Een galeriehoudster geeft
zich deze zomer bloot. Let
terlijk: Anthonia van Rap-
pard (71) uit Geersdijk liet
zich naakt portretteren door
vijftien kunstenaars.
2 SPECTRUM
interview
Twintig jaar geleden
heeft ze het ook ge
daan: naakt poseren,
toen voor negentien
kunstenaars. Antho
nia van Rappard was
51 jaar, net gescheiden
en sinds vijfjaar galeriehoudster in
Den Haag, in het huis aan de Laan
van Meerdervoort waar tramlijn 3 een
halte had. Temidden van alle verdriet,
de zorgen om haar twee jonge zoons
en het onderhoud van huis en zaak
wilde ze 'iets doen wat nooit iemand
eerder had gedaan': „Ik wilde laten
zien dat ik een vrije vrouw was, welis
waar in de overgang, maar wat zou
dat. Bij alle naakttentoonstellingen
die ik in die tijd had, gebeurde het dat
mannen een werk wilden kopen en
dat hun vrouwen dat tegenhielden.
Als ik dan zei: 'Waarom laat u uzelf
niet schilderen?' was het steeds: 'ja
maar dit is niet mooi, en die buik, en
dat... Alsof alles aan een mens perfect
moet zijn. Ik dacht: dan doe ik het
zelf."
De expositie schokte 'tout Den Haag',
maar was een goot succes. T\vintig
jaar later is het tijd voor een reprise,
vindt Anthonia. Haar galerie bestaat
inmiddels 25 jaar, waarvan de laatste
vijfjaar in Geersdijk, waar ze met
haar levensgezel, de architect Claude
de Vries, een oude boerderij transfor
meerde tot kunsthof en beeldentuin.
In het jubileumjaar is de galerie ge
wijd aan het thema vrouwen in de
kunst: de vrouw als kunstobject, als
kunstenaar en als levenskunstenaar.
Van de oorspronkelijke groep was en
kel Jan Asselbergs nog in staat om
mee te doen: hij portretteerde haar
ditmaal bijna vorstelijk, ten voeten
uit, met enkel een koningsblauwe sari
losjes om de schouders. Ze zocht nog
veertien kunstenaars aan om haar
weer te geven zoals zij haar zien. Tot
twee weken geleden stond ze op aller
lei plaatsen in Nederland en België in
ateliers, poserend, soms verkleumd.
Kleren verbergen je
schoonheid, maar je
lelijkheid niet Dat zegt
schrijver Khalil Cibran
„Ik heb vaak gedacht terwijl ik naar
een kunstenaar reed die ik totaal niet
kende: wat doe ik hier, waarom doe ik
dit. En wat is het heerlijk als je je kle
ren weer aan kan doen. Ik ben na één
sessie dagenlang grieperig geweest."
De eerste tekeningen uit die zittingen
vond Anthonia erg confronterend.
„Dan zie ik dat er de afgelopen twin
tig jaar wel wat met me gebeurd is.
Blijkbaar heb je een zelfbeeld dat niet
automatisch meegroeit met je leeftijd
maar daarbij achterblijft. De accepta
tie van dat oudere zelfbeeld is een pro
ces dat ik hierdoor heb meegemaakt",
glimlacht ze. „Ik heb de kunstenaars
gezegd: zet mij neer zoals jullie mij
zien. Ik zal niet na afloop zeggen: dat
haar moet anders en die rimpels moe
ten weg. Geen concessies."
De ruim dertig werken zijn deze zo
mer te zien in de galerie en verschij
nen in een catalogus, vergezeld van
een geschreven verslag van de poseer
sessies zoals Anthonia die ervaren
heeft. „Er zit groot verschil in de bena
dering en werkwijze van kunstenaars,
die ervaringen wil ik delen. Dat was
niet voor iedere kunstenaar even ge
makkelijk. Maar zoals één van hen
zei: jij geeft je bloot, dan ik ook." Met
de naaktportretten maakt ze zich
kwetsbaar voor mogelijke afkeuring
en afkeer, beaamt ze. Daar berust ze
in. „Er zullen mensen zijn die dit ver
keerd uitleggen. Maar het gaat niet
om mij, het is geen ijdelheid. Er
wordt tegenwoordig zo minachtend
over ouderen gesproken. Veroudering
moet tot elke prijs worden tegenge
gaan. Het verval mag niet worden ge
zien, wordt verstopt en weggewerkt.
Dat wekt bij mij protest: hé, jullie wor
den ook oud! 'Kleren verbergen je
schoonheid, maar je lelijkheid niet',
dat is mijn favoriete citaat van de
schrijver Khalil Gibran."
De expositie en de catalogus zijn ei
genlijk onderdelen van een soort drie
luik van reflectie. Ze werkt al ander
halfjaar aan een boek over haar leven.
„Ik zoek nog een uitgever. Het schrij
ven heeft nu stilgelegen door dit pro
ject, maar ik pak het weer op."
Haar leven begint in 1943 als tweede
kind in het gezin van vijf dochters en
een zoon van een automonteur en
diens vrouw in Amsterdam, vlakbij
Schiphol. „We hoorden er doorlopend
het luchtalarm. Mijn eerste woordje
was niet 'papa' of'mama', maar
'bang'." Haar jeugd is niet gelukkig.
„Mijn moeder was afstandelijk en ver
ongelijkt. Ik heb altijd het idee gehad
dat ik niet voldeed. Mijn vader was
mijn maatje. We. gingen vissen, knut
selden samen. Maar dat hield op toen
ik twaalf werd. Hij trok zich terug en
ik wist niet waarom. Dat was een
klap. Mijn zusjes gingen naar de mid
delbare school, maar ik 'kon niet le
ren'. Ik moest thuis huishouden en in
het bedrijf van mijn vader werken."
Ondanks de spot en de afkeuring
thuis gaat ze naar de handelsavond
school, en met hulp van een oom en
haar grootvader naar de academie
voor expressie in woord en gebaar te
Utrecht. Ondertussen wordt ze gedi
plomeerd apothekersassistente. „Zo
had ik in elk geval een beroep." Een
zenuwinzinking betekent dat ze haar
studie moet afbreken. Ze zou nog veel
studies beginnen: Frans, fysiothera
pie, pedagogie, en ook steeds weer af
breken. Door ziekte, maar vaker door
de professie van haar man. Op haar
27-ste ontmoet ze een student geolo
gie. Ze trouwen als hij als geologisch
onderzoeker bij de mijnen in Zambia
gaat werken. Anthonia gaat mee en
maakt kennis met het leven als 'expat'
op de compounds, de parken voor
blanke westerse werknemers, met
bridge en literatuurclubs. Dat leven
leidt ze twaalf jaar lang, op diverse
plaatsen in de wereld als echtgenote
van een attaché van het ministerie
van Landbouw. Het leven als diploma
tenvrouw is eenzaam. „Ik moest alles
alleen regelen: de scholen voor onze
zoons, een huis. Overal waar je komt,
weten mensen dat je vertrekt. Je bent
een passant. Je bouwt nergens een net
werk op. Mijn man had zijn werkkrin
gen, ik zat thuis."
Na een laatste uitzending van het ge
zin naar Bonn, besluit ze voor zichzelf
te beginnen. „Ik ging doen wat ik zelf
wilde, niet wat mijn mannen wil
den." Ze opent een galerie voor heden
daagse, figuratieve kunst. „Met ab
stracte kunst heb ik altijd moeite ge
had. Ik vind het ambacht belangrijk.
Ik wil graag kijken, maar als je er pas
iets aan hebt als de kunstenaar uitleg
heeft gegeven? Kunst gaat niet om we
ten. Kunst kan mensen iets laten voe
len en inzichten geven."
Bij Anthonia was in 1994 dat inzicht
dat haar huwelijk voorbij was. Veer
tien jaar leefde ze nog zelfstandig in
Den Haag, reizend, klussend aan het
enorme Haagse pand, tot Claude op
haar pad kwam. En toen ze hem zei
dat ze in Zeeland wilde wonen - dat
ze ontdekte na bezoeken aan de
Kunstschouw - ging hij mee. „Ga het
leven aan", adviseert ze. „Je leven ligt
vast, daar geloof ik in. Maar als je niet
de weg gaat die voor jou is bestemd,
krijg je problemen. Als je op je intuï
tie vertrouwt, vind je je levenspad
vanzelf. Je krijgt seintjes onderweg,
die moet je wel herkennen en ver
staan. Niet maar blijven hangen in het
vaste stramien. Toen we in Geersdijk
kwamen, was ik net 65 en Claude 76,
maar we hebben het toch onderno
men: 3,5 jaar bouwen en kappen en
rooien en planten. Ik ben intens dank
baar voor wat we hier hebben, zolang
we het hebben. Ik wil die schoonheid
delen met mensen."
ié Het is confronterend.
Ik zie dat er in twintig
jaar wel wat met me
gebeurd is
Naaktportretten van
een levenskunstenaar
door Claudia Sondervan
Naaktportret door Meg den Hartog,
beeld uit de catalogus.
De expositie
'Een galerie
houdster geeft
zich bloot'
opent zaterdag
14 juni bij Hof
stede Galerie
Lijn 3 aan de
Provincialeweg
in Geersdijk. De
tentoonstelling
is te zien tot en
met 24 augus
tus.
De kunstenaars:
Jan Asselbergs,
Karei Buskes,
Sam Drukker,
Meg den Har
tog, Ron Kalle,
Francien Krieg,
Frank Leen-
houts, Tine Lie-
vens, Debora
Makkus, Jan
van der Meij,
Hanneke Nater-
op, Rein Pol,
Svetlana Tarta-
kovska, Cas Wa
terman, Truus
Werners.
