Zelden sprak
de politiek
zo vaak over
spionnen
Privacy is
goede
marketing
geworden
VERDIEPING 11
Politiek Bedrijven
Hoe is het
nu met Edward
Snowden?
Toen Edward Snowden (30) zijn
geheimen en zijn identiteit aan de
wereld onthulde, verbleef hij in
een hotel in Hong Kong. Maar ook
in die speciale enclave in China
vreesde hij de lange arm van de
Amerikaanse justitie, die wereld
wijd om zijn uitlevering verzocht.
Voor het onthullen van de gehei
me documenten kan hij in de VS
tot dertig jaar cel worden veroor
deeld. Hij vloog naar Rusland en
woonde wekenlang in de transit
ruimte van het vliegveld van Mos
kou. Uiteindelijk verleende Vladi
mir Poetin hem een jaar asiel.
Die asieltermijn loopt begin augus
tus af. Tegen een tv-zender zei
Snowden eerder deze week asiel te
willen in Brazilië. Misschien niet
toevallig: de Braziliaanse president
Dilma Roussef is boos op de VS,
omdat ook zij-is afgeluisterd.
Hetlaatste Snowden-nieuws: de
Amerikaanse regisseur Oliver Sto
ne wil zijn verhaal verfilmen. Er
komt ook een toneelstuk.
Voor de spion die zijn werk graag
doet in het duister waren de afge
lopen twaalf maanden niet de
beste uit zijn carrière. De digi-
nerds van de NSA, de Britse inlichtingen
dienst GCHQ^en de Nederlandse collega's
van de AIVD werden vanuit het schimmen
rijk van big data in de spotlampen van de
politieke arena gekatapulteerd. En bedankt,
Edward Snowden.
Zelden sprak de politiek zo vaak en zo lang
over spionage, terwijl er tegelijkertijd ook
zo weinig werd gezegd. Alle vragen die ver
der gaan dan de oppervlakte worden door
de geheime diensten afgewimpeld, omdat
ze ingaan op hun manier van werken. Toch
nam de politiek de afgelopen maanden op
merkelijke beslissingen. Sommige waren al
in de maak, andere werden mogelijk ge
maakt door de Snowden-leaks.
Enkele voorbeelden:
Minister Ronald Plasterk (PvdA) gaat het
(ambtelijk) toezicht op de AIVD verster
ken. Ook de Tweede Kamer wil de gehei
me dienst beter kunnen controleren.
Het kabinet gaat nog eens goed naden
ken of het de AIVD meer bevoegdheden
geeft, zoals een commissie adviseerde. Die
aarzeling was er zonder Snowden hoogst
waarschijnlijk niet geweest.
Obama heeft een wet gemaakt waarin
staat dat telefoongegevens alleen nog door
telefoonbedrijven mogen worden opgesla
gen en niet door geheime dienst NSA.
In het Europees Parlement is een nieu
we privacyverordening aangenomen. Die
was al jaren in de maak, maar de NSA-affai-
re heeft de discussie verscherpt. Bedrijven
mogen nu geen gegevens meer afstaan aan
overheden van niet EU-landen. Als de NSA
nu Facebook vraagt om gegevens over een
Europese burger, moet een Europese rech
ter daarover oordelen.
Wat nu echter dreigt, is dat de politiék en
de overheid niets meer loslaten en te veel
controle nemen. Sommige landen gebrui
ken het wantrouwen dat in de wereld ont
stond na de onthullingen over de NSA om
meer grip te krijgen op hun 'eigen' inter
net. Waarmee de roep om meer privacy
juist leidt tot meer staatscontrole. „En dat
druist in tegen het open en vrije internet
zoals we dat nu kennen", betoogt Europar
lementariër Marietje Schaake (D66) al een
tijdje. Een vrij internet dat juist bedoeld is
om staten te controleren en niet om, zoals
in Iran, een gekuist halal-intranet te ope
nen.
Misschien is privacy wel zo
iets als de Oranje-hamster
van AH geworden: gooi het
in een actieverpakking en je
hebt een kekke marketingtool. Die
speelt in dit geval niet in op Oranje-suc
ces in Brazilië, maar op de bezorgde
markt en dito consument. Een beetje on
dernemer ziet in het verlangen naar pri
vacy in de post-Snowdenperiode geen
bedreiging, maar een kans. Tsjakka.
Neem KPN. Het telecombedrijf kwam in
februari met een 'spionagevrije' smart-
phone én heeft sinds januari CloudNL
Voor bedrijven die graag hun documen
ten in the cloud bewaren, maar niet wil
len dat die wolk op een Amerikaanse ser
ver draait waardoor de NSA mee kan kij
ken. CloudNL draait op Nederlandse ser
vers, met Nederlandse werknemers en
op een Nederlandse Microsoft-licentie.
„Voor CloudNL kiezen bedrijven en orga
nisaties die hoge afschermingseisen heb
ben, zoals voor industriële ontwerpen of
onderzoeken, en organisaties met 'priva-
cyonderwerpen' zoals zorginstellingen",
meldt een woordvoerster.
KPN is niet de enige. Deutsche Telekom
heeft nu E-mail made in Germany: geco
deerde e-mail die alleen langs Duitse ser
vers gaat. Google gaat mail versleutelen.
Zelfs Facebook hamert er op dat gebrui
kers op hun spullen moeten letten. Priva
cy wordt een wereldwijd marketing
instrument, stelt Fatemeh Khatibloo,
analyste bij adviesbureau Forrester, in
een interview op cxo.nl. „Steeds meer be
drijven bekijken het in- en verkopen van
data. Voelen ze zich daar comfortabel
bij? Kunnen ze tegen klanten met de
hand op het hart zeggen dat het gaat om
op integere wijze verzamelde data?" Die
bedrijven proberen ook hun lange priva-
cyvoorwaarden begrijpelijk te maken.
„Als je 'privacy' goed doet, kweek je ver
trouwen en aan een trouwe klant ver
dien je geld", stelt 'e-law consultant'
Jeroen Schouten. Maar dat gebeurt nog
niet goed genoeg. „Misschien heeft
Snowden nog niet genoeg losgemaakt,
worden mensen nog niet genoeg gecon
fronteerd met hun 'profielen'. Bedrijven
moeten hun klant gewoon melden met
welke data ze welk profiel van hem heb
ben gemaakt en hem vragen of het
klopt. En biedt hem zijn eigen data ver
rijkt aan: je energieverbruik, maar dan
vergeleken met dat van de buren."
DONDERDAG 5 JUNI 2014
