A
ZEELAND 37
Spaanse koloniën in Zuid-Amerika. Op last
van de WIC werden veel Zeeuwse smokke
laars opgebracht en de Spanjaarden wisten
ook nogal eens een Zeeuwse smokkelschip in
beslag te nemen. In 1738 werd het monopolie
van de WIC opgeheven en nam de Middel
burgse compagnie de slavenhandel over.
De oprichting van een nieuwe Middelburgse
compagnie paste helemaal in een Europese
trend. Na afloop van de Spaanse Successieoor
log in 1713 kampten de meeste Europese groot
machten met staatsschulden. De Schotse eco
noom John Law ontwikkelde een vrij inge
nieus systeem om landen van een deel van
hun schulden af te helpen: met de uitgifte van
aandelen, gedekt door de waarde van een op
gerichte compagnie of bank, kon een deel van
de staatsschuld worden afgeschreven. Gevolg
was dat er op grote schaal banken en compag
nieën werden gesticht, die nauwelijks levens
vatbaar waren. Windhandel, dat is de term. In
Nederland werden in korte tijd meer dan veer
tig compagnieën opgericht. Slechts drie hiel
den stand: een verzekeringsmaatschappij in
Rotterdam en twee ondernemingen in Middel
burg. In die laatste stad ging het in eerste in
stantie om een Assurantie Compagnie. Om
dat in die tijd verzekeraars zich vooral toeleg
den op scheepsassuranties, lag het voor de
hand om ook een handelsmaatschappij op te
richten. Dat werd de Middelburgsche Com
mercie Compagnie. In het boek wordt daarbij
nog vermeld, dat er ook een College van Koop
lieden in het leven werd geroepen, dat de be
langen van de Middelburgse ondernemers
moest behartigen. Met dat college heeft Mid
delburg de oudste kamer van koophandel van
Nederland.
Na 1815 legde de MCC zich toe op scheeps
bouw. De compagnie verkocht de schepen aan
rederijen en nam er als partenreder ook deel
in. Paesie is blij dat hij dat deel van de geschie
denis eindelijk recht heeft kunnen doen. Voor
al omdat hij het beeld van neergang en armoe
de na de Franse Tijd kan nuanceren. Natuur
lijk waren er veel Zeeuwen berooid na het ver
trek van Napoleons troepen, natuurlijk emi
greerden er grote groepen naar Amerika, na
tuurlijk werd er veel gesloopt, natuurlijk ver
oorzaakte de aardappelziekte honger. „Maar",
zegt Paesie met een uitroepteken, „in diezelf
de eerste helft van de 19e eeuw zorgde de
MCC voor een modernisering van de werf in
Middelburg. Er waren vier scheepshellingen,
er was een eigen touwslagerij. Rond 1840 wa
ren er zeker vierhonderd, misschien wel vijf
honderd arbeiders in dienst: timmerlieden,
sjouwers, zagers, wakers. Zelfs in 1882 kom ik
nog op een aantal van tachtig tot honderd
werknemers. Dus nog steeds een belangrijk
stuk werkgelegenheid." In die laatste fase wa
ren machinebouw en ijzerbewerking de be
langrijkste activiteiten. Zo werden er locomo
biles - stoommachines - voor de productie
van baksteen gemaakt.
Het archief van de MCC was de afgelopen ja
ren groot nieuws toen het door de Unesco als
werelderfgoed werd aangemerkt. Paesie heeft
alle grootboeken, venduboeken, houtwaren-
boeken, balansen en nog veel meer bedrijfsad
ministratie doorgenomen. „Ik voelde me soms
net een boekhouder", zegt hij. „Maar juist die
complete boekhouding is bijzonder. Ik heb er
heel veel tijd ingestoken. Uiteindelijk heeft
mijn spitten nieuwe inzichten opgeleverd.
Over de scheepsbouw, over de werkgelegen
heid. Daar ben ik best trots op."
VRIJDAG 13 JUNI 2014
kleur aan Middelbure
I Joham Frederik Schütz: De Middelburgse haven met een stoomraderboot van het Rotterdamse beurtveer, 1850.
Ruud Paesie: Geschiedenis van de MCC. Opkomst,
bloei en ondergang - Walburgpers, 208 pag., 29,95.
I Ruud Paesie op de Balans in Middelburg, waar
het kantoor van de Middelburgsche Commercie
Compagnie stond, foto Mechteld Jansen
