BUITEN 19
nktvissen spuiten een wolk inkt uit wanneer
er een belager aankomt en zo maken ze zich
zelf onzichtbaar. Ik weet nog goed dat de oude
meester Slotboom bij het vak dat toen "kennis
der natuur" heette dit spannende verhaal aan
ons vertelde. Ik heb ook met rode oortjes ge
luisterd toen het ging over een slang die heel
huids een varken naar binnen kan werken of een
jachtluipaard die nog sneller gaat dan de opgevoerde
Kreidler die nu en dan langs de school suisde.
Al die wonderen speelden zich af in ver gelegen oor
den. Enerzijds maakte dat de verhalen des te span
nender, maar het was ook wel een beetje jammer.
Want wat zou je graag eens één van die wonderlijke
beesten echt in het wild te zien krijgen. Wisten wij
veel dat inktvissen zomaar in de Schelde rondzwom
men. En we konden nog niet vermoeden dat de gro
te dikke schelpen die we langs de vloedlijn opzoch
ten voor de kanariepietjes eigenlijk rugschilden van
inktvissen waren. Sterker nog: onder duikers staat
de Oosterschelde bekend als dé plek langs de Euro
pese kust waar je prachtig het gedrag van zeekatten
of sepia's tijden de balts en de paring kunt bekijken.
Met onze ideeën over de uitheemse oorsprong van
inktvissen hadden we wel een klein beetje gelijk.
De bekendste soorten, octopussen met hun acht
vangarmen leven vooral in de Middellandse Zee. De
soorten die bij ons voorkomen hebben tien 'poten'
die alle vastzitten aan de kop. Twee van die vangar
men -want dat zijn het in feite- zijn langer dan de
rest en kunnen worden ingetrokken. Met de vangar
men jagen inktvissen op bijvoorbeeld krabben, gar
nalen en kleine vissen, die ze door hun uitstekende
gezichtsvermogen prima kunnen opsporen. In de
kop van een zeekat zitten twee prachtig gevormde,
goed ontwikkelde ogen. Gevangen prooien worden
met de vangarmen tussen de kaken gebracht
Voor niet-duikers blijft de kennismaking met zeekat
ten veelal beperkt tot de vondst van de kalkrijke rug
schilden van de sepia's. Het is de moeite om daar
goed op te letten, want behalve de rugschilden van
onze eigen zeekatten zijn er soms iets anders ge
vormde roze-achtige rugschilden die afkomstig zijn
van de sierlijke zeekat. Ook de vondst van een rug
schild dat eindigt in een lange doorn behoort tot de
mogelijkheden en dan heb je te maken met een rug
schild van de gedoomde zeekat. Beide laatstgenoem-
de soorten leven niet in onze kustwateren, maar
veel verder naar het zuiden. Dankzij hun goede drijf-
vermogen kunnen ze op onze stranden aanspoelen.
In onze Deltawateren leeft ook het dwerginktvisje,
dat niet veel groter wordt dan vijf centimeter. Door
zijn geringe formaat wordt het weinig opgemerkt,
maar in feite is het een gewone soort, die je soms
ook in getijdenpoeltjes kunt aantreffen. Ook deze
heeft alle eigenschappen van een inktvis en ook hij
kan een mini-wolkje inkt naar buiten spuiten.
Het verhaal over die inktwolk kan trouwens nog
veel spannender zijn dan dat wat we ooit van mees
ter Slotboom leerden. Pijlinktvissen maken vaak
een inktwolk die dezelfde contouren heeft als de
inktvis zelf. Na het produceren van zo'n fantoomach
tige wolk trekt de pijlinktvis de naar voren gerichte,
trechtervormige zak die aan zijn buik zit, krachtig sa- -C
men. Het gevolg is dat de inktvis achteruit schiet,
waarbij hij niet zelden ook nog eens tegelijkertijd
van kleur verandert. Tegen zoveel list en bedrog is
een vijand natuurlijk maar zelden opgewassen!
Pijlinktvissen zijn bij ons tijdens de paaitijd ge
woon. Maar als wandelaar merk je daar in de regel
maar weinig van. De vliesachtige taaie rugschelp
van een pijlinktvis vind je zelden, misschien voor
een deel ook wel door de doorschijnende vliezige sa
menstelling en onopvallende kleur. Een enkele keer
vind je de eisnoeren van pijlinktvissen. Die spoelen
soms, vooral bij aflandige wind, als verstrengelde ge
leiachtige snoeren aan. Ook de afgelopen weken was
dat op meerdere plaatsen in de Delta het geval. Ach>*
ja, de zeekant heeft altijd wel iets nieuws te bieden.
Exotische dieren spelen de mens tot de verbeelding. Zoals het soort
slang dat in één hap een compleet varken naar binnen kan werken.
Heel vaak gaat het in dit soort gevallen om dieren, die we dicht bij
huis dus niet in het vizier krijgen. Toch leven er ook in onze eigen
woonomgeving interessant exoten die het hart sneller doen kloppen:
inktvissen. Daarvan komen namelijk diverse soorten voor in de
kustwateren.
WOENSDAG 18 JUNI 2014
Octopussen hangen te drogen foto Chiel Jacobusse
Inktvissen in de Deltawateren
Aangespoeld rugschild van de Sierlijke zeekat foto Erik Speksnijder Rugschild van een sepia of zeekat foto Erik Speksnijder
Eisnoeren van een pijlinktvis foto Chiel Jacobusse
Zeekat foto Chiel Jacobusse
