vlek) op de voet. „Bij hem vond ik in
de lies een opgezette klier, een uit
zaaiing. Doordat ik die tegelijk met de
moedervlek heb weggehaald, had die
patiënt nog kans op genezing."
Pinedo, zowel arts als onderzoeker,
zou geen toponcoloog zijn als hij niet
nog steeds alles in het werk zou stel
len de ziekte vóór te zijn. Aan de Uni
versiteit Twente verricht hij weten
schappelijk onderzoek naar de wer
king van een nieuwe pil om in een
vroegtijdig stadium darmkanker en
andere kankersoorten op te kunnen
sporen. En op zijn geboorte-eiland Cu
rasao, waar hij nu meestentijds
woont, richt hij zich op het toeganke
lijk maken van bevolkingsonderzoek,
in de vorm van mammografieën en
uitstrijkjes. „Borst- en baarmoeder
halskanker leiden daar nog tot te veel
sterfte. Dat hoeft helemaal niet meer.
In Nederland genezen de meeste pa
tiënten."
Na vijftig jaar in ons land te hebben
gewerkt, vond Pinedo het tijd iets te
doen voor Curasao. Zijn vader die in
Willemstad een eigen zaak had, wilde
dat zijn kinderen zouden studeren.
'Mijn patiënt
is nooit
uitbehandeld'
door Dora Rovers
