Kleurrijke majolicategels uit Middelburg
f
16 BUITEN
m
l' zeeland
Bedreigd erfgoed
Eé
ke
ge
ke
alj
di
da
he
se
rij
D
g«
w
A
ve
a
ki
d<
Retranchement is het bolwerk van de boomkikker.
En dat is bijzonder. Want deze kleine, luidruchtige,
felgroene amfibie met vochtige zuignapjes aan
vingers en tenen, plakt al decennia hoog op de
Rode Lijst van beschermde diersoorten. Als
indicator voor de kwaliteit van leefgebieden is hij
een symbool voor het herstel ervan. Er gloort dus
hoop, wanneer je het 'kekkerende' roepen al van
verre hoort: langs wallen en oevers verkondigt de
Hyla arborea het voorjaar.
Achter de internatio
nale zeedijk, tus
sen Cadzand-Bad,
Het Zwin en Ret
ranchement, ligt
de Willem Leopold-
polder. Ooit groei
de op dit voormalige akkerland
tarwe, vlas en suikerbieten, maar
sinds de laatste eeuwwisseling
heeft de 45 hectare een andere be
stemming en is er een weelderig
natuurontwikkelingsgebied ont
staan: golvende groene weiden
met kamille en viooltjes, water
partijen en drinkputten, kleine
duindoorn-, meidoorn- en rozen
struiken, wuivende wilgen en jon
ge populieren. De grazende
koeien voorkomen dat de begroei
ing in het coulisselandschap ver
ruigt.
„Natuur kun je op een historisch
verantwoorde wijze maken", zegt
Fred Schenk (55). „Kijk maar; niet
alles is afgevlakt. De hoogtever
schillen duiden op kreken die
hier vroeger liepen, en misschien
worden die nog wel eens op
nieuw aangelegd."
Oorspronkelijk afkomstig uit Den
Haag, wat tijdens zijn enthousias
te rondleiding goed te horen is,
kwam hij indertijd als fervent vo
gelaar meteen na de middelbare
school bij Staatsbosbeheer als vo
gelwachter op een van de eilan
den van de Grevelingen terecht:
„Ik mocht ervoor zorgen dat het
rondom de grote sterns rustig
bleef, zodat ze konden broeden.
Dus het publiek op afstand hou
den. Verder het gedrag van de vo
gels observeren en de aantallen
noteren." Zo rolde hij het terrein-
beheerwerk in: „Ik heb hier nog
met een trekker over het land ge
reden."
Als districtshoofd Zuid van Stich
ting Het Zeeuwse Landschap met
Zeeuws-Vlaanderen in zijn porte
feuille, is hij verantwoordelijk
voor het beheer van flora en fau
na. Hij bespreekt de begrazing op
de 20 hectare bloemdijken en ove
rige terreinen met veehouders en
schaapherder; houdt toezicht,
geeft voorlichting en is gastheer
van het hele gebied. Wandelaars
vinden het prettig als ze hem te
genkomen; hij vertelt aansteke
lijk, laat veel zien, legt vriendelijk
uit. Maar zijn buitenwerk, zegt
hij, is wel afgenomen de laatste ja
ren: „Er is veel overleg rondom de
Ecologische Hoofdstructuur
(EHS) en de herinrichting van de
gebieden met initiatiefnemers,
waterschappen en gemeenten.
Ook omtrent vergunningen en za
ken rondom de jacht."
Zijn specialisme, de boomkikker,
noemt hij een wat uit de hand ge
lopen hobby. Het diertje - amper
vijf centimeter - komt in een
groot deel van Europa voor, en
ook op een aantal niet met elkaar
in verbinding staande locaties in
Nederland. „Zoals hier", zegt
Schenk. „Hij zit tussen het gebla
derte; vooral de zonnige kant van
braambosjes vindt hij prettig. En
voor de voortplanting wil hij niet
te diepe poelen die snel opwar
men, met een makkelijk begaanba
re oever- en watervegetatie."
De insectenetende boomkikker
heeft veel vijanden: vogels, zoog
dieren en menselijke activiteiten.
Eind vorige eeuw bleek hij een
van de sterkst bedreigde amfibie
ën. En sindsdien prijkt hij hoog
op de Rode Lijst: „Hij stelt hoge ei
sen aan zijn omgeving", vertelt
Schenk. „Maar wat voor hem aan
trekkelijk is, zal eveneens ge
schikt zijn voor salamanders, vlin-
ders en libellen. En dus ook voor
vogels en zoogdieren. Zo staat de
boomkikker symbool voor het
grootschalig herstel van moeras
landschappen."
Als onderdeel van de EHS is tus
sen Cadzand-Bad, Aardenburg en
Retranchement een groene ver
bindingszone aangelegd om de
drie geïsoleerde kleine kikkerpo
pulaties met elkaar te laten kennis
maken. En ze hebben er zin in: na
het overwinteren in de oude
W
Historische schuren, unieke
waterputten en oude bakketen.
Veel cultureel erfgoed in Zeeland
wordt bedreigd. In deze serie laten
we zien wat er dreigt te verdwijnen.
Tegeltableau met afbeeldingen van
diverse soorten dieren, circa 1600
Kwadraattegel met afbeelding van
een vrouw, circa 1600
De afbeeldingen komen uit de
volgende publicatie: Althollandische
Fliesen, Volume 1. Auteurs: Eelco M.
Vis, Commer de Geus. Vertaling:
Heinrich Wichmann. Uitgever:
Hiersemann, Leipzig 1926.
Ti
01
Hoor, het roept
in het struweel
door Jacoline Vlaander
Het Wereld Natuur Fonds en ARK
Natuurontwikkeling laten met de serie
Zeeland, wilder dan je denkt zien dat
Nederland een unieke delta heeft. De reeks
artikelen neemt u mee op een reis langs
veertien bijzondere en spannende
diersoorten. Het gaat steeds beter met de
natuurlijke rijkdom van ons land. Allerlei
diersoorten komen terug, ook in Zeeland.
Het Wereld Natuur Fonds en ARK zetten
zich in voor een natuurlijke,
klimaatbestendige en economisch vitale
delta. De Nederlandse delta kan een
voorbeeld zijn voor delta's wereldwijd wat
betreft de problematiek rondom veiligheid
en natuurlijk herstel.
De Boomkikker is amper vijf centimeter groot.
