Vestia-erfenis viel Spies rauw op het dak
Negen Europese landen slaan handen ineen tegen jihadisten
Selfie op plek
uit de film
4 BINNENLAND
Liesbeth Spies is er de vrouw niet
naar om te zeggen dat ze zich 'be-
donnerd' voelde. Tegenover de en
quêtecommissie houdt ze het er
maar op dat ze Verrast' was. Ze
denkt terug aan die eerste werk
dag in december 2011. Nét minis
ter van Binnenlandse Zaken,
werd Spies apart genomen door
haar voorganger Piet Hein Don
ner, die naar de Raad van State
vertrok. Hij vertelde haar dat er
nog een fors lijk in de kast zat, ge
naamd Vestia, de corporatiereus
die door speculatie met derivaten
aan de rand van de afgrond stond.
Donner zei nog dat het hem 'erg
speet' en dat ze er waarschijnlijk
'veel tijd en aandacht' aan kwijt
zou zijn. Meteen de week daarop
besloot Spies de Tweede Kamer
alsnog in het geheim te informe
ren. Donner had dat niet gedaan,
ook al wist hij toen al ruim drie
maanden dat het foute boel was
bij Vestia.
Op 10 september mailde één van
zijn ambtenaren over een 'Nick
Leeson-achtige situatie', verwij
zend naar de bankier die in zijn
eentje de Barings bank naar de on
dergang hielp. De Leeson van Ves
tia was kasbeheerder Marcel de
Vries. Die kon na de mail nog
Enquête
woningcorporaties
maanden zijn gang gaan. Gisteren
bleef Donner achter de beslissing
staan de Kamer niet meteen te in
formeren: aard en omvang van
het probleem was hem toen nog
niet duidelijk. „Ingrijpen betekent
dat je concreet weet wat er aan de
hand was. Dat was niet het ge
val", sprak hij.
Spies verdedigt hem. Hij kon als
minister lastig manoeuvreren. Als
de banken onraad roken, konden
ze miljarden opeisen. Dan was
Vestia sowieso failliet en zou ook
de staat het schip in gaan.
Spies probeerde met specialisten
op Financiën en van De Neder-
landsche Bank de schade voor Ves
tia te beperken. En ze maande de
corporatie om topman Erik Staal
te lozen en de raad van Commis
sarissen te vernieuwen.
Het besluit om de rentebetalin
gen van Vestia aan de banken
stop te zetten, kwam haar op een
boos telefoontje te staan van ABN
Amro-baas Gerrit Zalm. Die dreig
de de kredietverlening aan corpo
raties stop te zetten.
Uiteindelijk kwam er in juni 2012,
zes maanden na haar aantreden,
een deal met de banken: de gifti
ge derivatenportefeuille werd
voor 2 miljard euro afgekocht.
„Een afschuwelijk groot bedrag",
meent Spies, maar: „Er kon ten
minste weer gebouwd worden."
Vestia zelf betaalde 1,3 miljard eu
ro, de rest kwam uit een 'solidari-
teitsheffing' aan de rest van de
sector. „Het minst slechte resul
taat", aldus Spies. Trots is ze er
niet op, want huurders zijn de du
pe geworden. „Die betalen een ho
gere huur of zien dat er minder
onderhoud wordt gepleegd."
Kernpunt is een betere informa
tie-uitwisseling over met name te
ruggekeerde jihadstrijders. Ook
delen van vluchtgegevens kwam
aan de orde. Volgens Opstelten is
'het structureel kunnen beschik
ken over reisgegevens' van cru
ciaal belang om de gangen van
een jihadstrijder te kunnen na
gaan. Hij wil het liefst maatrege
len in Europees verband, maar
deed gisteren geen toezeggingen
aan collega's omdat dit niet bui
ten de Tweede Kamer om kan.
Directe aanleiding voor het Actie
plan is de aanslag op het Joods
Museum in Brussel eind mei. Een
29-jarige teruggekeerde Franse Sy-
riëstrijder schoot er vier mensen
dood. De dader, die een week la
ter in Marseille werd aangehou
den, bleek niet op de 'radar' van
de Belgische veiligheidsdiensten
te staan. De Belgische minister
van Justitie Annemie Turtelboom
riep daarom vorige maand negen
landen waar de Syrië- en sinds
kort ook Irakgangers een mogelij
ke dreiging vormen, voor overleg
in Brussel bijeen: Nederland, Bel
gië, Frankrijk, het Verenigd Ko
ninkrijk, Duitsland, Zweden, De
nemarken, Spanje en Ierland. „Elk
land heeft nu zijn eigen beveili
ging en aanpak van terrorismebe
strijding", aldus Opsteltens
woordvoerder. „Met deze jonge-
ren is het een grensoverschrijden
de zaak geworden."
Inmiddels hebben België en Ne
derland bilateraal hun contacten
al opgeschroefd. Vanavond komen
elf burgemeesters uit beide lan
den in Delft voor overleg over te
rugkerende jihadstrijders bijeen.
In België zijn volgens de veilig
heidsdiensten zeker zeventig radi
cale jongeren uit Syrië terugge
keerd. Vijftig van hen worden in
tensief in de gaten gehouden. In
Nederland zijn er dertig terug,
die ook worden gevolgd. De bij
eenkomst van burgemeesters
wordt bijgewoond door Dick
Schoof, de Nederlandse Nationaal
Coördinator Terrorismebestrij
ding en Veiligheid (NCTV).
Schoof was gisteren in Milaan als
terreurexpert ook aanwezig bij
het negenlandenoverleg. Volgens
Opsteltens woordvoerder hebben
ze onder meer gesproken over pre
ventieve methoden die jongeren
mogelijk weerhouden zich bij ex
treme islamitische groeperingen
aan te sluiten. In het Verenigd Ko
ninkrijk bijvoorbeeld worden ge-
deradicaliseerde jongeren ingezet.
En afgelopen week nog riepen
honderd imams in een open brief
jonge Britse moslims op niet te
gaan vechten in Syrië en Irak.
Ook willen de landen intensiever
samenwerken met internetbedrij
ven. Die zouden propaganda moe
ten verwijderen. Volgens de in
lichtingendienst AIVD dragen de
sociale media bij aan het rekrute
ren van jihadisten.
AMSTERDAM - De Wall Street Journal en blogger Perez Hilton waren
er verontwaardigd oven hét bankje aan de Leidsegracht in Amster
dam was plotseling vervangen door een plantenbak; terwijl het toch
een (hoofd)rol speelt in The Fault in Our Stars, een bestseller van John
Green en al een grote filmhit in Amerika. De film gaat hier pas ko
mende donderdag in première, niet zo gek dus dat de gemeente zich
van geen kwaad bewust was. In alle haast is het bankje gisteren daar
om teruggezet, voor alle fans die de 'TFiOS-route' wandelen. Jamaine
Bouterse (rechts) en Naomi Cruqc zijn de eerste fans die op het net
teruggeplaatste bankje zitten, foto Dingena Mol/HH
door Laurens Kok
en Sander van Mersbergen
DEN HAAG - Eerst de Tweede Ka
mer onwetend laten en daarna een
deal sluiten die volkshuisvesters
2 miljard euro kost. Oud-CDA-mi-
nisters Piet Hein Donner en Lies-
beth Spies hadden de enquêtecom
missie woningcorporaties gisteren
veel uit te leggen.
Liesbeth Spies foto HH
door onze correspondent
Petra Janbroers
BRUSSEL - Minister Ivo Opstelten
(WD, Veiligheid en Justitie) heeft
gisteravond in Milaan met acht an
dere landen een Europees Actie
plan voor een gezamenlijke aanpak
van Syriëgangers goedgekeurd.
Nederland, België, Frankrijk,
Groot-Brittannië, Duitsland,
Zweden, Denemarken, Span
je en Ierland overleggen
In Nederland zijn al dertig
Syriëgangers teruggekeerd.
Zij worden gevolgd door
de veiligheidsdiensten
