Altijd die
illusie van
een schone
oorlog
Steeds
opnieuw
beginnen
DIZZIE 35
*tr
Nieuwe boekrecensies
van lezers op Dizzie.nl
Ideeën voor boeken
in de vakantiekoffer
iets toevoegden of dat ze bedoeld waren
voor vervreemding."
Hij zoekt naar andere manieren van vertel
len. „Uitbreiden en oprekken. Maar het kan
ook altijd in tekst. Het kan daarbij om frag
menten gaan. Zo staat in de nieuwe roman
De vlammende wereld van Siri Hustvedt een
aantal pregnante beelden die ik los van het
verhaal nog jaren zal onthouden."
Met volle inzet is Richard House aan een
volgend boek bezig. Waar weer een film bij
hoort. „Een soort thriller, over rouw, over
moorden op bankiers. Een beetje spelen
met de vorm. Boek en film zonder veel dia
loog", voorspelt hij.
Met dank aan Roberto Bolano. „Ik was vóór
The kills het vertrouwen in literatuur kwijt.
Ik had over homoseksualiteit geschreven in
een periode in mijn leven dat dat voor mij
belangrijk was. Daarna over misdaad. Waar
om eigenlijk, dacht ik. Zand erover. Ik ga
iets anders doen. Toen las ik Bolano's 2666.
Liederlijk, verdorven en bizar intelligent.
Zo kon het dus ook. Hij nam de lezer se
rieus door zichzelf te zijn. Je nergens iets
van aantrekken, maar schrijven. Dat straal
de hij uit."
Dit is weer een periode die belangrijk is
voor Richard House. Een tijd van groei.
„Laatst kwam ik met een vrouw in gesprek.
'Ik ben veranderd', zei ik. Tk voel dat ik pro
gressie heb gemaakt. Kun jij dat ook van je
zelf zeggen?', vroeg ik. Ze dacht lang na en
zuchtte. 'Ik niet', zei ze."
Phil Klay is een Amerikaanse
marinier die in 2007 naar Irak
werd uitgezonden. Eenmaal te
rug begon hij in 2008 te schrij
ven aan Oorlogsverhalen.
Jouw bundel 'Oorlogsverhalen' duidt
meteen het genre aan.
„Omdat er zo veel manieren zijn
om over oorlog te schrijven. We
kennen de grote namen: Wilfred
Owen, Erich Maria Remarque,
Tim O'Brien. Maar ook burgers
die schrijven dat er niets moedigs
is aan sterven voor je vaderland.
De manieren van hoe mensen
over oorlog vertellen, zijn divers."
In 2008 was je terug uit Irak. Ben je
meteen gaan schrijven
„Nee, pas na een paar maanden
zette ik de eerste zin op papier.
De zin die nu nog steeds de eer
ste is: 'We shot dogs'. Ik heb er
vervolgens twee jaar over gedaan
om dat verhaal af te ronden.
„Ik wilde nog meer weten. Ik wil
de praten met veteranen maar
ook met burgers. Ik had behoefte
aan andere feedback. Achter het
diffuse beeld dat ik al had, moest
nog meer zitten. Dat vermoedde
ik. En om er wellicht achter te ko
men wat op het puntje van mijn
tong lag, maar waar ik geen woor
den voor kon vinden."
Veel boeken over oorlog zijn romans.
Dat heb jij in 'Oorlogsverhalen' met
opzet niet gewild?
„Ik vind verschillende perspectie
ven belangrijk. Niet één soldaat
die terugkeert en zijn verhaal ver
telt. Ik wilde verhalen die schuur
den en die het met elkaar oneens
zouden zijn. In een oorlog zijn er
zo veel verschillende nuances van
ervaring. Vandaar een verhaal
over een kapelaan, een gevechts
scène, en over een man die schiet
op doelen die hij niet kan zien."
Je presenteert losse fragmenten als één
geheel. Suggereert dat geen verkeerd
beeld?
„Ik wilde verhalen die met elkaar
spraken. Met ruimte voor wat ik
'unquiet memories' noem. Onrus
tige herinneringen die zich niet la
ten wegstoppen. Die inspireerden
me en brachten me op ideeën. Je
kunt ze niet negeren. Schrijven is
de beste manier om ergens over
na te denken. Je moet je ideeën in
een verhaal overdenken en uitwer
ken."
Wie zo denkt en werkt, kan nooit
met twaalf verhalen klaar zijn.
Met een glimlach: „Laat ik het zo
zeggen. Toen ik het afhad, voelde
het als compleet. Maar het was
verre van volledig. Geen vrouwe
lijke verteller, geen Iraakse bur
gers, niet de politie. Het voelde
als klaar, maar wellicht was het
slechts uitputting."
Wat is er anders aan de Irak-oorlog
dan aan andere oorlogen?
„Deze werd gebracht als een oor
log die niet veel zou kosten en
eenvoudiger zou zijn. Het is een
slagveld geworden, vooral ook op
moreel vlak. We gingen even orde
scheppen. Ja, ja, in een stad waar
de tegenstander zich schuilhield
onder de bevolking."
Je hebt veel aandacht voor veteranen
en de nasleep.
„Mensen die in een complexe si
tuatie beslissingen hebben moe
ten nemen waarmee ze niet klaar
zijn, komen terug naar een maat
schappij die niet veel oog heeft
voor hun wroeging. Dezelfde
maatschappij die hen heeft ge
stuurd en dus verantwoordelijk
is. Er is altijd de illusie van een
schone oorlog. Zodra er een laars
het woestijnzand raakt, is die illu
sie voorbij."
Heb je het gevoel dat je in geleende
tijd leeft?
Verbaasd: „Ik heb me nooit in le
vensgevaar gevoeld. Ik heb wel
veel gruwel gezien. En ik ben
diep geraakt door de mensen die
ik heb ontmoet. Anders is wél de
relatie met wat ik doe voor de
maatschappij. Als schrijver van
oorlogsverhalen voel ik me verant
woordelijk.
„Het is belangrijk geen valse ver
halen te vertellen. Het praatje dat
we zo snel hebben ingegrepen en
het land hebben teruggegeven
aan de Irakezen, heeft velen het le
ven gekost. Er was geen back-up
plan. Aan die discussie wil ik bij
dragen. We kunnen allemaal
maar weinig doen. Behalve er zo
open en eerlijk mogelijk over spre
ken."
Je gelooft in de kracht van litera
tuur?
„Zeker! Ik wil de lezer meenemen
in het hoofd van iemand die be
slissingen neemt op leven en
dood. Daarom doe ik het."
Je kunt maar één keer eindigen.
Maar beginnen, dat kun je steeds
opnieuw. Woelie in Joe ik, de
eerste roman voor young adults
van Mireille Geus (Gouden Grif
fel voor Big), is een beginneling.
Dat heeft hij van geen vreemde:
zijn vader Joe is behoorlijk goed
in beginnen. Een winkel. Of een
liefde. Het begin gaat vanzelf,
maar zie het maar eens vol te hou
den. Omdat Joe mobiele telefoons
aan de dure kant vond, opende hij
een winkel in goedkopere model
len. Als die niet verkopen, gaat
Joe zijn 'echte geld' verdienen
met illegale pokeravonden.
De liefde voor de moeder van
Woelie begon ook heel prachtig.
Tot haar zoon werd geboren en er
stemmen in haar hoofd kwamen.
Steeds vaker moest ze worden op-
genomen, tot het thuis helemaal
niet meer ging. Zonder vrouw in
huis maken loe en Woelie er een
vriendelijke rotzooi van. De was
wordt alleen gedaan als er er geen
schoon goed meer voorhanden is
en eten komt uit blik of kant en
klaar van de poelier.
Intussen durft Woelie steeds min
der het huis uit en brengt hij zijn
dagen door voor de tv met dvd's
over treinreizen, een cadeau van
zijn moeder.
Als Joe weet dat hij nog maar
even te leven heeft, wordt iets
beëindigen van levensbelang. Hij
neemt Woelie mee op reis, om
zelf iets te volbrengen en om zijn
zoon op eigen benen te laten
staan.
Woelie vertelt zijn onvergetelijke
verhaal achteraf. Beginnen vindt
hij moeilijk, toch begint hij er ie
dere keer weer aan. In ieder hoofd
stuk probeert hij het anders en
dat geeft het boek een ongekende
dynamiek. Een prachtige construc
tie die nog mooier wordt doordat
Woelie ook niet eindigt. Zijn va
der mag dat dan inmiddels wél
kunnen, de verteller leeft nog en
eindigt gewoon drie keer anders.
Het mooiste is echter Woelie zelf.
Een stoer, lief, geweldig, prachtig
en ontroerend sterke 17-jarige. Joe
ik heeft alles in zich om een
nieuwe klassieker te worden.
'Eerste Wereldoorlog in
België nooit verwerkt'
VRIJDAG 18 JULI 2014
VIER TITELS
Bekijk op Dizzie.nl de nieuwste recensies
van Dizzie-leden. Lees beoordelingen
over het boek Joe ik van Mireille Geus,
Duiveldansvan Geurt Franzen, Vraag niet
waarom van Simone van der Vlugt en Bun
kerdagboek van Kevin Brooks.
f i
INSPIREER MET JE BOEKENPLANK
Welk boek lees jij op vakantie? Doe in
spiratie op voor de komende weken en
breng anderen op ideeën door je eigen
boekenplank aan te maken. Creëer op
jouw profiel een boekenplank met tips
voor de vakantie via Dizzie.nl
INTERVIEW
door Theo Hakkert
Richard Hou
se: „Ik voel me
een outsider."
foto Picador
Oorlogsverhalen
Phil Kiay
Vertaling Elles
Tukker en Maarten
van der Werf
303 blz.
Lebowski
19,95 euro
Koop dit boek op
Dizzie.nl
Mireille Geus
206 blz.
Lemniscaat
17,95 euro
Koop dit
boek op
Dizzie.nl
YOUNG ADULT
door Marjon Kok
INTERVIEW
„Anders dan in onze buurlanden hebben
wij in België nooit een levendige literaire
verwerking van de Eerste Wereldoorlog
gehad." Aldus schrijver Erwin Mortier in
een interview op Dizzie.nl over zijn jong
ste roman De spiegelingen.
Phil Klay: „Ik heb veel gruwel ge
zien." foto Hannah Dunphy
