Vergeten
Goeree
Dood aan
de draad
DIZZIE 15
RECENSIE In de Gouden Eeuw was de
jonge Republiek een wereldmacht, met
mannen van stavast aan het roer.
Presentatie Tussenland
Hans Warren en Piet Meertens in De Parelduiker
n Zeeland wemelt het van de
'algemene' tijdschriften, die
aandacht besteden aan ge
schiedenis, kunst en cultuur. Na
tuurlijk het Zeeuws Tijdschrift, en
ook het tijdschrift Zee
land van het Zeeuwsch
Genootschap. De derde
loot aan de stam is Neha-
lennia, dat op de titelpagi
na uitdrukkelijk de aan
dachtsgebieden ver
meldt: archeologie, cul
tuurhistorie, streektaal
en volkscultuur van Zee
land en Goeree-Overflak-
Nehalennia kee. Met name dat 'ei-
Bulletin van de land> buiten Zeeland
Werkgroep krijgt aandacht in het
Cultuurhistorie van jongSte nummer. Johan
het Koninklijk Everaers typeert het oos-
Zeeuwsch ten van Goeree-Overflak-
Genootschap de kee ajs <een vergeten
Wetenschappen en hoek- In zijn artikd ci_
de Zeeuwse Dialect teert bjj 'grote' schrij-
Verenigieng vers ajs Gerard de Ner-
Zomer 2014 va^ victor Hugo en Jules
Verne en Nescio, die
door Zeeland reisden. Ze hebben
met elkaar gemeen dat ze vrijwel
geen oog hebben voor de oost
punt van het eiland. Zolang dat
ook voor projectontwikkelaars en
havenbaronnen geldt, zal Goeree
Goeree blijven.
Twee jonge dienstplichtige
kerels worden tijdens de
Eerste Wereldoorlog in
1915 helemaal uit Friesland naar
Zeeuws-Vlaanderen gedirigeerd,
om daar langs de grens wacht te
lopen: de miliciens Jelle de Jong
en Taekele Reitsma. In de nacht
van maandag 4 oktober 1915 komt
er plotseling bericht dat er bij
Sint Kruis twee Nederlandse mili
tairen aan de elektrische draad
hangen - de 'dodendraad', die het
neutrale Nederland van het door
Duitsland bezette deel van België
scheidt. Het blijkt om beide Frie
zen te gaan. Tijdens de nacht ver
dwaald en daardoor tegen de on
der 2000 volt gezette draad aange
lopen: dat is de officiële lezing. In
het geruchtencircuit wordt ver
teld dat ze smokkelaars betrapten
en door hen op de draad zijn ge
worpen. Ook onwaarschijnlijk.
Kees Bangma veronderstelt in het
zomernummer van Tijdschrift
(Heemkundige Kring West-
Zeeuws-Vlaanderen) dat ze tij
dens het 'bogeren' van appels be
trapt werden en tijdens de vlucht
tegen de draad zijn aangelopen.
Hebt u het ook al ge
merkt? De held is te
rug! We mogen weer
trots zijn op mannen
(en vrouwen) die on
ze natie kleur geven.
In deze dagen van
het wereldkampioenschap voetbal heb
ben we het over onversaagden als Van
Persie en Robben. In de 17e eeuw werd
er nog niet gevoetbald, althans niet in
landenverband. Maar werd er wel vol
overgave om de macht op de wereldzee
ën gestreden. Daar moet meteen wor
den bijgezegd, dat-het toen een spel op
leven en dood was.
Heldenverering zegt misschien iets over
de staat waarin een natie verkeert. Gaat
het allemaal crescendo, dan is er geen
behoefte aan grote namen uit het verle
den. Dat was het grootste deel van de vo
rige eeuw het geval. Als er even iets min
der reden is om onszelf op de borst te
kloppen - zoals in de 19e eeuw - dan ver
rijzen er standbeelden van bewierookte
voorouders. Jacob Cats en Michiel de
Ruyter zijn daarvan voor Zeeland
mooie voorbeelden.
In onze huidige tijd worden er niet met
een beeldhouwers aan het werk gezet.
Maar krijgt het rijke nationale verleden
opeens alle ruimte in het grondig ver
bouwde en gerestaureerde Rijksmu
seum in Amsterdam. Daar hebben de
Hollandse meesters zelfs een eregalerij
gekregen.
Een eregalerij: zo mag het pas versche
nen boek Hollands glorie ook worden be
schouwd. Peter Sigmond en Wouter
Kloek nemen voor hun verhaal over de
zeeslagen in de Gouden Eeuw schilde
rijen en voorwerpen uit musea als richt
snoer. Dat ze daarbij vaak in het Rijks
museum terecht komen, zal niemand
verbazen.
Hollands glorie is in de eerste plaats een
indrukwekkend kijkboek geworden.
Hendrick Vroom is als scheepsportret-
tist een voortrekker tot 1630. Na 1650
zijn vader en zoon Van de Velde popu
laire kunstenaars. Willem van de Velde
de Oude was de eerste schilder die in
een eigen bootje meevoer tijdens zeesla
gen: oorlogsverslaggever avant la lettre.
Naast de geportretteerde zeeslagen van
Jacob van Heemskerck, piet Hein, de bei
de Trompen en De Ruyter hebben de
auteurs een misschien niet nieuw, maar
wel interessant verhaal te vertellen. Om
dat ze schilderijen als uitgangspunt heb
ben genomen, ontstaat er in het boek
een nauwe band tussen beeld en tekst,
die weldadig aandoet. Je leest en hebt
meteen een hoop te kijken, zeker als er
details uit prenten of schilderijen groot
worden weergegeven. Zoals het pen-
schilderij dat Willem van de Velde de
Oude maakte van de Slag bij Duins in
1639. Kijk op pagina 67, dan zal duidelijk
zijn dat je moest kunnen zwemmen.
Hollands
GLORIE
VRIJDAG 27 JUNI 2014
REISBOEK
NOS-redacteur Rachel de Meijer (1964)
presenteert morgen in Philippine haar
boek Tussenland - Reis door Zeeuws-
Vlaanderen (Uitgeverij Conserve, 17,99
euro). Ze maakt een reis van oost naar
west en staat onderweg stil bij wat haar
boeit, inspireert en fascineert aan dit vlak
ke polderland.
TIJDSCHRIFT
Het nieuwste nummer van het literaire
tijdschrift De Parelduiker (nummer 2,
2014,12,50 euro) is flink Zeeuws ge
kleurd. Mieke van den Berg schrijft over
de contacten tussen dichteres Ida Ger-
hardt (1905-1997) en de Zeeuwse recen
sent Hans Warren (1921-2001Warren
besprak al haar bundels in de PZC. Hij
noemt haar 'een van de grootste levende
dichteressen van ons taalgebied'.
Het artikel 'Verteerd te zijn van liefde'
gaat over de geboren Middelburger Piet
Meertens (1899-1985), directeur van
het naar hem genoemde volkskundig in
stituut. Zijn korte leraarcarrière in 1925
in Dordrecht staat centraal.
NEHALENNIA
door Jan van Damme
Hulde aan onze helden
door Jan van Damme
26|St ABEN iN_DÉ
Het opbrengen van de Royal Charles tijdens de tocht naar Chatham, juni 1667; olieverf op doek door
Jeronimus van Diest. collectie Rijksmuseum Amsterdam
Hollands glorie
Peter Sigmond en
Wouter Kloek
184 pagina's
hardcover
24,95 euro
Uitgeverij WBOOKS
