VOC-lieden
kwamen maar
zelden terug
SPECTRUM 3
met een oorkonde waarin de gemeen
teraad zijn dank aan Renkum uit
spreekt. Dreischor kent verder een
Renkumstraat (maar geen Aalsmeer
straat) en de Finse geschenkwoning
staat nog altijd aan de Stoofweg.
Het contact met de adoptiegemeen
ten is inmiddels verwaterd, al wijdde
Renkum in 2003 nog een tentoonstel
ling aan de relatie met Dreischor. Het
gebrandschilderde raam ('In dankbare
herinnering aan de Hulpverlening')
hangt bovendien nog altijd op een
prominente plek in het gemeente
huis, evenals een foto van het naam
bordje van de Renkumstraat. Ook in
het gemeentehuis van Aalsmeer is
het raam tot op de dag van vandaag
te zien.
Kor en Jannie van der Werve zijn
zich pas later gaan realiseren wat Ren
kum, Aalsmeer en andere gemeenten
voor Dreischor hebben betekend.
„De hulp was destijds zo gigantisch.
En het deed er voor ons ook niet toe
waar die hulp vandaan kwam", zegt
Jannie. „Pas bij de 50-jarige herden
king is men pas goed beseffen wat
die gemeenten allemaal hebben ge
daan", aldus Kor.
Zelf hebben ze zeker geen trauma
overgehouden aan '1953'. Kor herin
nert het zich vooral ook als een avon
tuur. „We waren nog jong en hebben
geen familie verloren. Dat maakt het
toch iets makkelijker", zegt hij. Jan
nie: „Wij zijn pas dinsdagavond ge
red. Al die dagen hadden we bijna
niets te eten, maar ik herinner me he
lemaal niets van honger. Wel dat een
drijvende vaas steeds tegen het pla
fond tikte. Dat vond ik echt afschuwe
lijk."
Na de evacuatie - Kor bij zijn zus in
Groningen ('de tijd van mijn leven'),
Jannie in Wateringen - keerden ze te
rug naar Dreischor en hernam het le
ven geleidelijk zijn gewone loop. „Ik
heb ook nooit meer een onveilig ge
voel gehad", zegt Jannie. „Er is ook zo
veel aan de dijken gedaan. Maar oude
mensen werden meteen weer bang
als het stormde."
Het ouderlijk huis van Kor staat er
nog. Ook dat van Jannie bleef over
eind, al staat het er inmiddels ernstig
verwaarloosd bij. „Het ziet er nu
weer net zo uit als kort na de ramp."
De vierkante kilometer van Dreischor wordt in kaart ge
bracht met twaalf thema's ('ankerpunten') als leidraad.
Een van die ankerpunten is de begraafplaats. Daaraan
is een onderzoek naar VOC-opvarenden uit het dorp ge
koppeld.
Een gigantische klus is het geweest, zegt
Ton van Velzen. Onder zijn hoede is er
elf jaar lang, van 2000 tot 2011 gewerkt
aan een database met gegevens van alle
opvarenden van de Vereenigde Oostindi-
sche Compagnie (VOC). Voor Venster op de We
reld heeft hij, met Pieter Bol, nog eens specifiek ge
keken naar Dreischor. „In principe was dat een
kwestie van een druk op de knop, maar je moet
dan wel weten hoe je moet zoeken."
De database werd in 2000 opgezet met het oog op
met het feit dat het in 2002 vierhonderd jaar gele
den was dat de VOC werd opgericht. Van Velzen:
„Het is uniek dat over een periode van honderd
jaar de volledige personeelsadministratie van het
grootste bedrijf ter wereld bewaard is gebleven.
Het was alleen gebrekkig ontsloten."
Het aanvankelijke streven dat de database in 2002
gereed zou zijn, bleek al snel volstrekt onhaalbaar.
Het verwerven van gelden en het invoeren van de
gegevens vergden vele jaren. „Het invoeren is ge
beurd op de sociale werkplaats in Delft, die dat met
heel veel plezier heeft gedaan."
Het aandeel van Dreischor bij de VOC was mini
maal. De meeste opvarenden kwamen uit steden.
„De database bevat 770.000 namen. Daarvan ko
men er elf uit Dreischor. Eén persoon is twee keer
geweest, dus kom je op tien mensen."
Slechts drie VOC'ers uit Dreischor kwamen levend
terug. Voor steden lag het overlevingspercentage
vaak hoger. „Die gingen vaker mee en waren meer
ervaren. Met mensen die incidenteel meevoeren,
liep het vaak niet goed af."
Of nabestaanden van VOC'ers in Dreischor begra
ven liggen, durft Van Velzen niet te zeggen. ;,In
Zeeland zijn heel weinig doop-, trouw- en begrafe
nisboeken bewaard gebleven. Daardoor is het heel
lastig om nabestaanden te traceren. Op de begraaf
plaats zijn we wel enkele namen tegenkomen die
ook op de VOC-lijst staan. Dat zou familie kunnen
zijn, maar dat is helaas niet na te gaan."
tyh?n: 9& 1» 7 ft •*1(4
L cU+-'**++4-*!'73 0 J at ifr,
§4 +v* oz/-^ W? Iff* J #7 J
4^ fr 14 3 £/M
•T tiitïf** vr»~ yf
F73J.»4i 4-y
ZATERDAG 19 JULI 2014
Deze serie komt tot stand in samenwer
king met onderzoeksinstituut Alterra
van Wageningen UR. De reeks wordt na
de zomer hervat, op 30 augustus.
Voor meer informatie over het pro
ject zie www.vensteropdreischor.nl.
Kor en Jannie van der Werve
bij de markering op de Ring
in Dreischor, die aangeeft
tot hoe hoog het water in fe
bruari 1953 kwam.
foto Dirk-Jan Gjeltema
De database VOC-Opvarenden is te raadplegen via
vocopvarenden.nationaalarchief.nl
ALTERRA
WAGENING E N
Pagina uit een scheepssoldijboek van de VOC. Er zijn in totaal 3000 scheepssoldijboeken, waarvan
ongeveer 2800 uit de achttiende eeuw en de rest uit de zeventiende eeuw.
