PZC
vitaal
Kleine stroompjes door de her
senen lijken woorden waar je
niet opkomt op weg te kunnen
helpen. Een experiment.
Eh, eh, druiven, nee, eh, het
is fruit, kom nou, eh,
...beien, AARDBEIEN."
Opgelucht laat Evert zijn
druk gebarende handen
weer zakken. Hij krijgt ver
schillende tekeningen voor
gelegd door de logopedist en moet de woor
den zeggen, drie keer herhalen en dan op
schrijven. Soms weet hij het direct, maar
vaker moet hij even nadenken. De 49-jari-
ge man lijdt aan afasie. Dit is een taalstoor
nis. Hij liep hem op na een beroerte, drie
maanden terug.
Evert is een van de proefpersonen in een
bijzonder project van het revalidatiecen
trum Rijndam in Rotterdam. De patiënt
doet de taaltest met twee elektroden op
zijn hoofd geplakt, waarmee een klein
stroompje wordt opgewekt door zijn herse
nen. Deze methode heet tDCS (zie kader).
„Door een beroerte, een zwaar ongeluk of
een tumor kan een stukje van je taalsys
teem uitvallen, waardoor de vertaling van
wat je ziet op een plaatje naar het juiste bij
passende woord is verstoord. De vereiste sa
menwerking tussen de verschillende her
sendelen verloopt niet meer gesmeerd. Er
is een drempelwaarde nodig om informatie
door te kunnen geven van de ene naar de
andere zenuwcel. De doorgave van die sig
nalen verloopt vlotter dankzij die elektri
sche prikkel van buitenaf', zegt projectlei
der Mieke van de Sandt van Rijndam.
Zij behandelde in een proefproject zeven a-
fasiepatiënten op die manier. Allen leerden
sneller. Maar dat aantal is te klein voor har
de conclusies. Daarom is nu een promoven
da bezig circa honderd revaliderende pa
tiënten te behandelen op die manier. Hier
van is de helft controlegroep.
De mensen worden blind ingedeeld. „Wij
weten dus niet of de patiënt een echte be
handeling krijgt of een nepstimulatie,
waarbij geen stroom door de aangebrachte
elektroden gaat", zegt Van de Sandt. „De
onderzoeker, de behandelaar noch de pa
tiënt iets. Pas aan het eind kijken we wat
de effecten zijn geweest van de elektrische
stimulatie."
Tijdens de revalidatie wordt twee weken
lang, met een tussenpauze van veertien da
gen, de gangbare logopedie aangepast. Tij
dens het oefenen, worden de hersenen ge
stimuleerd met stroom. „De therapie duurt
elke dag een uur. Maar slechts twintig mi
nuten hiervan wordt het brein geprikkeld.
Met therapie
in de vroege
fase willen we
het herstel
versnellen
WAT IS TDCS?
Alleen de technische man aan de knop
pen weet of er echte stimulatie wordt
toegepast of niet. Dat maakt de uit
komst betrouwbaar", zegt ze. „De the
rapie gebeurt zo snel mogelijk na de be
roerte. Het brein en de bloedtoevoer
herstellen zich in de eerste tijd spontaan.
Met therapie in de vroege fase willen we
dat herstel versnellen, omdat het dan mee
lift met de reorganisatie van het brein en
dus het meeste effect heeft. De proefperso
nen worden na een half jaar nog eens ge
test om te zien of het effect blijvend is".
De taalkundige benadrukt dat het elektro
nisch stimuleren alleen een herstellend ef
fect heeft tijdens taal- of andere oefenin
gen. „Het werkt pas op het moment dat je
ergens mee bezig bent en niet als je dat pet
je opzet in je bed of lui achterover gaat lig
gen en niets doet".
De methode is zeker niet duur, verzekert
ze. „Het is een stuk goedkoper dan magne
tische stimulatie, een andere manier om
stroom op te wekken in de hersenen. Hier
bij wordt een veel kleiner gebied geacti
veerd, slechts 1 vierkante centimeter. En
om bij die techniek de juiste plek te lokali
seren, is eerst een MRI-scan nodig. Dat
maakt het duur. De elektroden stimuleren
een gebied dat minstens vijf keer zo groot
is. Dat vereist minder precisie en kan zon
der MRI."
Van de Sandt: „Ons apparaat is technisch
simpel en kost hooguit 4 a 5.000 euro. Stel
dat de methode 5 a 10 procent verbetering
geeft of alleen maar een versnelling van
het herstel, dan heb je al veel gewonnen.
Kortere revalidatie is fijn voor de patiënt
en levert geld op."
'«O'fit
Dinsdag 13 mei 2014
Gezond
Eén op de drie volwassenen heeft een hoge bloeddruk.
door Peter de Jaeger beeld Mark Reijntjens
Mieke van de Sandt
Slimmer zijn of sneller en be
ter kunnen leren, willen we al
lemaal wel. Sommigen gebrui
ken sloten koffie om alert te
blijven, anderen grijpen naar
smartdrugs.
Nieuw is tDCS ofwel stroom
door je brein. De afkorting
staat voor transcranial direct
current stimulation ofwel ge
lijkstroom stimulatie. Hierbij
worden twee elektrodes stevig
op het hoofd aangebracht met
geleidingsgel.
De elektrodes worden via een
stroomdraad gevoed met
stroom uit een batterij die
aan- en uitgezet kan worden.
De ene elektrode is negatief
(kathode) en de andere posi
tief (anode).
Wanneer de elektrodes op het
hoofd worden geplakt en de
schakelaar wordt omgezet,
stroomt de elektriciteit van de
batterij via de hersenen van de
ene naar de andere elektrode.
Afhankelijk van waar je de elek
trodes plaatst, stimuleer je een
bepaald hersengebied. Hier
door zouden hersencellen flexi
beler kunnen worden en mak
kelijker informatie door kun
nen naar andere hersencellen
is de gedachte.
Gamers kopen op internet
voor 200 dollar eenvoudige set
jes om beter te presteren.
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
