Dank aan God
standplaats Mali
Rik Goverde
ne. Daardoor krijgen we helemaal
geen informatie binnen. Ik maak me
daarover ernstig zorgen."
De bewakers van Guantanamo mogen
geen mening geven over de gevange
nis. „Ik haat het hier", is het enige dat
soldaat Ally (23) uit Alabama erover
wil zeggen. Ze is een royaal gebouw
de vrouw met kort opgeknipt haar en
een zachte gelaatsuitdrukking. „Mijn
werk is saai", zegt ze, na afloop van
haar dienst, met een vet zuidelijk ac
cent. Een van haar taken is het kijken
naar de beveiligingsbeelden, en dat
twaalf uur achter elkaar. „Om niet in
slaap te vallen, drink ik koffie en ener
giedrankjes."
Ally is eigenlijk politieagent op een le
gerbasis in haar thuisstaat. Ze is voor
negen maanden op Guantanamo, de
termijn die een gemiddelde uitzen
ding van een Amerikaanse militair
naar deze plek duurt. De in meerder
heid jonge bewakers dragen een ge
vechtstenue. Militairen van boven de
35 zijn er nauwelijks.
„Het zou onmenselijk zijn als we on
ze mensen hier langer zouden hou
den", zegt generaal Butler over zijn
personeel. Het komt bijna nooit voor
dat iemand na een uitzending vrijwil
lig nog eens terugkeert naar Gitmo.
Korporaal der eerste klasse Chris (23,
pikzwart geverfd haar, knotje, mid
denscheiding, bijna doorzichtige wit
te huid) was wel al eens eerder op Gu
antanamo. In 2011 en 2012. Onlangs
keerde ze terug op haar oude plek. „Ik
ben hier schijnbaar voor gemaakt",
zegt de jonge vrouw. „Ik heb een oli
fantenhuid." Dat weten de gevange
nen ook, denkt ze. Tijdens een van de
eerste diensten van haar nieuwe uit
zending riep een van de gedetineer
den naar haar: 'Hé witte, je bent er
weer!' En Chris antwoordde: 'Ja. En jij
bent er nog steeds'.
Pz_
reageren?
sp^c^ru m®deperscjie qst.nl
et een blauwe tulband om
mijn hoofd loop ik door de
straten van de noordoostelij
ke Malinese stad Gao. Vrij
wel alleen mijn ogen zijn
onbedekt.
Ooit nam ik me voor me nooit te kleden als
een local, in welk land ik ook ben. Omdat dat
vaak overkomt als een nogal weeïge 'ik ben
helemaal één met de lokalen'-poging, terwijl
iedereen ziet dat je een westerse vent in een
sarong bent.
Maar dit keer maak ik een uitzonde
ring. Een zandstorm trekt over de
stad, en die blauwe doek werkt. Hij
houdt het zand uit mijn mond.
Om de paar minuten vraagt wel ie
mand hoe het gaat, of alles goed is.
Sommige mensen vragen of ze op de
foto mogen. Dan lopen ze weer door.
Op de hoek van een van de weinige
straten met asfalt zit een Malinese
militair
samen met twee collega's. Hij heeft
ook een doek om zijn hoofd en hij
draagt een soort skibril tegen het zand. Of ik
thee wil. Natuurlijk, graag zelfs.
De man vertelt. Dat hij samen met zijn colle
ga's en de Fransen op de Malinese savannes op
rebellen en jihadisten joeg. Dat hij nou een
bank in Gao zit te bewaken. En dat hij zich ka
pot verveelt. Dat hij de hele dag niks anders te
doen heeft dan theedrinken. Thee die anderen
hem gratis komen brengen, omdat hij het zelf
niet kan betalen.
Hij lacht. Bij alles wat hij zegt, lacht hij. Hij
leeft nog, dus hamdulilah, dank aan God. De
soldaat schrijft de uitdrukking op zijn hand, in
het Touareg-dialect. Streepjes en puntjes, meer
is het niet. Ik vraag of ik er een foto van mag
maken. „Tuurlijk", zegt hij, „geen probleem."
Zijn maten kijken geamuseerd toe, mitrail
leurs losjes op hun benen.
Ik denk aan Marokko, doorgaans mijn stand
plaats. Daar een foto maken van een soldaat of
politie? Vergeet het maar. 'Meekomen naar het
bureau, wie ben je, wat doe je, waarom wil je
een foto maken, heb je wel toestemming om
als journalist te werken? Je wacht al zeven
maanden op je vergunning? Niet mijn pro
bleem, schijfje van je camera wissen.' Vaak is
het maken van foto's in het openbaar een pro
bleem in Marokko. De Marokkaanse maat
schappij is sowieso wat gesloten, angstig.
Nou ben ik maar een dag of tien in Mali, en
dan nog alleen in Bamako en Gao. Dus ik kan
maar een héél beperkte inschatting maken van
de mensen hier. Maar als je bedenkt dat de
noordelijke provincies van Mali maanden in de
greep waren van rebellen en jihadisten - op
sommige plekken nog steeds - die handen af
hakten en stokslagen uitdeelden en dat het
land een uiterst onzekere toekomst heeft, zijn
de mensen in Gao ongemeen open. En zelf-
relativerend. En prachtig.
9b leen 9jmno sbrfÉÉSti 9b nsgeib nsnognev
ren overwoekerd. In sommige kooien
staat het groen metershoog.
President Barack Obama van de Vere
nigde Staten beloofde in 2009, op zijn
eerste dag in het Witte Huis, dat hij
Guantanamo Bay nog datzelfde jaar
zou sluiten. In januari van dit jaar, tij
dens zijn jaarlijkse State of the Union,
een toespraak voor het Amerikaanse
Congres, herhaalde de president die
belofte. Maar zo eenvoudig is het niet.
Het Amerikaanse Congres, waar de
Republikeinen een meerderheid heb
ben, voerde tijdens Obarna's eerste ter
mijn een wet in die het de Verenigde
Staten verbiedt de gevangenen van
Guantanamo op het Amerikaanse vas
teland toe te laten. Daardoor is het on
mogelijk de gedetineerden van Gua
ntanamo over te brengen naar andere
gevangenissen. En dus is het ook on
mogelijk Guantanamo Bay te sluiten.
„Obama moet eens stoppen met
steeds maar beloven dat de gevange
nis gaat sluiten. Want tot nu toe heeft
hij zijn politieke macht niet gebruikt
om zich werkelijk in te zetten voor
een sluiting", zei professor Matthew
Waxman van de Columbia Universi
teit onlangs tijdens een bijeenkomst
over Guantanamo.
Slechts vijf van de ruim honderdvijf
tig gevangenen worden momenteel
gehoord door een militair tribunaal.
De overige gedetineerden zitten vast
zonder uitzicht op berechting. En dat
terwijl over ruim zeventig van hen al
jaren gelecjpn -js gezegd dat pncjuide-
lijk is of ze ooit banden hadden met
Al Qaeda of een terreurdaad hebben
beraamd. Desondanks worden ze
door de VS bestempeld als 'te gevaar
lijk om vrij te laten.' Ze mogen wel
worden overgeplaatst naar gevangenis
sen in hun land van herkomst en en
kelen van hen mogen zelfs worden
vrijgelaten in een gastland. Maar Oba
ma krijgt bij zijn bondgenoten de han
den niet op elkaar voor zo'n vrijlating.
Ook Nederland staat negatief tegen
over het opnemen van Guantana-
mo-gedetineerden. Slowakije en de
Bermuda-eilanden namen onlangs
wel enkele vrijgelaten Gitmo-gevange-
nen op, maar de meeste gedetineer
den zitten nog altijd op Cuba vast.
Mare Thiessen, de
speechschrijver van
voormalig president
George W. Bush,
vindt dat Guantana
mo Bay helemaal niet gesloten moet
worden. „Het zijn stuk voor stuk vre
selijk gevaarlijke mensen die daar zit
ten", zegt hij over de gedetineerden.
„Als we ze vrijlaten, sturen we ze te
rug in de armen van Al Qaeda. Van de
gedetineerden die tot nu toe zijn vrij
gekomen, is 27 procent weer terugge
keerd naar hun oude leven. Guantana
mo Bay moet open blijven, zodat we
terroristen kunnen opsluiten en ver
horen. Zij kunnen ons helpen toekom
stige aanslagen te voorkomen. Maar
Obama doodt terroristen nwt epn dro-
ZATERDAG 17 MEI 2014
Een militair tijdens het
avondeten in Iggy Cafe,
een van de
personeelsrestaurants
van Guantanamo Bay.
foto HH/Rene Clement
