Vetorecht op privacy
GEZOND 19
r
GRIJS GEBIED
Marcel Olde Rikkert
Handelen met voorkennis.
Wat op de beurs niet
mag, moet in de zorg.
De medische voorge
schiedenis bepaalt immers welke
behandeling het beste past op de
overige ziektelast. Die voorge
schiedenis wordt omvangrijker
en belangrijker naarmate mensen
ouder en kwetsbaarder worden.
Daarom klinkt het logisch patiënt
gegevens tussen huisarts en zie
kenhuizen te koppelen. Tot de pri
vacy in het geding komt. We wil
len wel geholpen worden door
één dokter met voorkennis, maar
niet door een heel ziekenhuis
met voorkennis. En nu de ge
meente zorgtaken krijgt, dreigen
ambtenaren ook meteen alles van
ons weten. Daarom gebruikte het
doelgroeppanel uit ons netwerk
voor zorg en welzijn van kwetsba
re ouderen recent haar vetorecht
bij beoordeling van een innova
tief project om informatie te kop
pelen.
De angst voor privacyschending
neemt begrijpelijkerwijs toe met
alle afluisterschandalen. En toch
wringt een tekort aan voorkennis
sneL Zo vroeg een 8o-jarige me
vrouw me recent advies over het
wel of niet ondergaan van een
buikoperatie. Omdat ze al veel
ziekten en ingrepen heeft gehad,
vroeg ze zich terecht af of de ope
ratie, die een chirurg elders voor
stelde, wel verstandig was. Na
herstel van haar pijnaanvallen
voelde ze zich immers weer kip
lekker. Ze bleek in drie verschil
lende ziekenhuizen behandeld,
maar had zelf geen medische ge
gevens en niets bleek digitaal ge
koppeld. Zonder die voorkennis
kon ik moeilijk een goed advies
geven. We hebben samen de gege
vens opgevraagd, maar één zie
kenhuis liet weten dat belangrij
ke pagina's uit haar dossier wa
ren zoekgeraakt.... Ze ging er zelf
achteraan en heeft ze uiteindelijk
toch boven water gekregen.
Digitale koppeling lijkt een uit
komst. Maar raakt dan haar priva
cy niet meteen zoek? Er is een uit
weg om privacy te waarborgen
en toch medische informatie te
koppelen. Patiënten moeten zélf
aan het stuur bij het koppelen
van informatie over hun lijf en le
den. Dat begint met het zelf be
langrijke medische informatie op
vragen aan uw arts. „Mag ik mis
schien een kopie van de ontslag
brief? En kunt u dan vermelden
welke heupprothese u erin heeft
gezet?" Dit zijn geen gekke of
overbodige vragen. We weten nu
meer van de onderhoudsgeschie-
denis van onze auto, dan van ons
eigen lijf. Op bestuurlijk niveau
moeten patiënten vetorecht krij
gen bij informatiseringsprojec
ten. Dat schept vertrouwen en
geeft gedeelde verantwoordelijk
heid. Wij hebben er uitstekende
ervaringen mee. Ons project
kreeg groen licht, omdat we heb-
ben afgesproken dat de doelgroep
bij alle stappen aan het stuur zit.
En de 8o-jarige mevrouw? Ze
maakt het goed, zonder ingreep.
Bovendien gaf ze mij toestem
ming u haar verhaal te vertellen,
mits ik gegevens zou veranderen,
om haar privacy te waarborgen.
Mrnm
Op 17 mei is het Wereld Hypertensie Dag. Hypertensie, ofwel hoge bloeddruk, veroorzaakt wereld
wijd ieder jaar ruim 9 miljoen doden. In Nederland heeft een op de drie volwassenen hoge bloeddruk.
De helft van hen weet dat niet en van de andere helft wordt slechts een kwart goed behandeld.
Het goede nieuws: hoge
bloeddruk is geen ziek
te en je kunt er jaren
mee rondlopen zonder
er ook maar iets van te
merken. Kunt, want het
slechte nieuws is dat ho
ge bloeddruk een belangrijke risicofac
tor is voor hartkwalen en een hersen
bloeding. Dat laatste blijkt uit de cijfers
van de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO): bij 45 procent van alle mensen
die overlijden aan een hartinfarct was
hoge bloeddruk de motor achter het
ontstaan van het infarct. Bij mensen die
overlijden aan een beroerte is dat 51 pro
cent.
„In Nederland heeft ongeyeer een op de
drie volwassenen hoge bloeddruk. Van
de 55-plussers heeft meer dan de helft
hoge bloeddruk. Dat wil zeggen dat
hun bloeddruk hoger is dan 140 mmHg
of dat zij bloeddrukverlagende medicij
nen gebruiken", vertelt Jaap Deinum, in
ternist in het Radboudumc en voorzit
ter van de Nederlandse Hypertensie
Vereniging. „Tenminste, die aantallen
komen naar voren als je onder een re
presentatieve groep mensen turft hoe
veel van hen hoge bloeddruk hebben.
Zou je dan vragen wie van hen weet
dat hij hoge bloeddruk heeft, dan ant
woordt slechts de helft van de mensen
met hoge bloeddruk met 'ja'. De rest
weet dat niet want hun bloeddruk is
nooit of allang niet meer gemeten. Nog
wat cijfers: van de mensen die weten
dat ze hoge bloeddruk hebben, krijgt
ongeveer de helft een behandeling. En
bij de helft daarvan leidt de behande
ling tot een succesvolle daling van de
bloeddruk."
Ondanks het ruime arsenaal aan bloed
drukverlagende medicijnen is het tegen
gaan van hoge bloeddruk dus lastig.
Deinum: „Het is een zaak van de lange
adem. Als je medicijnen inzet, moeten
die lange tijd en op de juiste manier
worden ingenomen. Een arts moet
goed uitleggen wat het nut is van het
dagelijks slikken van de pillen. Vooral
omdat degene die ze slikt op dat mo
ment niets merkt van het gunstige ef
fect van de medicijnen. Dat ligt immers
in de toekomst: dan is er minder kans op
een hartinfarct of herseninfarct. Daarnaast
kost het vaak enige tijd voordat de optima
le combinatie van medicijnen is gevonden.
„Een andere reden dat de behandeling
geen succes heeft, kan zijn dat een onderlig
gende ziekte over het hoofd wordt gezien.
Dat is bij ongeveer 10 procent van de men
sen met hoge bloeddruk zo. Een aandoe
ning van de bijnieren komt veel voor. In
dat geval maken de bijnieren, kleine or
gaantjes bovenop de nieren, te veel van het
hormoon aldosteron. De hoge bloeddruk
die daardoor ontstaat is niet met de gebrui
kelijke medicijnen onder controle te krij
gen. Doordat de ontregelde bijnier als oor
zaak van hoge bloeddruk bij artsen niet
goed bekend is, kan het soms jaren duren
voordat bij mensen met deze aandoening
de juiste diagnose wordt gesteld. Als Neder
landse Hypertensie Vereniging doen we
ons best om artsen meer bewust te maken
van deze vorm van hoge bloeddruk.
„Maar bij 90 procent van de mensen met
hoge bloeddruk is er geen onderliggende
ziekte die het veroorzaakt. „Ongezonde
leefgewoonten, in combinatie met erfelijke
aanleg, zijn dan de belangrijkste boosdoe
ners: weinig bewegen, roken en vooral te
veel zout in het eten. De beste behandeling
bestaat uit twee componenten: gezonder le
ven aangevuld met bloeddrukverlagende
medicijnen. Dat eerste is natuurlijk gemak
kelijker gezegd dan gedaan. Zo is het erg
lastig om minder zout te eten. Driekwart
van het zout dat we dagelijks binnenkrij
gen, zit namelijk verwerkt in ons voedsel.
In het brood, in de kaas, in vleeswaren en
vooral in kant-en-klaar voedsel, snacks. Tot
nu toe lukt het niet de voedingsindustrie
zover te krijgen dat ze vrijwillig minder
zout in het voedsel doet. Met als gevolg
dat de gemiddelde Nederlander nu dage
lijks 9 tot 11 gram zout binnenkrijgt,
waar 2 gram voldoende is. Maar je
kunt wennen aan minder zout. Mits
je de hoeveelheid in kleine stapjes
vermindert. Kortom: verban de
zoutpot uit de keuken en van de ta
fel."
reageren?
DINSDAG 13 MEI 2014
Marcel Olde Rikkert is professor in de -
geriatrie.
140160
foto Getty Images
Check
uw
bloeddruk eens
door Marten Dooper
www.hypertensie.nl en www.nvacp.nl
gezondheid@depersdienst.nl
Laat uw bloeddruk regelma
tig meten (vooral als u ouder
bent dan 50 jaar)
Vermijd kant-en-klaar
voedsel
Voeg zelf geen zout
toe aan het eten,
gebruik andere
kruiden als smaak
maker
Beweeg minstens
een half uur per dag,
vijf dagen in de week,
matig tot intensief
Rook niet
Wees matig met
alcohol
Zorg voor een
gezond lichaams
gewicht