I
t
I
9>
Niemand wil ooit nog zon ruzie als over de Hedwige-
polder. Daarom steekt iedereen de koppen bij elkaar
om te praten over de toekomst van de Westerschelde.
28 ZEELAND
WESTERSCHELDE
Opmaat
naar visie
ANTWERPEN - Deskundi
gen op het gebied van
de verschillende func
ties die de Schelde ver
vult, komen vandaag in
Antwerpen bijeen op
een congres dat een eer
ste aanzet moet leveren
voor een nieuwe lange-
termijnvisie voor het
estuarium. Die moet tot
2050 reiken. De huidige
kijkt niet verder dan
2030. Aan de orde ko
men onder meer de kli
maatverandering, ont
wikkelingen in het geu
len- en platenpatroon
en de toegankelijkheid
van havens.
et was een pracht idee: ha
vens, boeren en natuur-
clubs maken samen afspra
ken over de toekomst van
de Westerschelde. Maar de
inkt is nog niet droog of ze
krijgen in 2005 slaande ru
zie over één van de afspraken: het onder water
zetten van polders. Jarenlang kunnen ze el
kaar niet meer luchten of zien. Maar nu, ne
gen jaar later, sluiten ze vrede en zitten ze
toch weer om de tafel. „Iedereen heeft elkaar
nodig."
Ooit, in september 1944, richtten de gevluch
te regeringen van Nederland, België en Luxem
burg in Londen de Benelux op. Een soort Eu
ropa in het klein om de economie een boost te
geven. Hoewel de Benelux nog steeds model
staat voor Europa en ook blijft bestaan, heeft
ze tegenwoordig ook andere taken. Op ver
zoek van de Nederlandse en Belgische rege
ring begeleidt de Benelux de discussie over de
toekomst van de Westerschelde.
Een delicate kwestie, weet de Belgisch politi
cus Luc Willems, adjunct-secretaris-generaal
van de Benelux en voorzitter van de onlangs
opgerichte Schelderaad. Want wie het over de
Westerschelde heeft, denkt direct aan het on
der water zetten van de Hedwigepolder. Een
discussie die de afgelopen negen jaar de ver
houdingen in en tussen Nederland en Vlaan
deren heeft verziekt.
De ontpoldering van de Hedwigepolder is on
derdeel van de Scheldeverdragen die in 2005
tussen Vlaanderen en Nederland werden ge
sloten. Die regelen de toegankelijkheid voor
grote containerschepen (richting Antwerpen),
het herstel van natuur (die onder druk staat)
en de veiligheid. De verdragen zijn vooraf-
ook onder begeleiding van de Benelux - uitge
breid besproken met havens, boeren en na
tuur- en milieuorganisaties.
Maar als die afspraken nog maar net zijn vast
gelegd ontstaat grote ruzie. Willems: „Het be
gon ermee dat Nederland moeilijk deed over
het wegbaggeren van een paar zandbanken.
Dat was wel afgesproken."
De irritatie is zo groot dat de partijen die wa
ren betrokken bij de totstandkoming van de
Scheldeverdragen elkaar niet meer willen
zien. Dan moet het grootste probleem nog ko
men: de Hedwigepolder.
Een drama voor belanghebbenden, blikt Wil
lems terug. „Politiek Den Haag was niet meer
zeker van haar besluit om de polder onder wa
ter te zetten. Het is het ergste dat belangen
organisaties kan overkomen. Ze hebben afspra
ken fel verdedigd bij hun achterban en dan be
gint de overheid zelf te twijfelen."
Voor zover de stemming onderling al niet tot
ver beneden vriespunt was gedaald, gebeurt
dat nu. „Niemand praatte meer met elkaar."
Ook raken de verhoudingen op het hoogste ni
veau verstoord. Vlaanderen is het getalm van
Nederland zo beu, dat ook op andere dossiers
de landen elkaar dwars zitten. De lucht klaart
pas als het kabinet Rutte II eind 2012 besluit
de Hedwigepolder toch te ontpolderen.
„De beide regeringen hebben me gevraagd
om bij de achttien stakeholders - van havens
tot aan milieuorganisaties - langs te gaan om
te vragen of ze nog boos zijn en of ze in de toe
komst weer willen gaan samenwerken. Ze heb
ben gezegd: het verleden laten we en we kij
ken weer naar de toekomst."
Niemand wil ooit nog zo'n slepende ruzie als
over de Hedwigepolder. Maar dan moet er wel
wat gebeuren, realiseert ook iedereen zich. An
ders is het wachten op het volgende conflict.
En dus is op 15 april de Schelderaad opgericht.
Om niemand te tarten wordt de hele bijeen
komst - waar minister Melanie Schultz (Infra
structuur en Milieu) en haar Vlaamse collega
Hilde Crevits de oprichtingspapieren onderte
kenen - het H-woord niet uitgesproken. De
blikken zijn vooruit gericht. In het vervolg
moet iedereen weten hoe de Westerschelde er
voor staat en mag niemand meer worden ver
rast of geschoffeerd. „De Schelderaad gaat drie
keer per jaar samenkomen en gaat adviseren
over besluiten die de regeringen uiteindelijk
moeten nemen", vertelt Willems.
„Allereerst wordt nu onderzocht hoeveel con
tainerschepen de Westerschelde aankan. De
havens van Antwerpen en Zeeland zetten hun
prognose voor de komende twintig, dertig
jaar op een rij en presenteren die in septem
ber aan de Schelderaad. In plaats van een stu
die te maken en die koud op tafel te leggen,
wordt iedereen nu vanaf het begin betrokken.
In die vergadering zullen alle belangenorgani
saties aangeven wat hun voorwaarden en wen
sen zijn. We zoeken samen naar de feiten, de
tecteren problemen en zoeken naar antwoor
den. De verwachtingen zijn zeer hoog gespan
nen. Het feit dat de Zeeuwse milieufederatie
en de havens samen weer aan tafel zitten is op
zich al een succes."
Waarom wil iedereen weer praten?
„Op dit moment zijn de baggervergunningen
verleend en is het politieke besluit over de
De kans dat dit mislukt
bestaat Maar mislukken is
geen optie natuurlijk
Hedwigepolder genomen. Daarmee zijn de af
spraken nagekomen. Waarom nu aan tafel?
Omdat iedereen weet dat de Westerschelde er
elke dag anders uitziet. Men wil meer recrea
tie, meer toeristische activiteiten. Dat bete
kent dat je de geulen moet verdelen: hier mo
gen zeilbootjes, hier de grote tankers. De mi
lieuorganisaties willen biodiversiteit. Iedereen
heeft elkaar nodig. Het gaat om het herwin
nen van vertrouwen. Maar dat vertrouwen is
broos. Het komt te voet en vertrekt ter paard."
Dat is nogal een opgave.
„De kans dat dit mislukt bestaat. Maar misluk
ken is geen optie natuurlijk. Als we nog renda
bele landbouw in de regio willen behouden,
moeten die belangen in de Schelderaad duide
lijk worden gesteld. Dat geldt dus ook voor de
havens, de recreatie, noem alle belangen maar
op."
In Nederland is het idee: Antwerpen wil uitbrei
den en dat stopt nooit. Zodra iemand daarover be
gint, wordt geschermd met het scheidingsverdrag
van 1839 waarin staat dat de Westerschelde toe
gankelijk moet zijn voor de haven. Dat voedt het
wantrouwen in Nederland.
„Dat begrijp ik. Maar men wil gaan samenwer
ken als grenzen in zicht zijn. Zolang men niet
het gevoel heeft dat er grenzen zijn, wil men
altijd maar uitbreiden. Er zal een dialoog tot
stand moeten komen. Havens zullen moeten
gaan specialiseren. Welke maat van container
schepen zal de Bocht van Bath nog kunnen
passeren? Hoe kan er beter samengewerkt wor
den tussen Antwerpen, Gent, Vlissingen of
Zeebrugge? Maar daarvoor heb je dialoog no
dig."
Het is niet de vraag of, maar wanneer er weer een
moment komt dat belangen tegenover elkaar ko
men te staan. Hoe gaat u voorkomen dat er
Hedwige 2 ontstaat?
„We moeten zorgen dat iedereen vanaf het be
gin overal bij betrokken is. De Schelderaad
geeft een advies. De overheid moet bij het ne
men van uiteindelijke besluiten gemotiveerd
zeggen wat ze ermee doet."
U heeft Antwerpen verteld rustig aan te doen met
boodschappen over nieuwe verdiepingen?
„Ja. Dit draait allemaal om vertrouwen. Dank
zij onze geografische ligging aan de open mon
ding van de Delta is er welvaart in onze regio.
Daar moet iedereen zich van bewust zijn. De
vergadering in september - waarin de havens
hun visie presenteren - zal een eerste testcase
worden voor de Schelderaad. Het mag niet
mislukken. Maar de verantwoordelijkheid ligt
bij iedereen aan tafel. We weten van elkaar
dat geen spelletjes worden gespeeld, want als
je daarmee begint is het vertrouwen weg. Dan
is het gedaan."
EP
We weten van elkaar dat
niemand spelletjes speelt
door Jeffrey Kutterink
Luc Willems
(Aalst, 12 mei
1964) is een
Belgisch politi
cus die actief
was bij achter
eenvolgens
CVP, NCD en
Open VLD.
Van beroep is
Willems advo
caat en hij is
ook licentiaat
in de rechten
aan de Katholie
ke Universiteit
Leuven.
Luc Willems, voorzitter Schelderaad
