SPECTRUM 5
wat ze altijd deden. Hun boodschap
aan de normale, Europese jongere die
een simpel bestaan probeert op te
bouwen is: fuck you."
Geert Mak leunt wat achterover, zegt
„Dat mag je best zo opschrijven" en
neemt een slok van zijn cappuccino.
Achter hem, aan de overkant van de
straat, schittert het logo van de Rabo
bank in de regen. „Ik begrijp dat men
sen razend zijn om wat er gebeurd is,
maar richt die woede niet op Europa."
Hij waarschuwt ook. In het wensden-
ken om Europa weer gezond te verkla
ren, in de snelheid om de crisis achter
ons te laten en door te stomen in het
triomfalisme van uitbreiding van de
Unie, maken we fouten.
„De crisis is aan de keukentafels nog
niet voorbij. Je kunt niet 10 jaar lang
ongestoord 60 procent jeugdwerkloos
heid in een land laten bestaan. Dat is
wat gebeurt in Spanje en Grieken
land, maar wij, in het Noorden, zijn
daar blind voor. Het is een tikkende
tijdbom."
Deze krant ging een paar maanden ge
leden in Brussel langs bij Laszo An-
dor, eurocommissaris voor Werkgele
genheid en sociale zaken. Maar hij zag
alleen keukentafels op macro-niveau,
kon zich nauwelijks verplaatsen in de
Nederlandse chauffeur die zijn baan
is kwijt geraakt aan een Pool.
De leiders in Brussel, in hun wirwar van
instellingen en glimmende kantoren met
labyrinten aan gangen, lijken de maat
der dingen uit het oog verloren te zijn.
„Europa is een Byzantijnse construc
tie, waarvan in Brussel alle stenen el
kaar in evenwicht moeten houden.
En het is een federatie op zijn kop.
We doen in Europa te veel precies an
dersom. Wat je samen moet regelen,
doen we vaak ieder voor zich: defen
sie, energie, een schone zee. Aan de
andere kant stuit je op gekke regels en
op subsidies die onnodig lokaal ingrij
pen."
Mak zelf woont en werkt afwisselend
in Amsterdam en Bartlehiem.
Hij heeft oog voor het
dorpsleven.
„Mensen hebben be
hoefte aan globalise
ring én deglobalise-
ring: pak de mensen
hun thuis niet af.
Europa moet een be
schermende hand
over het lokale en tra
ditionele leggen, tegen
over het geweld van de
supranationale krachten.
Dat debat moeten we voeren.
Daarom moet iedereen gaan stem
men, de komende jaren zijn cruciaal."
De PW wil uit Europa stappen.
Lijsttrekker Marcel de Graaff stelt
dat onze economie dan op termijn
10 procent groeit.
„Hou toch op. Gouda stapt toch ook
niet zomaar uit Nederland? Kijk al
leen maar naar de eindeloze stromen
vrachtwagens die langs Wilders' ei
gen Venlo ons land binnenkomen en
verlaten. Gaat de economie groeien
als we die grens weer dicht doen? Ik
denk niet dat Europa ons heel veel zal
gunnen als wij eruit stappen."
In de eerste bladzijden van In Europa
beschrijft Mak de gebeurtenissen die,
na de moord op de Oostenrijks-
Hongaarse troonopvolger, aartshertog
Franz Ferdinand in Sarajevo, stapsge
wijs leidden tot de Eerste Wereldoor
log. Incidenten die een vliegwiel in
werking zetten dat ervoor zorg
de dat de leiders van Euro
pa plotsklaps geen con
trole meer hadden.
Wie er achteraf naar
kijkt, ziet de morbi
de logica, maar wie
toen handelde, was
onwetend van de fa
tale gevolgen.
Zullen historici de
Krim het Sarajevo van
2014 noemen?
„Het begin van de Eerste We
reldoorlog was een opeenstapeling
van fouten en merkwaardige bondge
nootschappen, een complexe samen
loop van omstandigheden die zich
niet snel zal herhalen. Iedere staats
man in Europa is nu veel alerter. Ze
kennen hun klassiekers. Ook Poetin.
Maar 1914 leert ons ook dat er soms
processen op gang komen, die nie
mand meer in de hand heeft. Ik denk
dat Europa in de Oekraïne-crisis aan
vankelijk grote fouten heeft gemaakt,
met name door veel meer te beloven
dan er kon worden waargemaakt. De
laatste maanden is er wel verstanding
geopereerd, zeker achter de scher
men. Maar het is wel een wake-up
call aan Europa dat we op energiege
bied veel te afhankelijk zijn van Rus
land."
Is Europa er in de 15 jaar die na uw
rondreis zijn verstreken op vooruit
gegaan?
„Ik zou mijn reis graag nog een keer
overdoen en de mensen willen spre
ken die ik vijftien jaar geleden sprak.
Volgens mij is Europa er nu veel beter
aan toe. Veel meer geïntegreerd. Maar
in 1999 had iedereen nog zin in Euro
pa. Die stemming is omgeslagen in
wantrouwen. Het Europese project is
enorm vooruit gegaan, het is verbreed
en verdiept, maar heeft een lange weg
te gaan om het vroegere vertrouwen
te heroveren.
„Ik hoop dat bij de verkiezingen de an-
ti-Europese krachten niet te sterk wor
den, maar dat de gevestigde Europese
krachten zullen schrikken en beseffen
dat ze hun project zullen moeten her
zien. Anders loopt het uit de rails en
dat zou een historisch drama zijn."
ZATERDAG 17 MEI 2014
Een toerist maakt
een foto van een
dakloze in Madrid.
Volgens Geert Mak
zijn de zwaksten
aan de eurocrisis
ten onder gegaan,
foto Hollandse
Hoogte
k Wat vindt u van het betoog van
Geert Mak over Europa? Reageer op
de website van deze krant.
Geert Mak
(Vlaardingen,
1946) schreef
talrijke histori
sche boeken,
waaronder
De engel van
Amsterdam, Hoe
God verdween
uit Jorwerd en
De eeuw van
mijn vader.
In 2004
verscheen
In Europa.
