i
l
REIZEN 19
f-
te we er dieper in doordringen. Alle stra
ten komen uit op een waterpartij. Een
enorme vijver, waarvan ik in eerste instan
tie een verfrissend effect verwacht, maar
die bij nadere inspectie een stinkend verza-
melbekken van vuilnis blijkt te zijn. Er
stijgt een adembenemende lucht uit op.
Midden in het gifzwarte water ligt een ei
genaardige rij bootjes. Grote sloepen met
een stevige kajuit erop. Vreemd. De poel
van bederf is uiteraard volkomen onge
schikt om in te zwemmen, maar ook een
stukje varen lijkt me af te raden.
De bootjes hebben dan ook een andere
functie. Ze zijn bekleed met zonnepanelen
waarop de feestverlichting in de wijk kan
branden. Wat een verrassende inventivi
teit. Tien bootjes met zonnepanelen drij
ven op een gif^las in een povere uitgaans-
wijk om de rode lampjes van stroom te
voorzien. Goed bedacht. Maar het hoeft
niet meer. De Surabayaanse schuinsmar
cheerder heeft hier niets meer te zoeken.
Het valt niet mee
met de liefde in
Surabaya. Betaald
of gratis, oprecht of
ongezond, het is er
vanafdeze maand
allemaal verboden
Er is nog éèn wijk waar prostitutie wél is
toegestaan. Dat rosse straatje heeft een his
torische band met Nederland. Gang Dolly
is vernoemd naar de eerste madame die er
in de vorige eeuw haar tenten opsloeg. De
Hollandse Dolly van der Mart begon haar
business in Surabaya, vlak voor de Tweede
Wereldoorlog. Zo leert men altijd weer.
Wie overdag in het wijkje rondloopt,
merkt maar weinig van de bonte activitei
ten. Maar 's avonds kun je er niet omheen.
Mijns inziens een wat armoedige, treurige
vertoning, waar decorum ver te zoeken is.
De Wallen op z'n Aziatisch.
Maar ook Gang Dolly gaat eraan. Burge
meester Rismaharini heeft recent haar pij
len op deze buurt gericht. Half juni moet
alles in Dolly gesloten zijn. De dames die
daardoor hun inkomsten verliezen, wor
den gecompenseerd. Iedereen krijgt 6o eu
ro. En een bijscholingscursus. Er kan geko
zen worden uit een kappersopleiding, een
kookcursus en een school voor handenar
beid.
Ik gun de burgemeester haar fatsoensoffen
sief uiteraard van harte, maar van één on
derdeel keek ik toch wel even op. Het gaat
om een nieuw bord dat in alle parken van
de stad wordt geplaatst Op een groene ach
tergrond is een verliefd stelletje getekend.
Er wordt gezoend. Rondom het ontwape
nende tafereel zweven vrolijke hartjes.
Maar het blijkt allerminst een aanmoedi
ging elkaar eens teder te beminnen. Inte
gendeel, het betreft een verbodsbord. Een
cirkel eromheen en een streep door de te
kening. Ik vraag een jong stelletje wat het
betekent. „No making out", zegt het meisje
bedremmeld. Niet zoenen. Smachtend
kijkt ze haar vriendje aan, maar het blijft
bij handje vasthouden. Het valt niet mee
met de liefde in Surabaya. Betaald of gra
tis, oprecht of ongezond, het is er vanaf de
ze maand in elk geval allemaal verboden.
Je hoeft geen Neil Armstrong te heten om op de maan te hebben gelopen. Een reis naar de
Atacama-woestijn in het noorden van Chili volstaat. Het is één van de droogste gebieden op
aarde en er valt opvallend veel te beleven.
De oorspronkelijke bewo
ners van Chili zien figu
ren in de zwarte delen
van het heelal. Zij ma
ken in tegenstelling tot
ons westerlingen geen
figuren van sterrencom
binaties, zij zien ze juist in de ruimtes ertus
sen." De Oostenrijkse Krista heeft een paar
dagen geleden de toeristische sterrentour ge
daan en raakt er niet over uitgepraat. „Door
die 6o-millimetertelescoop zie je het heelal
driedimensionaal. De Melkweg komt tot le
ven. Je ziet de kraters op de maan en de rin
gen van Saturnus."
Door de combinatie van extreme droogte
en hoogte, het nagenoeg ontbreken van wol
ken en de afwezigheid van lichtvervuiling
of radiostoring is de Atacama-woestijn in
het noorden van Chili één van de beste plek
ken op aarde om het heelal te observeren.
Vorig jaar is op een steenworp afstand van
San Pedro de Atacama het grootste astrono
mische project ter wereld geopend: de Ataca
ma Large Millimeter/submillimeter Array.
Deze zogenoemde ALMA is een zeer nauw
keurige en krachtige telescoop die bestaat
uit een totaal van 66 mega-radioschotels.
Gelukkig zijn er meer dingen te doen dan al
leen sterrenkijken. Midden in de woestijn,
rondom een oase, ligt San Pedro de Ataca
ma, de meest toeristische plek van Chili.
Het is een plek die uiterst welkom aanvoelt
in een vijandige omgeving. De eerste inwo
ners, de Atacamenos, wisten het schaarse
water al te vinden. In hun voetsporen tra
den ontdekkingsreizigers, kolonisten,
veedrijvers en mijnwerkers. Wekenlang
trokken ze door het hooggebergte en over
eindeloze zoutvlaktes naar de woestijnach
tige kust. En steeds weer moet die oase als
een godsgeschenk hebben gevoeld.
De afstand waar vroeger weken over werd
gedaan, leg je nu per luxe bus in een half et
maal af. Toeristen komen dan ook in groten
getale, vanuit de hele wereld. Van avontuur
lijke zestigers met rolkoffers tot rugzakdra-
gende twintigers. Ze zijn op doorreis of ma
ken een rondje Altiplano; de grensover
schrijdende hoogvlakte.
In de nauwe straatjes van San Pedro - gele
gen op 2.440 meter hoogte - is het in de
vroege avond een drukke bedoening. Een
stoet kooplustige reizigers is op zoek naar at
tracties voor de volgende dag. In hoofdstraat
Caracoles, zeg maar de Kalverstraat van San
Pedro, draait het om toerisme - en dus om
geld. Want in de minst bewoonbare regio
van het land liggen de huren van de uit ado
be opgetrokken laagbouw het hoogst. Prop-
pers van lokale touroperators prijzen als vol
leerde marktlui hun bezienswaardigheden
aan. Van fotogenieke zoutvlaktes met roze
flamingo's, kilometershoge vulkanen tot
stoomspuitende geisers, mini-dode-zeeën
en opgravingen van de pre-Colombiaanse
cultuur. De meeste tours beginnen in de
vroege ochtend. Gedurende de dag wordt
dan een flink aantal op grote afstand van el
kaar gelegen attracties afgewerkt. De vallei
van de maan kun je echter op eigen kracht
fietsend bereiken. „Iedereen die kan fietsen,
haalt het makkelijk", klinken de bemoedi
gende woorden van de fietsverhuurder Mi
guel. „Jullie komen uit Nederland? Daar leer
je toch eerder fietsen dan lopen?"
Inderdaad zijn de eerste kilometers over het
asfalt goed te doen. Pas na de entree van het
gebied blijkt de plots in gravel veranderde
weg een stuk steiler dan gedacht. Naar
adem happend en gortdroge lucht inade
mend, bereiken we de eerste stop. Quebra-
da Cari toont wat duizenden jaren windero-
sie met gebergtes doet. De verschillende
steen- en zandsoorten zijn door de krachti
ge wind uitgesleten tot een doolhof aan gan
getjes en spleten. Groepjes toeristen wande
len en kruipen tussen de grillige berg- en
rotsformaties door.
Op sommige plekken in de Atacama, zoals
ook in deze maanvallei, heeft het al honder
den jaren niet geregend. De bodem van de
vallei vertoont daardoor veel overeenkom
sten met die van de maan. Er worden zelfs
Mars-simulaties geoefend vanwege de extre
me omstandigheden. De grond van de
oudste woestijn op aarde zit vol mineralen.
En door deze wondere wereld kun je ge
woon fietsen, tussen de droge meren door
die bedekt zijn met een witte laag zout.
In de kleinste versnelling leggen we de slo
pende 16 kilometers af naar de verste stop,
Tres Marias. Dit drietal individuele harde
steenformaties van een miljoen jaar oud
steekt als een soort versteende creaturen bo
ven het maanlandschap uit. Waar veruit de
meeste toeristen zich laten vervoeren in bus
jes bikkelen wij als echte diehards verder op
de flets. De immer fel schijnende zon doet
onze ogen tot minimale spleetjes samenknij
pen. De verzengende hitte en de schrale
droogte zorgen voor een aanhoudend dorst-
gevoel. De grote hoogte veroorzaakt hoofd
pijn. Superfijn woestijnstof vult onze neus
gaten en verstopt onze poriën.
Maar er komt een beloning voor onze in
spanningen. Bij het amfitheater worden we
getrakteerd op een fantastische zonsonder
gang. Vanaf een honderden meters hoge
berg zien we nog net hoe de zon dooft in de
uitgestrekte Atacama-woestijn.
's Avonds stromen de straatjes van San Pe
dro weer vol. Vanaf het centrale pleintje
klinkt trommelgeluid van hippies. Heel
sfeervol, maar spijtig genoeg wordt het re
gelmatig overstemd door wolfachtig gejank
van roedels straathonden. Tijdens het diner
showen we vol trots de foto's van onze he
roïsche fietstocht aan een ouder echtpaar
naast ons. Het blijken Zwitsers te zijn. Ze
hier net aangekomen, halverwege hun we
reldreis... op de fiets.
WAAR EN WAT
ZATERDAG 7 JUNI 2014
BOLIVIA
Calama
San Pedro
Fietsen naar de maan
Santiago
door Tom van der Leij
Grote foto links: In de Maanvallei kun je diver
se heuvels beklimmen voor het beste uitzicht.
Foto links: Reserva National Los Flamencos.
Kleine foto boven: Druk Caracoles-straatje in
San Pedro de Atacama. foto's Tom van der Leij
en Ana Ines Rodriguez Giles
ARGENTINIË
Alitalia vliegt
sen die vanuit
vanaf Schiphol
verschillende
dagelijks naar
plekken in
Buenos Aires
Chili of Noord-
met een moder
Argentinië naar
ne Boeing
Calama rijden.
777-200. Daar
Overige sites:
stap je over op
www.las.nl (in
een vlucht naar
dividuele rond
de Chileense
reizen naar
hoofdstad San
noorden van
tiago. Vanuit
Chili en Boli
Santiago neem
via); www.spa-
je een binnen
ceobs.com en
landse vlucht
www.almaob-
naar Calama.
servatory.org
Zie www.alita-
(sterrenkijk-
lia.com.
tour a 20 eu
Je kunt ook
ro); www.an-
een kaartje ko
des-travel.cl
pen voor een
(hoogtepunten
van de grote,
tour in San Pe
luxe tourbus
dro).
