REIZEN 21
In een onbeduidend
hoekje van West-
Vlaanderen vindt
sinds 1983 elke zomer
een kunstenfestival
plaats. Het ruikt er
naar hop en de meeste
bezoekers komen uit
Nederland. Wat is het
geheim van Watou?
WAAR EN WAT
Ramsey Nasr en uiteraard Bart Moeyaert,
Jans broer. Op warme festivalavonden zit
ten kunstenaars en bezoekers tot in de klei
ne uurtjes naast elkaar op de terrassen van
het Watouplein. Met een Hommel of St.
Bernardus Prior 8 (van die andere brouwe
rij in Watou) voor hun neus.
„Ongeveer 40 procent van de bezoekers
komt uit Nederland", zegt Jan Moeyaert.
„Nederlanders zijn niet te beroerd om een
stuk te rijden. Voor Vlamingen is Antwer
pen al ver. In 2013 hadden we 12.000 bezoe
kers. Ik hoop voor dit jaar op 15.000. Niet
meer, want het moet kleinschalig blijven."
Het thema van festival 2014 is Over klein ge
luk in tijden van overvloed. De lijst van kun
stenaars is nog niet compleet. Op de tien lo
caties in Watou is in elk geval werk van on
der anderen Marijke Vijfhuizen, Erwin
Olaf, Sophie Calle, Ans Repkes en Hervé
Martijn te bekijken. En er zijn lezingen. In
de eregalerij staat zanger en dichter Leo
nard Cohen centraal. Ramsey Nasr en Bart
Moeyaert treden in elk geval op.
We offeren nog een vooroordeel. In Watou
ben je voor de maaltijd niet aangewezen
op een croque-monsieur. Restaurant 't
Hommelhof aan het plein is gevierd om
zijn biergastronomie. Eigenaar Stefaan
Couttenye is een Vlaams fenomeen. Cout-
tenye: „Het festival en mijn restaurant heb
ben elkaar groot helpen worden." Hij koes
tert mooie herinneringen aan de Neder
landse dichter Rutger Kopland. „Een war
me, bijzondere man. Ik heb hier vaak met
hem op het terras gezeten."
's Avonds nog een lesje Westhoek. We krij
gen de tip in restaurant Terminus, even
buiten Watou, te eten. Het lijkt een
truckersrestaurant. In het toilet staat een
chauffeur zich te wassen. De eigenaar van
Terminus is een kleine babbelkous, die
steeds weer aan onze tafel verschijnt met
een nieuw wijnverhaal of een bak hop-
scheuten, het witte goud van de Westhoek.
Al weet hij er wel erg veel van. Wacht
even. We kennen die man. Dat is Pieter
Verheyde. De beste sommelier van België.
Van driesterrenzaak Hof van Cleve. Wat
doet die hier? Verheyde: „Ik heb de zaak dit
jaar van mijn ouders overgenomen." Het di
ner is verrukkelijk.
Is dat misschien het geheim van Watou?
Geen kapsonés. Gewoon doen wat je leuk
vindt en waar goed in bent. Bier, hopscheu-
ten of een kunstenfestival.
We gaan naar Watou,
aan het einde van de
Vlaamse wereld. Tot
voor een maand te
rug nog nooit ge
hoord van het kleine
dorpje in de West
hoek, een gekneusde regio in West-Vlaan
deren, aanschurkend tegen de Franse
grens. Onze opdracht: het geheim van Kun
stenfestival Watou 2014 ontsluieren. Het
evenement dat jaarlijks bijna twee zomer
maanden lang duurt en elk jaar meer Ne
derlanders trekt.
Bij leper rijden we door een omgeving be
zaaid met littekens uit de Groote Oorlog
(WO I). Hardnekkig westwaarts rijdend,
oefenen we de mogelijke uitspraak van on
ze bestemming. Een bron met gezag is Mar-
tine Tanghe, de onaantastbare nieuwsleze
res van het Vlaamse journaal. Ze zei duide
lijk 'Watoo' toen zij vorig jaar het kunsten
festival aankondigde.
Langs rijen hopstaken en lage huizen met
doorgezakte daken bereiken we Watou,
niet meer dan een paar straten rond een
plein met een kerk. Er zijn een paar cafés
en twee restaurants en het ruikt hier naar
hop, hop en nog een hop. Op het plein
staat schrijver Hugo Claus, uitgeknipt in
metaal.
Voor de deur van restaurant 't Hommelhof
wacht Jan Moeyaert, de intendant van het
Kunstenfestival Watou. Hij zegt: „Welkom
in Woatoe." Dat blijkt de enige juiste uit
spraak, wat Martine Tanghe ook moge be
weren. We stellen Jan Moeyaert terstond
de hamvraag: 'Hoe komt Watou, een gat
van tweeduizend inwoners, dat nauwelijks
op onze TomTom is te vinden, in hemels
naam aan een kunstenfestival van twee
maanden?'
Moeyaert is een mooie, pluizige man met
een romantisch kunstenaarshoofd uit een
Brugs gezin van liefst zeven jongens. De
jongste is de bekendste: Bart Moeyaert, de
veelbekroonde schrijver en dichter, gebo
ren in 1964. Jan was de derde in het gezin.
De 59-jarige oud-onderwijzer is spijtens
zijn muzische uiterlijk geen dichter of
schilder, maar artistiek leider en coördina
tor van Kunstenfestival Watou. Moeyaert:
„Het festival startte in 1980 als klein gedich
tenfestival. In 2008 kwam ik erbij. Zoetjes
aan hebben we beeldende kunst, optre
dens en lezingen toegevoegd, zeg maar ver
zamelde verhalen, de ondertitel van het fes
tival."
Moeyaert leidt ons langs de tien locaties
van het Kunstenfestival 2014. Hij is er kind
aan huis. Trekt zonder aanbellen huis-,
loods- en schuurdeuren open. „Kijk, hier
waren vorig jaar kunstinstallaties en optre
dens. Ik weet nog niet wat er komt."
In de Sint-Baafskerk aan het Watouplein
houdt hij stil bij een doopvont. „Vorig jaar
was hier een installatie met grote messen
aan een touw, wijzend naar het doopvont.
Nooit gedacht dat de pastoor dat goed zou
vinden, maar hij zei: 'Oké, hoort erbij hè'."
Bij de oude brouwerij Van Eecke, van het
beroemde Hommelbier, smijt Moeyaert on
verschrokken een deur naar een kelder
open. Zware hoplucht slaat ons in het ge
zicht. „Hier beneden maakte de jonge
Vlaamse kunstenaar Rinus van de Velde in
2010 een verzameling houtskooltekeningen
op de muren. Ze zijn niet meer te zien. Ri
nus, nu wereldberoemd, was toen al een
zelfbewuste jongen. Hij eiste dat de ruim
100 vierkante meter houtskooltekeningen
binnen 48 uur weer werd weggewit. En zo
gebeurde. Anders was ik rijk geweest."
Alle belangrijke levende en (thans) dode
dichters uit de Vlaamse en Nederlandse
dichtershemel traden de afgelopen zomers
op in Watou. Rutger Kopland, Remco Cam-
pert, Herman de Coninck, Hugo Claus,
ZATERDAG 7 JUNI 2014
Watou |1
I Brussel
Watou ligt op 2 uur rijden van
Middelburg (174 kilometer).
Kunstenfestival Watou (gedich
ten, beeldende kunst) wordt
gehouden van 5 juli tot 31 au
gustus. Maandag en dinsdag
gesloten. Woensdag, donder
dag en vrijdag van 14 tot
19 uur; zaterdag en zondag
(met lezingen, theater, kinder
programma) 11 tot 19 uur.
Toegang: 10 euro. Tickets zijn
verkrijgbaar op het Watou-
plein. Zie www.kunstenfestival-
watou.be.
Overige websites: www.brou-
wershuis.com (eten en sla
pen); www.hommelhof.be en
www.restaurantterminus.be
(eten). Zie ook www.toerisme-
vlaanderen.nl.
door Harri Theirlynck
Grote foto: Ludieke kunst van collectief Inject
Love op Kunstenfestival Watou 2013.
Kleine foto: Wie de hoorn oppakt in een van
deze telefooncellen, hoort mensen als Anna
Enquist en Eddy van Vliet een gedicht voor
dragen (Watou 2013). foto's PR
