Aan de vooravond van de Europese
verkiezingen en vijftien jaar na het verschijnen
van In Europa maakt schrijver Geert Mak de
balans op. „De bankiers hebben de jongeren
gezegd: 'fuck you'."
4 SPECTRUM
actueel
i Europese
verkiezingen
.v.%
■m
22-25 mei
oen Geert Mak in 1999
in Vasarosbéc kwam,
woonden er 200 men
sen. De karren wer
den nog door paarden
getrokken in het
Zuid-Hongaarse ge
hucht. „Het is hier nog steeds 1925",
schreef Mak in zijn vuistdikke bestsel
ler In Europa, waarin hij tijdens een
rondreis over ons continent terug
blikt op de 20ste eeuw. Een boeren-
dorpje waar er duizenden van zijn op
het Europese platteland. De Hongaren
waren er arm, de zigeuners nog ar
mer.
Dat veranderde de afgelo
pen vijftien jaar een
beetje. Europa
kwam langs in
Vasarosbéc en gaf
en nam. „Het
dorpscafé moest
dicht, want Euro
pese regels bepaal
den dat in elk café
een apart
dames-en herentoi
let moest zijn, dat kon
de eigenaresse niet betalen.
Er is nu wel een gemeenschapshuis in
het dorp, gebouwd van Europese sub
sidie. Eens per maand houden ze er
een disco-avond."
Vijfjaar geleden wasiMaker-vooc het
laatst. „Je kunt wel zeggen dat ieder
een er een tikje rijker is geworden. De
zandwegen zijn er nu ook geasfal
teerd."
Op deze vrijdag in mei 2014, toevalli
gerwijs ook de internationale Dag van
Europa, waait en regent het in
Leeuwarden. Druppels vliegen haast
horizontaal voorbij aan de ramen van
Oranje Hotel Leeuwarden, waar we
Mak laten terugblikken op de jaren
die zijn verstreken sinds zijn omzwer
vingen. Het weer is symbolisch voor
het debat over Europa: rauw en guur.
Welhaast geen Nederlandse politicus
spreekt nog met warmte en passie
over de Europese Unie.
Wat begon als een historisch experi
ment om vrede en welvaart te breng
en en te behouden, is verworden tot
nationale pispaal. Bemoeizucht, euro
crisis, een tsunami van Roemenen:
Europa heeft het gedaan. In hun ver
kiezingscampagnes wijzen zelfs de
meest pro-Europese partijen erop dat
het toch echt anders moet.
Het heeft te maken met het verdwij
nen van een generatie, betoogt Mak,
die nog steeds publiceert over Europa.
In Den Haag zijn geen politici meer
die zijn opgegroeid met de oorlog als
waarschuwende schaduw achter hen.
Nederland is het belang van
Europa vergeten?
„Andere Europese landen sturen hun
politieke zwaargewichten naar Brus
sel Wij >dom dftUrifit Bijous hebben
de nationale politici de Eu
ropese verkiezingen ge
kaapt. Het debat hier
gaat er alleen maar
over wat wij aan Eu
ropa hebben. Wat is
goed voor Neder
land? Tijdens inter
views in België en
Duitsland krijg ik an
dere vragen dan hier
in Nederland. Wij kij
ken vooral naar wat Europa
ons kan opleveren. Stel je voor
dat burgemeesters en wethouders
van, pakweg, Gouda tijdens de lande
lijke verkiezingen alleen maar roepen:
'Niets telt, behalve wat goed is voor
Gouda'. Dat zou toch ook een beetje
gek zijn?
„Europa is na de Tweede Wereldoor
log begonnen als een historisch expe
riment om vrede en welvaart te breng
en. De kiezers begrepen dat toen.
Maar we hebben het Europa van de
waarden, van de idealen, verruild
voor een Europa van de markt. De li
berale, democratische waarden waar
mee we begonnen, lijken nu te zijn ge
marginaliseerd in een beleid dat geba
seerd is op handel.
„Werkloosheid werd ooit gezien als
een sociaal en moreel probleem, nu
wordt het benaderd als een econo
misch probleem. De prijs voor de eu
rocrisis is nergens betaald door dege
nen die er verantwoordelijk voor wa-
reo Juist de zw^k^Ui^? yiëuwko- i3{
mers, de jeugd, zijn er aan
onderdoor gegaan. Er
thabajoi' schoof de afgelopen ja
ren een mist van amo-
raliteit over het Euro
pese project We heb
ben behoefte aan
staatslieden die zeg
gen: deze maatregel
is misschien niet per
se goed voor Neder
land, maar wel voor Euro
pa. Ik hoop op een nieuwe
generatie politici die over hun
schaduw heen springen."
Is er een oorlog voor nodig om de
liefde voor Europa te herontdekken?
„Nee, een crisis is ook al goed."
De eurocrisis heeft weinig begrip voor
Europa gekweekt.
„De eurocrisis heeft het Europese pro
ces vergiftigd. Hoewel het in feite na
tuurlijk geen eurocrisis was, maar een
bankencrisis. De verantwoordelijk
heid ervoor is onvoldoende bij de ban
ken neergelegd terwijl hij daar wel
hoort. Die crisis is maar ten dele ver
oorzaakt in Athene en Madrid.
„Ik had verschillende bankiers graag
gegrild gezien voor een Europese on
derzoekscommissie, net zoals dat in
Amerika is gebeurd. Die mensen ver
dienen het om nog zeker tien jaar on
gemakkelijke vragen te krijgen op ver
jaardagsfeestjes. Maar ondertussen
gaan ük h*nkië*s in Eyrppa dnqr. mét
2
'Europa is
amoreel
geworden'
door Cyril Rosman
illustraties Saskia van der Linden
