ZEELAND 29
Si-
Agrarisch Zeeland staat
aan de vooravond van
een kleine revolutie.
Afgelopen vrijdag
steeg een vliegtuig
van het gespecialiseer
de bedrijf Vigilance
op vanaf Vliegveld Midden-Zeeland
om percelen van 48 boeren te 'scan
nen'. Het vliegtuig hangt vol met came
ra's die hyperspectraalbeelden maken
van percelen. De hoogresolutiebeelden
leveren nauwkeurige informatie over
bodem, mineralen, vocht en gewassen.
Tot de oogst zal Vigilance vijf keer de
akkers optisch lezen.
Die data moeten worden vertaald naar
de praktijk. Boeren kunnen aan de
hand van de scans taakkaarten maken,
waarmee ze, in combinatie met senso
ren op de grond en op machines, het
gebruik van gewasbeschermingsmidde
len en mineralen nauwkeurig kunnen
doseren. Deze Playstation-achtige tech
niek moet leiden tot duurzame teelten
en een beter beheer van de bodem.
Voor de boer is er ook winst: hij kan
mettertijd geld besparen. De aardappel
teelt moet meer opleveren door betere
opbrengsten en besparing op meststof
fen en spuitmiddelen. Naar schatting
zo'n 200 euro per hectare. De meettech
niek zal in de proef vooral worden toe
gepast op de aardappelteelt, maar van
elke deelnemer wordt ook een ander
gewas gescand. Dat heeft een reden.
Dezelfde percelen worden twee jaar ge
scand, maar om aardappelmoeheid te
voorkomen, mogen aardappelen niet
twee seizoenen achter elkaar op het
zelfde perceel worden geteeld. Daar
staan dus volgend jaar uien en tarwe.
In het project werken het Zeeuws Agra
risch Jongeren Kontakt, onderzoek- en
adviesbureau DLV Plant en boerenorga-
nisatie ZLTO eendrachtig samen. De
provincie steunt de verduurzaming
van de landbouw. Voor de doorontwik
keling van precisielandbouw heeft ze
een kleine drie ton vanuit haar econo
mische agenda beschikbaar gesteld. De
Rabobank draagt 40.000 euro bij en de
boeren die meedoen leggen ieder 500
euro in. „Voor boeren is dat bedrag te
overzien, maar dit project vergt wel
veel tijd en inzet. Met name hoe we
die data in praktische bedrijfsvoering
kunnen toepassen. Bij de aardappelen
kunnen we gegevens onderling vergelij
ken. We hopen dat zo iedere boer een
bemestingsplan kan opstellen. Later is
dat ook mogelijk voor gewasbescher
mingsmiddelen en misschien ook voor
drainage en grondverbeteringen. Het is
ook nadrukkelijk de bedoeling de opge
dane kennis te delen", zegt Charlotte
van Sluijs, projectleider bij het ZAJK.
De animo voor hightech sensing is
groot. Naast Koninklijke Maatschap De
Wilhelminapolder zijn het vooral jon
ge boeren - keurig verspreid over de
provincie - die het avontuur aangaan.
Zoals de 28-jarige Nils van Tilbeurgh
uit Oud-Vossemeer. Hij verwacht eer
daags de scanresultaten van zijn aardap
pelveld. „Het is een interessant project,
want in Zeeland kennen we veel perce
len met een gemixte bodemsamenstel
ling. Vooraan bijvoorbeeld lichtere
zandgrond en achterop het perceel zwa
re klei." Dat vraagt om gedifferentieer
de bemesting. Met gps in hun tractor
en mestinjectoren kunnen boeren nu
al de bodem gerichter voeden. Er ont
breken echter nog puzzelstukjes. Van
Tilbeurgh: „Als ik informatie krijg over
welk deel van het perceel meer en
welk deel minder stikstof nodig heeft,
kan ik nauwkeuriger bemesten. Dat is
enerzijds nodig omdat bemestings
richtlijnen steeds verder worden aange
scherpt en anderzijds om geld te bespa
ren op meststoffen. Maar zover is het
nog niet. Ik moet afwachten of mijn in
vestering in hightech sensing iets ople
vert."
Amerika en Engeland hebben een voor
sprong als het gaat om scanvluchten
voor akkerbouwers. Europa zit al een
tijdje op het spoor van remote sensing
ofwel aardobservatie, maar dan door sa
tellieten. „Helaas is het te vaak bewolkt
om voldoende heldere satellietbeelden
van landbouwgronden te krijgen",
zegt Nelis van der Bok, senior adviseur
akkerbouw bij DLV Plant. Blijven twee
opties over. De lucht in met drones (on
bemande, op afstand bestuurbare vlieg
tuigen en helikopters) of met heuse
vliegtuigen. „Drones lijken aantrekke
lijk, maar een goede is prijzig. Dan
praat je over 20.000 euro. Het bereik is
echter beperkt omdat de accu vaak na
twintig minuten leeg is. Bovendien
heb je twee mensen nodig om de dro
ne en de bijbehorende laptop te bedie
nen. Verder moet je ook een vergun
ning aanvragen."
Het werd dus een vliegtuig. „Boeren
willen in het groeiseizoen snel infor
matie hebben over de mate waarin ze
moeten bijbemesten. Dat is essentieel
voor de plantontwikkeling Het liefst
willen ze dezelfde dag nog de data. Een
drone kan 40 tot 50 hectare per uur
scannen en dus niet razendsnel de data
bij de boer brengen. In dezelfde tijd
scant een vliegtuig tien keer zoveel op
pervlakte. Een nadeel is dat een drone
gemiddeld op 150 meter hoogte beel
den maakt. Dat betekent dat je bij een
perceel van vijfhonderd meter breed
vier beelden aan elkaar moet plakken.
Een vliegtuig schiet beelden vanaf
1000 meter. De prijs per hectare is dan
ook lager dan die van drones:"
De beperkte actieradius ten spijt, kan
een drone die vanaf 150 meter fotogra
feert beelden met een zeer hoge resolu-
tatie maken. Op een hoogte van 1000
meter is het beeld vanuit het vliegtuig
minder scherp. Voor bemestingsdata is
dat geen probleem. „Wil je echter met
hyperspectraalbeelden gewasziekten
zoals schimmelvorming kunnen her
kennen, dan moet het vliegtuig naar
400 meter zakken. De vluchthoogte
zal afhangen welke data de boer ver
langt."
Een cohort aan camera's onder het
vliegtuig zorgt voor een continue scan.
Het eindbeeld is een golfpatroon. Dat
wordt met een computerprogramma
omgezet in een kleurenplaat van een
perceel. Een boer krijgt dus een bemes
tingsadvies in kleur. Rood betekent dat
hij per hectare 75 kilo stikstof moet
strooien. Op hetzelfde perceel zijn ook
groene en blauwe plekken te zien.
Blauw mag hij met rust laten, op groen
percelen kan hij af met 30 tot 35 kilo
stikstof. „Boeren ontvangen de coördi
naten. Ze kunnen die programmeren
in de gps en de sensingdata invoeren
in een computergestuurde bemestings
machine. Een hectare aardappelen
wordt zo een lappendeken van vakjes
die precies de juiste hoeveelheid voe
ding worden toegediend."
Het voordeel: minder mest, een lager
energieverbruik, minder Co2-uitstoot.
Daarnaast vaart de bodem er wel bij
als boeren minder vaak met hun tracto-
ren over de akker rijden. Ook al lijkt
het erop dat teeltmanagement op de
vierkante meter het voorland is van de
moderne akkerbouwer, boerend Zee
land staat nog lang niet aan de finish.
Het eindbeeld is immers nog best inge
wikkeld. „Daar liepen we vorig jaar te
genaan toen DLV Plant en Wagenin-
gen UR testen deden. De vibraties van
het vliegtuig veroorzaakten een on
strak golfpatroon. Dat hadden we on
derschat. Met een computer kun je dat
recht breien, maar dat moet wel pre
cies gebeuren. En zo waren er nog een
hoop hobbels te nemen. Het vliegplan,
het stofgehalte in de lucht, de calibra-
tie van beelden en niet in de laatste
plaats de vertaalslag van de data. Voor
een bemestingsadvies hebben we nu
wel een goede formule gevonden. Daar
om concentreren we ons eerst op stik
stofdata, waarbij we ons beperken tot
aardappelen. Later volgen wellicht ziek
teherkenning en vochtbalans. De tests
die we tot nu toe hebben gedaan, ge
ven voldoende vertrouwen om hier in
te investeren. Als we de sensingdata
steeds beter en voor meer doeleinden
kunnen toepassen, dan mag je wel spre
ken van een kleine revolutie."
donderdag 12 juni 2014
hulp van boven
door Frank Balkenende
Bemestingsadvies
kilo stikstof per ha
ijb
;-S
I Na een vlucht krijgen boeren dit bemestingsadvies in hun postvak. Ze weten dan hoe
veel stikstof op welk deel van het perceel moet worden toegediend.
