Oud papier gaat naar de voetbalclub, een lege fles
in de glasbak. En een afgedankte auto? Die gaat
naar Tiel, en staat straks misschien weer in de
straat. Als straatnaambord.
10 VERDIEPING
RECYCLING
Ooit waren ze de trots van hun
bezitters. Werden ze weke
lijks gepoetst of door de was-
straat gereden. Maar dat is ver
leden tijd. Nu liggen ze in
stukjes ter grootte van een
mensenhand op een enorme
hoop in een bedrijfshal in Tiel. Alleen wie goed
kijkt, ziet nog dat die stukjes en brokjes ooit in au
to's hoorden.
Woordvoerster Janet Kes van ARN (voorheen Au
to Recycling Nederland) zet een stap richting de
metershoge zwarte dampende berg. Ze kijkt naar
beneden en raapt een stuk plastic op. Een stukje
slang van de luchttoevoer, zo te zien. Even later
heeft ze een stukje printplaat in haar hand, een
restantje van de elektronica die in steeds meer au
to's zit. Voor de rest bestaat de berg vooral uit
stof. Isolatiemateriaal en stukjes bekleding van
stoelen en autodeuren.
Staal is ver te zoeken. De auto's waarvan delen op
deze hoop liggen, zijn elders al door de shredder
gegaan. Daar is het staal verwijderd en verkocht
voor hergebruik. Wat hier in Tiel binnenkomt,
zijn de laatste restjes van wat ooit een auto was.
Afval? Nee. Geloof het of niet. Maar uit deze enor
me zwarte berg met stoffige rommel worden
bruikbare materialen gehaald. Zevenhonderd ton
per week komt er binnen in deze loods. Eenzelf
de hoeveelheid komt er gesorteerd aan de achter
kant weer uit.
Kleine stukjes plastic bijvoorbeeld, die naar een
Franse fabriek gaan. Ze worden later weer ge
bruikt in elektrische apparaten, maar ook in bij
voorbeeld motorafdekplaten en wielkasten van
nieuwe auto's.
Voordat het zover is, moet er wel eerst gesorteerd
worden. Dat gebeurt machinaal. Dat proces kan
het best omschreven worden als het uitvoeren
van een heleboel natuurkundeproefjes na elkaar.
Met wind worden lichte stoffen van zwaardere ge
scheiden. Een zeef scheidt de grote stukken van
de kleine. Door slim gebruik te maken van het
verschil in soortelijk gewicht, komt in een bak
met water de ene stof bovendrijven, terwijl de an
dere naar de bodem zakt. Koperdraad zit verwe
ven door de vele vezels uit stoelen en matten. In
een soort centrifuge rolt het koper op, en is het
makkelijker uit de vezels te halen.
Vijf dagen per week, 24 uur per dag, blazen, spoe
len en zeven de machines door in de enige recy
clingfabriek van dit type in Europa. Vanaf vol
gend jaar moeten auto's van de Europese Unie
voor 95 procent 'hergebruikt en nuttig toegepast'
worden, zoals het in de regelgeving heet. Ook ge
bruik als brandbaar materiaal in hoogovens of ce
mentovens telt als 'nuttige toepassing', maar dat
mag met niet meer dan 10 procent van het materi
aal gebeuren.
Met de einddatum in zicht, zit Nederland op sche
ma. ARN stelt dat het in 2013 volledig aan die
strenge normen heeft voldaan.
De fabriek in Tiel levert net die laatste procentjes
om de Europese doelstelling te halen. Al ligt er
wel concurrentie op de loer: de afvalverbranding.
Er is overcapaciteit aan afvalovens in Nederland.
Verbranden van restmateriaal is daardoor goedko
per dan recycling. En hoewel de sorteerinstallatie
in Tiel door de gezamenlijke auto-industrie is ge
bouwd, wordt ook in die sector op de kleintjes ge
let. ARN hoopt nu op dwingender wetgeving uit
Brussel en Den Haag die hergebruik van materi
aal uit afgedankte auto's verplicht. Want dat het
overgrote deel van de auto opnieuw gebruikt kan
worden, is duidelijk.
Niet alleen de nog bruikbare onderdelen die via
de sloop naar een andere auto worden overge
bracht, maar dus ook het het laatste stukje koper
draad uit de stoelverwarming. Terwijl door de ja
ren heen het uiterlijk van auto's snel verandert,
en er telkens weer nieuwe snufjes worden toege
voegd, blijft de reststroom afval in grote lijnen de
zelfde. Nou vooruit, die zojuist genoemde stoel
verwarming zorgt ervoor dat er tegenwoordig
wat meer koper in het afval zit.
De grootste uitdaging op dit moment is de elektri
sche auto. Hoewel, de accu's zijn sowieso niet wel
kom in de recyclingfabriek in Tiel. Wat er na het
verwijderen van de accu overblijft van een elektri
sche auto, lijkt stiekem best veel op de restanten
van een 'gewone' wagen. Er zit wat meer elektro
nica in en wat minder olie.
Voordeel voor de recyclers is dat ze zich rustig
kunnen voorbereiden op nieuwe ontwikkelingen
als de opkomst van de elektrische wagen. Janet
Kes van ARN: „Auto's die nu de weg op gaan, ko
men pas over een jaar of vijftien hier terecht."
Vezels, plastic en mineralen zijn de belangrijkste
elementen die uit de autorestjes worden gehaald.
Van de mineralen worden onder meer basaltblok
ken gemaakt die in de bouw gebruikt kunnen
worden.
ARN ontwikkelde samen met een partner specia
le bouwplaten die nog het meest lijken op het
veelgebruikte trespa. Er wordt momenteel nog ge
zocht naar een fabrikant die de platen op grote
schaal kan maken. Ze zijn bijvoorbeeld bruikbaar
als beschoeiing voor slootkanten, denkt ARN.
Ook zijn bij wijze van proef straatnaamborden ge
maakt van het granulaat. Die zijn veel zwaarder
dan de 'gewone' aluminium variant, erkent Kes.
„Maar dat maakt het ook hufterproof. En in verge
lijking met aluminium kost het maken van dit
bord veel minder C02-uitstoot."
Een proefbord staat nu in Rotterdam. Slaagt de
test daar, dan wordt ook voor dit recycle-straat-
naambord een fabrikant gezocht.
Zelf straatnaamborden of bouwplaten maken, dat
gaat ARN nog een stapje te ver. Het bedrijf is
door de industrie opgericht om auto's te recyclen.
Nieuwe producten maken is een andere tak van
sport.
De tijdgeest is echter gunstig. Bedrijven en over
heden willen een 'groen' imago. De overstap naar
een recycling-straatnaambordje lijkt een milieu
bewuste keuze. Als gemeenten overstag gaan, kan
een auto dus uiteindelijk weer terugkeren in zijn
eigen straat. Tegen een paaltje, dat wel.
door Paul Bots
