qpjp-'^
- -
4 BUITEN
MS jifii
Bedreigd erfgoed
Al enkele decennia was de otter uit Nederland
verdwenen. Mede dankzij de verbetering van de
kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater
begint hij aan een voorzichtige comeback.
Wanneer duikt hij op in Zeeland? Als indicator
voor een gezond zoetwatermilieu is de otter (lutra
lutra) hier natuurlijk onontbeerlijk. Ook daarom
zijn die trotse keutelsporen zo uniek: geen beter
keurmerk dan zijn geurwerk.
Je ziet hem nauwelijks, om
dat hij voornamelijk
's nachts langs oeverzones
struint; ritselend door de
ruigte van het struweel, tus
sen riet en hoog opgescho
ten grassen, over steeds de
zelfde smalle paadjes waar hij
mos en plantjes platgetreden
heeft. Soms kun je pootafdrukken
in de vochtige klei terugvinden.
Wellicht maak je een kans om
hem ineens te horen op- of onder
duiken wanneer je in stilte wan
delt of in een bootje, bijna geruis
loos en aandachtig, de rivier af-
peddelt. Maar vrijwel altijd ziet
hij jou eerder dan jij hem. Hij is
gladharig, bruingekleurd, ge
spierd en lenig, kan - inclusief
zijn krachtige staart die hij als
roer inzet - bijna anderhalve me
ter lang worden, zwenkt snel,
zwemt hard en blijft moeiteloos
enkele minuten onder water. Zijn
ogen en kleine, afsluitbare oren
en neusgaten liggen op een lijn
bovenop zijn platte kop, waardoor
hij aan de oppervlakte drijvend ei
genwijs en onderzoekend over al
le rimpelingen uitkijkt.
„Je kunt hem ruiken", vertelt Pe
pijn Calle (31), en speurt in de
Slikken van de Heen langs de be
groeide walkanten, of hij al 'glij
baantjes' kan ontdekken waar
langs otters het water uit- en in
gaan. „Bovendien vormen zijn
kleine uitwerpselen, de spraints,
een belangrijk aanknopingspunt;
ZEELAND
midden op stenen of boomstronk
jes bakent hij er zijn territorium
mee af, en verder is het interes
sant vanwege het karakteristieke
uiterlijk, de samenstelling en de
speciale geur: een combinatie van
vis en muskus."
De goede houdbaarheid van
spraints bevordert het onderzoek
naar gedrag en leefomgeving. Da
gen na het achterlaten van deze
dampende fecaliën zijn de graat
jes, schubben, vis wervels, skelet-
delen van kreeften en keverschil-
den er nog uit te destilleren. De
otter eet gevarieerd. Maar hij
krijgt, aan het einde van de voed
selketen, ook alles binnen waar
van zijn prooidieren smulden:
„Wanneer bestrijdingsmiddelen
en gif daarvan de ingrediënten
zijn, is het niet vreemd dat het uit
pakt als een soort galgenmaal",
zegt Calle.
Als ecoloog bij Het Zeeuwse Land
schap heeft hij, zoals hij grijn
zend opmerkt, van zijn hobby
zijn werk gemaakt. Hij is de hele
dag op pad, doet niets liever dan
het monitoren van planten- en
broedvogels; analyseert; schrijft
beheerplannen en kwaliteitstoet-
sen; verzorgt de public relations
voor het Verdronken Land van
Saeftinghe en coördineert het
Zeeuwse visatlasproject: „Hoe je
het landschap weer geschikt
maakt voor planten en dieren die
eruit verdwenen zijn," zegt hij,
„is iets wat mij al sinds mijn stu
die fascineert."
Indertijd was hij in het kader van
zijn afstudeeropdracht betrokken
bij het onderzoek naar bevers, die
al sinds 1826 waren uitgestorven
in Nederland: „Ook die zijn nu
een beschermde sleutelsoort.
Door hun knaaggedrag en het
bouwen van dammen hebben ze
een sterk effect op het landschap.
En waar zij kunnen leven, komen
andere dieren terug: amfibieën,
ringslangen, de zwarte ooievaar,
vissen en allerlei planten. Ook ot
ters profiteren daar van: zo is er
voldoende prooi voor hen, maken
ze gebruik van de beverburchten
en profiteren ze van de wakken
die de bevers 's winters in het ijs
maken."
De Europese Kaderrichtlijn Wa
ter is inmiddels veertien jaar van
kracht. En dat is merkbaar aan de
verbeterde waterkwaliteit. Calle:
„Zo krijgt de otter in Nederland
weer een kans. Vanaf de herintro
ductie rond 2002 in Overijssel en
Friesland is de populatie uitge
groeid tot zo'n honderd dieren.
Een aantal van hen zakt af langs
Historische schuren, unieke
waterputten en oude bakketen.
Veel cultureel erfgoed in Zeeland
wordt bedreigd. In deze serie laten
we zien wat er dreigt te verdwijnen.
Bij het onder de aandacht
brengen van het verhaal van
de Tweede Wereldoorlog
spelen de elf bunkers in Park
Toorenvliedt een belangrijke
rol. foto Marinus van Dintel
De triomftocht van een
vleugje vroeger
door Jacoline Vlaander
Het Wereld Natuur Fonds en ARK
Natuurontwikkeling laten met de serie
Zeeland, wilder dan je denkt zien dat
Nederland een unieke delta heeft De reeks
artikelen neemt u mee op een reis langs
veertien bijzondere en spannende
diersoorten. Het gaat steeds beter met de
natuurlijke rijkdom van ons land. Allerlei
diersoorten komen terug, ook in Zeeland.
Het Wereld Natuur Fonds en ARK zetten
zich in voor een natuurlijke,
klimaatbestendige en economisch vitale
delta. De Nederlandse delta kan een
voorbeeld zijn voor delta's wereldwijd wat
betreft de problematiek rondom veiligheid
en natuurlijk herstel.
Etende mannetjesotter, foto Hugh Jansman
