Vlucht wat
vluchten kan,
de Duitser is
over de Schelde
Een vrouw
struikelde,
raakte de draad
en was dood
Smokkelaars
werden soms
uit Zeeland
verbannen
Zeeuws-Vlaanderen zat in '14-'18 pal
tegen bezet België aan. De oorlog was er
voelbaar: met honderdduizenden
vluchtelingen, de elektrische draad en
smokkelhandel. Ooggetuigen vertellen.
4 SPECTRUM
EP
onderd jaar na het uitbreken van
de Eerste Wereldoorlog zijn er
geen ooggetuigen meer, die hun
verhaal kunnen doen. Enkele dag
boeken en brieven van in Zeeuws-
Vlaanderen gestationeerde militai
ren zijn bewaard en worden nu
uitgebracht. Maar gesproken, op band opgenomen ver
halen, zijn er nauwelijks.
December 1980 en januari 1981 interviewde ik
Zeeuws-Vlamingen die de Grote Oorlog hadden mee
gemaakt. Zeven grensbewoners en één Belgische
vluchteling die met zijn familie in Groede was blijven
wonen. Alle geïnterviewden zijn inmiddels overleden,
toen ik ze sprak waren ze rond de tachtig jaar of ouder.
Ik interviewde de ooggetuigen in het kader van een
project van het Zeeuws Documentatiecentrum, dat
het verleden van Zeeland in tekst, woord en beeld wil
de vastleggen. De met een Uher-bandrecorder opgeno
men gesprekken zijn op cd overgezet en worden be
waard in de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg.
Op deze pagina bieden we fragmenten uit die inter
views van ruim dertig jaar geleden. Ooggetuigen van
toen vertellen over de naar schatting 450.000 Bel
gische vluchtelingen, smokkel en de elektrische draad
in de donkere jaren 1914-1918.
Gerard de Roeck, geboren in Melsele (B) 1901
„Op 9 oktober 1914 moesten we vluchten. Antwerpen
was de dag daarvoor gevallen. We zaten op een lage
wagen, die voor vrachtvervoer werd gebruikt. Een hele
nacht duurde de vlucht. In het morgenkrieken zijn we
de grens overgegaan, bij Nieuw-Namen. Er waren ook
bendes Belgische soldaten, die hun geweren en kogels
moesten afgeven. Wij kleine jongens gooiden de ko
gels die we vonden op een hoop onderaan een stenen
muurtje, en staken die aan. Dom, dom en gevaarlijk.
Maar ja, ge weet van niks en ge waart kind. De solda
ten waren veel banger dan wij. Vlucht wat vluchten
kan, zeiden ze, de Duitser is over de Schelde. In de
buurt van Graauw zijn we bij boer Bernard Steijaert in
een wagenhuis gaan slapen. Er was ook een oud wuuf-
kn -Benevens een tfeefft verkoop-
vattdeqffaefiioffers injxefgfê
Op deze pagina staan interviews
met Zeeuws-Vlamingen, die de
Eerste Wereldoorlog
meemaakten. Fragmenten van
de in 1980-1981 opgenomen
interviews kunt u besluisteren
op www.pzc.nl/ooggetuigenwo1
Rustig, je
bent in
Holland
wrsaux
door Jan van Damme
Affiche voor tentoonstelling van Leo Gestel in Middelburg.
collectie Zeeuwse Bibliotheek
