I
"I
t
Rijk ecosysteem levert rijk verdienmodel op
9
9
1tH6 FIFTH
te gast
m
38 MENINGEN
brieven
Veilig verkeer
Ziekenhuis
Cor de Jonge
Akkervogels
Beatrixbrug
0118-434005
Het is weer zover. Met enige regel
maat kan men bijna-ongelukken
zien gebeuren op de weg Middel
burg - Grijpskerke - Aagtekerke.
Daar rijdt het langzame land-
bouwverkeer, de Zeeuwen die me
nen de weg als hun broekzak te
kennen en weer de toeristen die
denken dat ze het gaspedaal diep
kunnen indrukken. En wat wordt
ertegen gedaan? Nog altijd niets.
Vooral tussen Middelburg en
Grijpskerke ontbreekt op enkele
weggedeelten de belijning. Geen
controle, "nergens te lezen wat de
maximumsnelheid is en een in-
haalverbod anders dan voor land-
bouwverkeer ontbreekt. Het lijkt
alsof wij de verkeersonveiligheid
maar op één, weinig subtiele ma
nier kunnen bestrijden. Eerst
lang aarzelen met het nemen van
relatief goedkope maatregelen, en
dus wachten op een ongeval, om
voor veel geld een groot en breed
en compleet nieuw tracé aan te
leggen, een tracé waar het land
schap de dupe van is. Zie in weste
lijk Zeeuws-Vlaanderen, zie de
N57. Alsof we nooit hebben ge
hoord van uitgekiend ontwerpen.
Het is te hopen dat iedereen in de
discussie over het ziekenhuis zijn
verstand eens gaat gebruiken. Ge
ruzie tussen Vlissingen en Mid
delburg kunnen we natuurlijk he
lemaal niet hebben. Wel een door
dachte en geen haastige beslissing
voor de toekomst. Het ziekenhuis
in Vlissingen voor poli nog even
gebruiken lijkt mij geen enkel pro
bleem. Kan er gelijk worden geëx
perimenteerd met een concept
Zorghotel in een aantal leegstaan
de kamers. Bij een bezoek aan het
ziekenhuis in Goes ontdekte ik
dat dat ziekenhuis ook zijn beste
tijd heeft gehad. Rest maar 1 oplos
sing. Een jaar of 10 doorsparen
voor een goede en overwogen op
lossing. Dat is een centraal zieken
huis voor Zeeland. Locatie net
voorbij Arnemuiden richting
Goes. Dan kunnen ook de nieuwe
N 57 en de tunnel goed worden
gebruikt. Zo kan er een modern
ziekenhuis worden gebouwd voor
alle bewoners van Walcheren en
Zuid Beveland.
Aantal akkervogels nog steeds
niet denderend. Over 5 jaar zie je
geen patrijs meer in de Zeeuwse
polders, dat geef ik u op een brief
je, als dat beleid van de provincie
zo door gaat. Op binnendijken en
op zeeweringen is al gemaaid, ter
wijl het wettelijk niet mag vóór 15
juli. Willens en wetens wordt de
natuur om zeep geholpen.
Fietsers en auto's samen over de
Beatrixbrug. De aanleg van een af
zonderlijk fiets- en voetgangersge
deelte op de brug heeft menigeen
terecht als een perfecte maatregel
van onze bestuurders ervaren. Nu
er weer anderen aan het roer zit
ten, kunnen ze het niet laten zich
op de bereidwilligheid van de au
tomobilisten te richten. 'Wanneer
er zich fietsers op de rijbaan verto
nen zou men rustiger gaan rij
den'. Uit ervaringen blijkt niets
minder waar te zijn. Als de
denkwijze van de ambtenaren
met hun verzinsels uit de oude
tijd toch onverhoopt waar blijken
te zijn, kunnen alle fietspaden
langs de provinciale wegen ver
vallen en heeft onze overheid
weer een budget voor andere piet
luttige zaken zoals een schouw-
burgzwemtheaterputbad met
eendjes.
Superboer' kopte de krant deze
week over Joel Salatin. Een boer
die zonder gebruik van kunstmest,
bestrijdingsmiddelen en antibioti
ca boert en een bedrijf heeft dat steeds rij
ker wordt. Steeds rijker als ecosysteem,
aan humus, natuurlijke mineralen en in
productie én rijker als verdienmodel.
Waar de meeste andere agrarische bedrij
ven hun land moeten bemesten is dit be
drijf zelfvoedend. Waar de meeste andere
agrarische bedrijven atmosfeer en grond
water vervuilen, is dit bedrijf schoon en
bouwt het zelfs ecosystemen op. Wat doet
deze boer zo anders en waarom is dit juist
voor Zeeland zo interessant?
Salatin heeft als geen ander begrepen hoe
ecosystemen werken en meer produceren.
Als de condities hiervoor goed zijn, ge
beurt dat. Hij gebruikt de natuurlijke prin
cipes van successie, dynamiek en fotosyn
these. We zijn het reeds lang vergeten
maar in natuurlijke ecosystemen zien we
dat kuddes voortdurend worden opge
jaagd. Grote kuddes die zo door het land
trokken, een plek kaal graasden en dan
verder gingen. Er was eerst een extreme
verstoring en dan weer herstel. En het is
dit opjagen dat maakte dat de kuddes dit
gedrag vertoonden. Er was een grote dyna
miek in het landschap. Hier werd een veld
kort afgegraasd, bemest en dan groeide
het weer tot volle wasdom aan.
Salatin imiteert dit opjagen door de kudde
dagelijks te verplaatsen. En het gewas in
de wei staat niet maar 20 centimeter hoog,
het staat in volle wasdom en bloeit boven
dien: 'Every day a fresh salad bar', vol vita
le mineralen, proteïnen, eiwitten en ve
zels. De koolstof die eerst in de lucht zat,
zit na fotosynthese in de plant, en na het
grazen in de mest waarna deze koolstof
door het bodemleven als organische ver
bindingen in de bovengrond getrokken
wordt en vastgelegd. De mineralen die
eerst diep in de bodem zaten worden door
het actieve bodemleven opneembaar ge
maakt voor de plant, opgeslagen in de
plant, en na het grazen in de mest waarna
deze mineralen door het bodemleven als
organische verbindingen in de boven
grond getrokken worden, die rijker wordt.
Salatin verbetert dit principe door na de
koeien enkele dagen de kippen in te breng
en. De kippen eten de insecten die op de
mest leven en eten het jong frisse gras dat
weer net is opgekomen. Net zoals dat in
het wild ook gebeuren zou. De kippen be
mesten de grond, vermengen de bodem
en maken die rul. De kern is dat het eco
systeem de organische materie en de daar
in opgeslagen mineralen optimaal tot hu
mus in de bovengrond verwerken kan.
Voedselketens worden geoptimaliseerd,
het ene voedt het andere. Terwijl in veel
gangbare landbouwsystemen de voedsel
ketens onderbroken zijn en het bodemle
ven en ook het leven in de mest gedood
wordt. Zo moeten de gewassen en het vee
gevoed worden inplaats van dat het sys
teem als geheel zelfvoedend is. Salatin
spaart met zijn methode niet alleen veel
investering uit, hij is ook productiever en
bouwt een rijk ecosysteem. Op een wijze
die alle milieuproblemen waar de gangba
re landbouw mee kampt onderuit haalt.
Kan eco-effectief ondernemerschap in na
tuurbeheer worden ingezet? Want in veel
Zeeuwse natuur- en groengebieden zien
we de biodiversiteit ondanks de bescher
ming afnemen. In veel natuurgebieden en
bossen overheersen brandnetels, het kleef
kruid en de ridderzuring. Dat betekent
stikstofvervuiling, maar is hier ook geen
sprake van gebrek aan dynamiek? Is ook
hier het ontbreken van het opjagen een
factor die er voor zorgt dat de biodiversi
teit nog steeds afneemt? Ontbreken ook
hier niet de soorten die eens goed versto
ren waarna het weer herstelt en zo in een
dynamisch landschap de biodiversiteit
weer toeneemt? Doen we er goed aan na
tuurdoeltypen te conditioneren? Ik pleit
niet voor een nieuwe wildernis, maar kun
nen we deze dynamiek nabootsen? Op
weg naar een verbeterd cultuurlandschap
dat natuurwaarden, economische waar
den en cultuurwaarden genereert.
Jos Willemsen is natuurontwikkelaar en na-
tuurboer.
Brieven (max. 150 woorden)
richten aan:
Lezersredacteur PZC
Postbus 91
4330 AB Middelburg
lezersredacteur@pzc.nl
A.P. de Klerk
Park Overwater 5, Middelburg
A.P. Abrahamse,
Oostkapelseweg 33, Serooskerke
J. Koeman
Polderweg 5, Kruiningen
Kees Baan
Wijdauplantsoen 29, Middelburg
door Jos Willemsen
