BUITEN 17
Cultureel
Erfgoed
Stichting
Zeeland
Regelmatig worden bij opgravingen op
Walcheren 16e en 17e eeuwse majoli-
categels of resten daarvan gevonden.
Eén type tegel valt vaak direct op; kleurrij
ke, handgeschilderde tegels met afbeeldin
gen van dieren of personen binnen een cir
kel- of kwadraat vorm. Ze worden over het
algemeen toegeschreven als zijnde vervaar
digd in Middelburg. Achter deze tegels gaat
dan ook een mooi Walchers verhaal schuil;
het verhaal van een van oorsprong Italiaan
se familie, die in de 16e eeuw de tegelbakke
rij op Walcheren tot bloei bracht.
Trek naar Antwerpen
De stamvader van deze familie was de van
origine uit Italië afkomstige majolica- en te
gelbakker Guido di Savino. Als jongeling
was hij in het begin van de 16e eeuw naar
Antwerpen getrokken, een welvarende ha
venstad en middelpunt van wetenschap en
cultuur. Antwerpen had een grote aantrek
kingskracht op mensen van buiten, waaron
der ook Guido. Hij veranderde zijn achter
naam in het Vlaamser klinkende Andries
en al spoedig ontwikkelde zijn werkplaats
zich tot een gevestigd bedrijf.
Tegelbakkerij in Middelburg
Een aantal van Guido's kinderen waren in
zijn bedrijf werkzaam. Uit politieke en
godsdienstige overwegingen vertrokken en
kele van zijn zonen vanaf het midden van
de 16e eeuw naar elders. Zo zette zoon Joris
Andries in 1564 een bedrijf op in Middel
burg. In zijn atelier had Joris Andries ver
scheidene plaatselijke leerlingen in dienst,
die van hem de kunst van het tegelbakken
leerden. Zijn vertrek naar Engeland in 1567
had dan ook geen invloed op de tegelpro
ductie van sierwandtegels in Middelburg.
Nieuwe toepassing
De opkomende burgerij in de Noordelijke
Nederlanden ging de majolicategels niet,
zoals in Italië, als vloertegel gebruiken. Van
wege de hoge slijtage werd dit als te kost
baar beschouwd. Het gebruik als sierwand-
tegel genoot de voorkeur. De geglazuurde
tegels bleken namelijk uitstekend te funge
ren als vochtwerende afwerking in kelders.
Maar ook als tochtwerende plintafdichting
bij vloeren en als warmteregelaar in schou
wen. Bovendien droegen de wandtegels bij
tot een hoge mate van hygiëne.
Figuratieve decors
Op de wandtegels werden vooral figuratie
ve decors afgebeeld, zoals personen en die
ren. Deze afbeeldingen komen we ook te
gen op de Middelburgse tegels. Een aan
zienlijk deel ervan heeft betrekking op de
jacht (vos, hert, konijn, jachthond). Daar
naast worden ook siertegels met insecten
(libelle) en uitheemse soorten (dromeda
ris, lama) aangetroffen.
Vooral op Walcheren treffen we deze kleur
rijke kwadraattegels nog regelmatig aan.
Maar hoewel hardgebakken, hebben ze niet
het eeuwige leven. Onbeschadigde tegels,
gevonden dan wel verwijderd, worden
vaak hergebruikt of doorverkocht. Maar de
beschadigde exemplaren belanden meestal
op de stort. Enigszins begrijpelijk, hoewel
zelfs in beschadigde vorm deze tegels nog
interessante informatie over de omgeving
kunnen opleveren.
Marinus van Dintel
Adviseur cultuurhistorie en monumenten bij
deSCEZ
dorpskernen, tussen houtstapels
en snoeiafval, in muizenholen,
muurspleten en vochtige kelders,
springen ze richting poelen en
plassen om verscholen in het
groen uitbundig van zich te laten
horen. Schenk grinnikt: „Je kunt
ze nu langs de hele route volgen.
Ze proberen om het hardst de
vrouwtjes te verleiden." En ook
anderen komen op het 'kekkeren'
af: vrijwilligers telden eind april
op een uitzonderlijk warme
avond wel 1600 van die verlangen
de vrijgezellen, in een gebied dat
qua omvang steeds groter wordt.
De toename van boomkikkers in
de polders zet door.
Tegen de zuchtende dorpsbewo
ners die in deze voorjaarsmaan
den gebukt gaan onder alle gelui
den, zegt Schenk wel eens gek
scherend: „Als jullie echt niet
meer kunnen slapen van de her
rie, hebben wij ons werk heel
goed gedaan."
Boomkikkerexcursie
WOENSDAG 14 MEI 2014
Wie vervallen of vergeten waardevol erfgoed te
genkomt doet er goed aan dit door te geven
aan het Meldpunt Erfgoed Zeeland (MEZ),
www.Meldpunterfgoedzeeland.nl
Deze excursie is een gezamenlijke activiteit van:
Stichting Het Zeeuwse Landschap
Stichting Landschapsbeheer Zeeland
Boomkikkerfonds
Wanneer vrijdag 16 mei 2014
Waar: Retranchement
Onder leiding van: Fred Schenk
Tijd: 22.00 uur- 24.00 uur
Na aanmelding wordt de plaats van samenkomst doorgegeven. Deelnemen is
gratis, aanmelden verplicht. Aanbevolen: stevige schoenen en een zaklamp.
Informatie Sr aanmelden: http://www.landschapsbeheerzeeland.nl/contact/f0rmulier
