I
1
I
I
Jan Paul van Hoven was de grootste boer van Neder
land. Vorige maand werd hij na achttien jaar uitge
zwaaid als directeur van de Wilhelminapolder.
36 ZEELAND
JAN PAUL VAN HOVEN
apelle, een wit huis met wat
je best een oprijlaan mag noe
men. Het is geen buitenweer,
eerlijk gezegd, de weergoden
hebben de sluizen open ge
zet. Maar je hoeft er niet al te
veel fantasie voor te hebben:
Jan Paul van Hoven woont in een oase. Hij re
lativeert meteen: „Je zou het niet zeggen, en
mijn vrouw wil het al helemaal niet horen,
maar je zit hier midden in de industrie. Naar
die kant, daar heb je Coroos Conserven, dat is
echt vlakbij." Wat niet wegneemt: een tuin
van 12.000 vierkante meter, dan ga je richting
landgoed. Achter op het grasveld hebben ko
nijnen hun eigen speelveld. En de mollen zijn
behoorlijk actief, heeft hij geconstateerd.
We hadden afgesproken: even het stof van alle
officiële poespas laten neerdalen, en dan als
het voorjaar zich aandient hebben we het er
nog eens over. Achttien jaar directeur van de
Koninklijke Maatschap Wilhelminapolder,
1870 hectare, dat is een dienstverband waar
mee je sporen in het Zeeuwse slik achterlaat.
Van Hoven heeft dat ook letterlijk gedaan. Bij
zijn afscheid werd het landartproject van Mi
chael Beutler onthuld - grote betonnen bollen
in het landschap van de Wilhelminapolder.
Om de hoogteverschillen te accentueren.
De oud-directeur heeft wel wat met kunst.
Het Zeeland Nazomer Festival was al een paar
keer met voorstellingen te gast op zijn boeren
bedrijf. In de eigen woning zijn geschilderde
en gebeeldhouwde werken sfeerbepalend.
„Het domein van mijn vrouw Jeanine", houdt
hij de boot af. We kijken naar twee kleurige
houten sculpturen, die bij de overgang van zit
kamer naar keuken staan. Afkomstig uit Frank
rijk, hij herinnert zich een werkplaats vol
draadnagels waarmee de verschillende onder
delen met elkaar werden verbonden. Boven
de keukentafel hangt een lamp van Ingo Mau-
rer, waaraan een woud met briefjes is beves
tigd: „Allemaal persoonlijke boodschappen
van mensen die hier ooit geweest zijn." Jan
Paul wijst op de uit segmenten samengestelde
keukentafel. Hij kiest zijn positie afhankelijk
van het zonlicht: 's ochtends zit hij meer rich
ting kamer, 's avonds geeft hij de voorkeur
aan de raamkant.
Boer, boerderij, Wilhelminapolder. Waar komt de
agrarische insteek in het leven van de grootste
boer van Nederland vandaan?
„Mijn opa van vaderskant was boer in Ouden
dijk bij Woudrichem. Ze waren in dat gezin
met drie jongens en nog een dochter. Mijn va
der was van 1912, hij groeide op in de crisis
tijd. Geen toekomst op de boerderij, dus ging
hij bij de overheid werken. Bij de Dienst Voed
selvoorziening van het Ministerie van Land
bouw. Dienst Voedselvoorziening... proefje
dat dat een heel andere tijd was? Begin jaren
vijftig was de voedselvoorziening op orde en
moest hij wat anders gaan doen. Toen ging hij
als landbouwkundige bij de Centrale Suiker
Maatschappij werken. Niet voltijd, hij wilde
voor een deel zelfstandige blijven. De familie
Van Styrum bood hem die mogelijkheid. Wil
je voor onze boerderij zorgen, vroegen ze
hem. Met die familie ga je terug naar begin
19e eeuw, de Franse tijd met Lodewijk Napo
leon, toen ook de Wilhelminapolder werd ge
sticht. Jan van Styrum was in die tijd baljuw
van Haarlem en prefect van Nantes. Een ver
mogend man, hij kocht in de Biesbosch de pol
der Jannezand. Die bleef in de familie, mijn va
der is daar rentmeester geworden."
Zelf heb je pakweg 40 jaar in de agrarische sector
gezeten. 'Ik heb me best wel ingespannen', zei je
laatst. Speelde het rentmeesterschap van je vader
een rol?
„Dat is zo gegaan^ Ik ben de middelste van vijf
kinderen - twee oudere zussen, een jongere
broer en een jongere zus. Na de MULO ben ik
aan de Hogere Landbouwschool begonnen.
Daar bleek ik een deficiëntie voor rekenen te
hebben, een tekort dat ik niet zomaar kon bij
spijkeren. Pas waren we nog in Frankrijk, dan
praat ik zo een heel eind weg. Maar zo goed
als ik in talen ben, zo weinig inzicht heb ik in
getallen. Vervolgens heb ik de Middelbare
Landbouwschool gedaan in Dordrecht. Op
m'n slofjes. Vanuit Breda ging ik elke dag met
de trein, op m'n gemak. In die tijd heb ik mijn
liefde voor treinreizen ontwikkeld. Nu nog,
als ik ergens naartoe moet pak ik bij voorkeur
de trein. Tijdens mijn militaire dienst dacht ik
wel even bij de commando's te gaan. Met
mijn 1,90 meter ging dat niet door, bij de com
mando's hebben ze kleine, taaie mannekes no
dig. Ik was te fors. Achteraf gezien was dat
maar goed, die jongens weten wat afzien is. Ik
ben chauffeur-gewondenverzorger geworden.
Via relaties kon ik daarna aan het werk op een
landbouwbedrijf in Engeland, in de buurt van
Norwich. Ik was 22 jaar en één met het werk
volk. Koeien melken, aardappels rooien, als
werkman was je behoorlijk op jezelf aangewe
zen. Eind 1974 kwam ik terug naar Nederland.
Op 1 januari 1975 kon ik bij mijn vader in de
Biesbosch aan het werk."
Verliefd op de landbouw. Was dat de enige liefde?
„Ik kwam Jeanine tegen. Eind 1976 zijn we ge
trouwd. We hebben twee geadopteerde kinde
ren uit Sri Lanka. Als het niet lukt om in ver
wachting te raken, en je hebt een gedreven
vrouw.Afgelopen oud en nieuw zijn we
met de kinderen naar Sri Lanka geweest, om
ze het land van herkomst te laten kennen.
Ons oudste kind Jeroen hebben we 27 jaar ge
leden geadopteerd. Toen we hem gingen opha
len, reisden we door een ontwikkelingsland.
In 1990 gingen we weer, toen hebben we Sop
hie meegenomen. Mijn zoon wilde uiteinde
lijk toch wel zijn echte moeder zien. Dat is af-
Eigenlijk is
het te zot
voor
woorden
dat er
prijsslagen
woeden
over de
producten
van de boer
gelopen december gelukt. Mijn dochter vindt
dat niet nodig. Zij zegt: pap, jij bent mijn va
der, mam, jij bent mijn moeder. Haar moeder
hebben we ook niet kunnen traceren. Je moet
niet vergeten, dat er door de tsunami in 2004
zo'n 50.000 mensen verdronken zijn. Velen
van hen zijn gewoon kwijt. Grote kans dat
haar moeder één van hen is, wie zal het zeg
gen. Voor ons is het land een tropische vakan
tiebestemming, die relatief dichtbij is. Je staat
er ook van te kijken, hoe snel de ontwikkelin
gen in zo'n land gaan. Ze slaan daar fases over.
En de tegenstellingen zijn groot: iedereen
heeft een mobieltje, maar de straten staan ook
nog vol met stalletjes. Ik hoor wel eens men
sen zeggen: hé, die hebben twee bruine kinde
ren. Er is hier in huis nooit discussie geweest
over wie de vader en de moeder zijn. Het be
langrijkst is dat je open bent, dat je goed weet
wat je aan elkaar hebt."
War bracht de Biesbosch?
„Mijn vader had het goed voorzien voor zijn
twee zonen. Mijn jongere broer is beheerder
geworden van andere gronden dan Jannezand.
Ik ben wel op Jannezand aan de slag gegaan.
Eerst als bedrijfsleider. Toen bleek dat de fami
lie het zag zitten met die zoon van Van Ho
ven, ben ik in 1981 directeur geworden van de
NV Polder Jannezand. Ik was 30 jaar, er werk
ten daar toen een man of zeventien. Net zo
veel als nu bij de Wilhelminapolder. In de
Biesbosch ging het om 450 hectare akker
bouw en vleesveehouderij. Dat was een be
hoorlijke toko. In de loop van de jaren nam
het personeelsbestand af. Uiteindelijk was ik
directeur, bedrijfsleider, voorman en tractor-
chauffeur tegelijk. De jaren '80 waren drama
tisch slecht voor de landbouw. Maatschappe
lijk gezien leek het net of er geen boeren meer
nodig waren. Ik was volop bestuurlijk actief,
in de ZLM en in het waterschap en in de ge
meenteraad. Dat is belangrijk geweest voor
mijn ontwikkeling, ik leerde omgaan met aan
deelhouders en maatschappelijke instellingen.
Met je ballen voor zo'n club aandeelhouders
staan, dat was voor mij een mooie leerschool."
„Er bestond een club van zo'n acht grote land
bouwbedrijven in Nederland, de Grolab. De
toenmalige directeur Sam Duvekot van de
Wilhelminapolder was daar voorzitter van. Zo
kom je met elkaar in contact. Toen hij bij de
Wilhelminapolder wegging werd ik door een
headhunter benaderd, of ik hem niet wilde op
volgen. Ik hoefde niet zonodig. Maar je raakt
aan de praat, het hele najaar van 1995 hebben
we gebabbeld. December van dat jaar ben ik
door de maten tot directeur benoemd, op 1
maart 1996 ben ik er aan het werk gegaan."
„Om daar te werken, moet je boerenroots heb
ben. Maar aan de andere kant is het als direc
teur moeilijk om boer te blijven. Ik ben boer
gebleven, dat durf ik wel te zeggen. Er zijn in
mijn achttien jaar in de Wilhelminapolder
De Wilhelminapolder
was een jongensdroom
door Jan van Damme
Jan Paul van Ho
ven wordt in
1951 in Breda
geboren. Hij is
de middelste in
een gezin met
vijf kinderen.
Na de Middelba
re Land
bouwschool in
Dordrecht gaat
hij bij de NV
Polder Janne
zand in de Bies
bosch werken.
In 1996 maakt
hij de overstap
naar de Wilhel
minapolder,
waar hij direc
teur wordt. Eer
der dit jaar nam
hij na achttien
jaar afscheid.
Hij woont in Ka-
pelle, is ge
trouwd met
Jeanine en
heeft twee ge
adopteerde kin
deren uit Sri
Lanka.