De 'loodgieter' was een meester in smeden compromissen
1940-2014
8 BUITENLAND
MIJNRAMP TURKIJE
reportace Over twee weken zouden
ze verhuizen. Nu moet Asiye haar
Bayram begraven.
Adviseur schopt
demonstrant
SOMA - Ze zit op de stoep van
haar ouderlijk huis. De 23-jarige
Asiye staart naar de pasfoto in
haar handen. De ogen dik van het
huilen. Vannacht kwam het be
richt waar ze zo bang voor was.
Haar echtgenoot Bayram, de va
der van Yunus Emre van ander
half, is dood. Twee jaar waren ze
getrouwd. Over twee weken zou
den ze naar het nieuwe apparte
ment, verderop in Soma, verhui
zen. Eindelijk een huis voor zich
zelf. Het zou zo mooi worden. „Al
les is kapot." De tranen lopen
weer over haar gezicht.
Soma, de stad met tienduizend in
woners, is een stad vol weduwen
geworden. In de vroege ochtend
kondigt de gemeente door de luid
sprekers de begrafenissen van van-
ANKARA - Terwijl de honderden
slachtoffers van de Turkse mijn
ramp in Soma een voor een wer
den begraven, gingen vele duizen
den Turken in verschillende ste
den de straat op uit protest tegen
de onveilige omstandigheden in
de mijnen. In de stad Izmir bra
ken rellen uit. Werd premier Erdo-
gan woensdag nog belaagd in So
ma, gisteren nam de verontwaar
diging toe nadat foto's opdoken
van een adviseur van Erdogan die
een demonstrant mishandelde in
Soma. Te zien is hoe adviseur Yu-
suf Yerkel de man, die door mili
tairen al tegen de grond is ge
werkt, een paar keer schopt. Op
sociale media leidde dat tot woe
dende reacties.
daag aan. Het zijn er veel. En het
einde is nog niet zicht.
Het dodental van de grootste
mijnramp uit de Tlirkse geschiede
nis blijft oplopen. Bij de mijn en
bij het ziekenhuis staan familiele
den op meer onheilsberichten te
wachten. Op de grote begraaf
plaats in Soma is de omvang van
de ramp goed zichtbaar: lange
rijen verse graven. Bulldozers gra
ven door.
Op de stoep van Asiye wordt het
drukker. Buren komen condole
ren. Buurman Cahit Sezer (39)
heeft geluk gehad. Hij werkt in de
zelfde mijn, maar was met ziekte
verlof; problemen met zijn rug.
Hij aait zijn 11-jarige dochter over
haar haren. Allah heeft hem ge-
spaard.ledere mijnwerker weet
wat er kan gebeuren. Er waren
vaak kleine ongevallen in de
mijn, met een paar gewonden,
een dode. Geen haan die er naar
kraait, zegt hij. „Wij mijnwerkers
zijn eraan gewend. We werken
met oud materiaal en worden zon
der enige opleiding onder de
grond gestuurd. Mijn gasmasker
is zeker tien jaar oud."
Asiye staat op. Haar tante onder
steunt haar. Een ander draagt
haar zoontje. De begrafenis is van
daag in het dorp van haar man, 30
kilometer verderop. Voor het ge
meentehuis staat een bus voor de
familieleden en kennissen al
klaar. Eerst gaat het gezelschap
naar het nieuwe appartement in
Soma. Hier, voor de woning waar
Bayram en Asiye nooit hebben ge
woond, staat een witte pick-up-
truck met de houten kist. De nor
male begrafeniswagens zijn van
daag allemaal in gebruik. De
grootmoeder van Asiye, kromme
rug, witte hoofddoek, huilt hard.
De mannen verzamelen zich aan
de voorkant van de truck. Ze bid
den.
Na de korte ceremonie vertrekken
V
de auto's en bus naar het dorp.
Een lange tocht door de bergen
volgt. Veel van de omgekomen
mannen komen uit een van de
dorpen hier. De landbouw brengt
niets meer op. Een alternatief
voor de mijnen ontbreekt. Velen
keren vandaag in een kist terug
naar hun geboortedorp.
Remzi Yildiz (52), oom van Bay
ram, heeft elf jaar in de mijnen ge
werkt. Hij is woedend, op pre
mier Erdogan, op de mijneige
naar. „Een grote vriend van Erdo
gan. Dat weet iedereen hier. Het
bedrijf is enorm gegroeid nadat
de AK-partij aan de macht kwam.
Zo gaat dat in dit land. Allemaal
politiek."
Hij vertelt hoe tijdens de verkie
zingscampagne in maart de mijn
werkers in bussen naar bijeen
komsten van Erdogan werden ge
reden. „Verplicht. Ga je respect be
tuigen aan Tayyip! Dat was het be
vel."
Bay rams geboortedorp bestaat uit
wat bouwvallige huizen. Onder
een afdak staat een oude tractor.
Slechts 25 mensen wonen hier
nog. Alle jongeren zijn vertrok
ken. De armoede is groot. De kist
wordt door de mannen naar een
open plek naast de moskee gedra
gen. Het waait hard. De vrouwen
gaan naar het ouderlijk huis van
Bayram. Binnen zit zijn moeder.
„Mijn kleintje is er niet meer.
Mijn kind is weg", kermt ze. De
Met Jean-Luc Dehaene, die
gisteren op 73-jarige leef
tijd overleed aan de ge
volgen van een val, heeft België
niet alleen een letterlijk, maar
ook figuurlijk een groot politicus
verloren. Eentje van het grote ge
baar en de brede visie. Van hem
geen sociale oppeppers of huma
ne daden, maar staatshervormin
gen, sluitende begrotingen en on
mogelijke kabinetsformaties.
Toen hij tegen het einde van zijn
carrière burgemeester werd van
Vilvoorde, vroeg de plaatselijke
krant waarom hij nooit in de wij
ken te zien was. „Mensen? Dat is
mijn ding niet. Ik ben geen bur
gervader, maar een stadsmana-
Jean-Luc Dehaene
ger", antwoordde hij. Dehaene
werd op 7 augustus 1940 geboren
in het Zuid-Franse Montpellier.
Zijn jeugd bracht hij door in Brug
ge. Na een studie rechten en eco
nomie vestigde hij zich met zijn
vrouw Celie in 1965 in Brussel.
Politiek had al vroeg z'n belang
stelling.
In zijn studietijd sloot hij zich
aan bij de christelijke volkspartij
CVP, waarna hij zich binnen die
partij opwerkte. Hij werd advi
seur van diverse ministers, kabi
netschef op Economische Zaken
en rechterhand van premier Wilf-
ried Martens.
Door zijn activiteiten op ministe
ries en in kabinetten, vormde hij
een wijdvertakt en fijnmazig net
werk. Door dat netwerk op de juis
te momenten te gebruiken, kon
hij als geen ander conflicten lij
men en compromissen bereiken.
Het leverde hem al snel de bij
naam 'loodgieter' op.
In 1981 werd hij voor het eerst mi
nister, onder Martens. Aanvanke
lijk beheerde hij de portefeuille
Sociale Zaken, later kwam het ver
keersbeleid onder zijn hoede. In
beide gevallen deed hij er ook 'in
stitutionele hervormingen' bij.
Later werd hij twee maal premier
(tussen 1992 en 1999), waarbij hij
een aantal staatshervormingen
doorvoerde. Na de verkiezingsne
derlaag van 1999 verliet Dehaene
de landelijke politiek en werd bur
gemeester van Vilvoorde en lid
van het Europees Parlement. Als
Minister van Staat was hij een lie
veling van koning Albert.
Dehaene had geen vrienden in de
politiek, zei hij, want 'daar moet
je altijd op je woorden letten, hoe
dicht de mensen ook bij je staan'.
Emoties hoorden volgens hem
niet in de politiek thuis. Toen
hem werd verweten dat hij geen
warmte toonde bij de Dutroux-af-
faire, trok hij de vergelijking met
een piloot. „Die zit in de cockpit
te sturen en niet bij de passagiers
te wenen."
Anderzijds won hij het hart van
veel Belgen door zichzelf te blij
ven. Hij spaarde spotprenten over
zichzelf, spotte graag met zijn dik
ke buik en dronk stevig door.
Hij was trots op zijn hechte huwe
lijk met zijn jeugdliefde Celie.
Het echtpaar had vier kinderen.
T"
Soma, de treurigste plek in
door onze correspondent
Jessica Maas
>®V -
door Max Steenberghe
r
