p
Doordat gemeenten en provincies grif meebetalen, komen
spoorwegprojecten eerder van de grond. Nadeel: meer werk
aan het spoor betekent ook meer overlast.
10 VERDIEPING
SPOORWEGEN
Compensatie
voor afketsen
Zuiderzeelijn
n
Greep uit recente lokale
investeringen in het spoor
n
Noord-Holland
Flevoland
Utrecht
Zuid-Holland
Zeeland
Het is nog maar enke
le weken geleden
dat in Limburg de
vlag uit ging. Einde
lijk komt er een
elektriciteitsdraad
boven de Maaslijn
van Roermond via Venlo naar Nijme
gen. Natuurlijk is dat een opsteker
voor het lobbywerk van de provincie.
Of ging staatssecretaris Wilma Mans
veld (Infrastructuur) overstag omdat
de regio haar een enorme zak geld
voorhield? Het project kost 99 mil
joen euro, maar Mansveld hoeft daar
van slechts 30,3 miljoen te betalen. De
rest komt uit de kas van gemeenten
en de provincies Limburg en Noord-
Brabant. Gelderland moet zich nog
uitspreken over een bijdrage.
Het is niet uitzonderlijk dat lokale
overheden de beurs trekken voor za
ken die volgens sommigen uit de
staatskas betaald horen te worden.
„De afgelopen jaren heeft het rijk in
vesteringen teruggedraaid. Daardoor
komt er automatisch meer op het
bordje van gemeenten", zegt woord
voerster Esther Verhoeff van de Vere
niging van Nederlandse Gemeenten
(VNG).
Wie wat gedaan wil hebben van Den
Haag, kan beter meefinancieren. Dat
gebeurt de laatste jaren ook, blijkt uit
cijfers die ProRail op een rijtje zette.
Sinds 2010 groeide het bedrag dat re
gio's in het spoor stopten met 50 pro
cent, van 135 miljoen naar een ver
wachte 203 miljoen in 2014. Het rijk
bleef in die periode stabiel met een
jaarlijkse investering van een miljard.
„Het rijk financiert vooral onderhoud
en vernieuwing van het spoor en de
verbetering van de veiligheid", legt
ProRail-woordvoerder Jouke Schaaf-
ma uit. De extra's komen uit de ge
meentelijke of de provinciale schat
kist. Daarbij steken vooral gemeenten
geld in de verbouwing van stations, of
in het opknappen van de stationsom
geving. Provincies steken hun geld
meer in het spoor zelf. Vooral provin
cies waar regionale treinvervoerders
actief zijn, trekken sneller de beurs.
Provincies zijn zelf verantwoordelijk
voor dat vervoer.
Het is dus niet zo dat het ministerie
de regio's het mes op de keel zet. Er is
De gemeente Zwolle trok 45 miljoen
euro uit voor aanpak van het stations
gebied. De provincie lapte eenzelfde
bedrag bij. „Zwolle is uitgegroeid tot
tweede spoorknooppunt in Neder
land, na Utrecht", legt woordvoerster
Karin Opdeijn uit. „De voorzieningen
rond het station waren daarvoor niet
toereikend. De bereikbaarheid per
bus en fiets was niet goed, de entree
van het station kon beter." Dus trok
Zwolle de beurs.
Ook Groningen ziet de eigen voorde
len, vertelt woordvoerder Gilbert Sew-
nandan. Zijn gemeente stak veel ei
gen geld in de aanpak van het gebied
rond het station. „De stad heeft er
voordeel bij als ze goed bereikbaar is."
Principieel zijn er vraagtekens te zet
ten bij de gang van zaken, geeft Lim
burgs gedeputeerde Patrick van der
Broeck toe. Immers: het spoor is een
rijkstaak. „Het rijk heeft tot 2028 geen
budget meer. Alles wat je wil, komt in
de planning daarna terecht. Dan zou
den we dus nog minstens veertien
jaar met dieseltreinen op de Maaslijn
zitten. Na elektrificatie is de reis Nij-
megen-Maastricht een half uur inge
kort. Je dringt de CO2- uitstoot terug,
er zijn minder trillingen en geluidso
verlast. De regionale vervoerder be
spaart 1,5 miljoen per jaar als hij op
elektriciteit rijdt. Dat zien we terug
als we het vervoer op de lijn opnieuw
aanbesteden", redeneert Van der
Broeck. „Je kunt je dan principieel op
stellen en de hand op de knip hou
den, maar voor ons spelen grote eco
nomische belangen."
Het rijk ziet dat ook. Daarom zijn
eind vorig jaar vijf zogeheten 'spoorta-
fels' opgericht. Vervoerders, spoorbe-
heerder ProRail, rijk, gemeenten en
provincies zitten daar letterlijk bij el
kaar aan tafel om naar de lange ter
mijn te kijken. Welke wensen leven
er, en hoe zijn die te combineren? Pro-
Rail is er tevreden over, stelt woord
voerder Schaafsma. „Vroeger was het
vooral zo dat het rijk en de spoorsec-
tor iets wilden, en dat de rest achteraf
probeerde dingen toegevoegd te krij
gen. Nu is iedereen vanaf het begin er
bij betrokken."
De samenwerking en medefinancie
ring vanuit de regio's heeft een na
deel. Zelden werd zoveel in het Neder
landse spoor geïnvesteerd als nu. Wer
ken aan het spoor betekent overlast.
Stukken spoor liggen er tijdelijk uit,
omwonenden zitten tussen bouwver-
keer en stof. Zo zijn rond station
Utrecht werkzaamheden bezig die
nog jaren tot forse overlast leiden.
Schaafma: „Tot en met 2021 staan nog
veel grote spoorprojecten op stapel.
Dat betekent hinder voor reizigers en
omwonenden. Daar moeten we door
heen. Uiteindelijk is het voordelig
voor iedereen."
Hoe lang gemeenten en provincies
door kunnen gaan met de medefinan
ciering, is de vraag. Een groot aantal
provincies zit er sinds de verkoop van
de aandelen in elektriciteitsmaat
schappijen warmpjes bij. Ze hebben
het geld in kas om hun bereikbaar
heid te verbeteren. Gemeentebegrotin-
genstaan nu echter onder druk.
„Gemeenten hebben daar dan ook het
geld niet meer voor", aldus VNG-
woordvoerster Verhoeff. Ze bena
drukt dat gemeenten zelf moeten be
palen of ze de beurs trekken.
Die beslissing valt vaak in het voor
deel van bereikbaarheid uit, weet ge
deputeerde Van der Broeck. Hij wist
gemeenten in zijn provincie zover te
krijgen dat ze meebetalen aan de
Maaslijn. „Eerst riepen ze allemaal dat
ze geen ruimte in hun begroting had
den, maar als het écht om essentiële
projecten gaat, vind je altijd geld."
De provincies Gronin
gen, Friesland en Dren
the hebben een goedge
vuld extra potje waaruit
duidelijk een eigen regionaal belang. onder meer spoorprojec
ten gefinancierd kun
nen worden. In 2007 ket
sten de plannen voor de
aanleg van de Zuiderzee
lijn af. De geplande
spoorverbinding tussen
het noorden en de Rand
stad was te duur en le
verde relatief te weinig
op, vond toenmalig ver
keersminister Camiel
Eurlings.
nog in uitvoering/staat gepland
Ter compensatie voor
het schrappen van de
lijn kreeg de regio 2,2
miljard euro ter beschik
king voor bereikbaar
heidsprojecten. In het
jargon heet dit het Re
giospecifiek Pakket Zui
derzeelijn (RSP-ZZL).
Een groot deel van dat
bedrag is en wordt in
het spoor geïnvesteerd.
w wwm
Regiogeld houdt trein c
door Paul Bots
Bereikbaarheidsoffensief Randstad Regionet met 14 projecten
voor snelle verbindingen op afstanden van 10 tot 40 kilometer;
drie projecten nog in uitvoering* (provincies, gemeente
Amsterdam, Stadsregio Amsterdam)
Vernieuwing station Amsterdam Centraal (gemeente)*
Den Haag Laan van NOI
Deelnemer aan Bereikbaarheidsoffensief Randstad Regionet
(Zie Noord-Holland), (provincie)*
Randstadspoor: investeren in onder meer 80 kilometer nieuw
spoor en nieuwe stations (gemeenten, regio, provincie)*
Nieuw station Driebergen-Zeist en omgeving (gemeenten,
provincie en regio)*
Nieuw stationsgebouw Utrecht Centraal (gemeente)*
Station Rotterdam (gemeente)
Project Den Haag Centraal met onder meer aanpassing
stationshal, tramterminal en station voor Erasmuslijn
(gemeente en Stadsgewest Haaglanden)*
Hogere frequentie op MerwedeLingeLijn (gemeenten en
provincie)
