Contact vereist moed
16 GEZOND
DENKWIJZER
René Diekstra
Mijn zus woont in Den
Haag, vlakbij het ge
bouw waar eind
maart de nucleaire
top werd gehouden. Volgens haar
hebben veel buurtbewoners zich
flink geërgerd aan de overlast die
de top voor hen meebracht. En
toen opeens was er die uitnodi
ging om na afloop van de top het
gebouw en de grote vergaderzaal
met eigen ogen te komen bekij
ken en naar hartenlust foto's te
maken. Buurtbewoners hebben
daarvan uitgebreid gebruik ge
maakt. Het effect daarvan op hun
ergernissen was als van een nu
cleaire straalkachel op een
sneeuwpop. Want er is vrijwel
niets dat op conflicten of frustra
ties zo'n wegsmeltend effect
heeft als contact. In 1954, in zijn
meesterwerk The nature of preju
dice' ('De aard van vooroordeel'),
was het de psycholoog Gordon
Allport, die als eerste de sinds
dien zo genoemde contact-hypo
these formuleerde en weten
schappelijk onderbouwde. Gor
don maakt daarin duidelijk dat
het niet contact op zich is, maar
de voorwaarden waaronder con
tact plaatsheeft, die bepalend zijn
voor het positief beïnvloeden van
omgang met elkaar.
Voorbeeld. In de 18e en 19e eeuw
hadden (blanke) meesters en
(zwarte) slaven dagelijks contact
met elkaar, maar dat leidde be
paald niet tot het verminderen
van wederzijdse vooroordelen.
Wil contact positief werken dan
moet sprake zijn van gelijke sta
tus tussen groepen, moet het con
tact informeel zijn, moeten par
tijen het idee hebben dat ze ge
meenschappelijke belangen heb
ben, moet contact frequent zijn
en ondersteund worden door
wetgeving, heersende cultuur of
atmosfeer in buurt of eigen
groep. Dat maakt onder andere
begrijpelijk waarom de houding
van veel 'originele' Nederlanders
jegens veel Marokkaanse Neder
landers, en omgekeerd, zo nega
tiefis. Van contact onder deze
voorwaarden is tussen beide groe
pen nauwelijks sprake. Van we
derzijdse vermijding des te meer.
En daar zit 'm de kneep. Vermij
ding is een kwaad dat zichzelf
vermenigvuldigt, bron van arro
gantie, narcisme en racisme. Iede
re keer dat we besluiten 'die ande
ren' te vermijden - als blanken
die zwarten (en omgekeerd), als
'originele' Nederlanders die Ma
rokkanen, als moslims die christe
nen, als PvdA-ers die PW-ers, ne
men onze vooroordelen en ons
neerkijken op of angst voor 'die
anderen' niet af, hoogstens toe.
We moeten immers voor onszelf
rechtvaardigen dat we 'die ande
ren' vermijden. En dat gaat het ge
makkelijkst door onszelf te blij
ven inprenten dat onze negatieve
gedachten over hen geen vooroor
delen maar ervaringen zijn. Rela
ties gaan aan vermijding ten on
der. Maar dat betekent in feite
aan lafheid. Want dat is wat ver
mijding in wezen is: gebrek aan
moed. All wat je nodig hebt, is
moed. Moed om de confrontatie
met je eigen (voor)oordelen aan
te gaan.
Het Nederlands Bijwerkingencentrum Lareb
verzamelt en analyseert meldingen over
bijwerkingen van geneesmiddelen.
Patiënten worden extra
aangemoedigd vermoedens van
bijwerkingen door te geven. „Van
het melden van bijwerkingen
wordt uiteindelijk iedereen beter",
zegt Agnes Kant van Lareb.
atiënt: „Dokter kijk eens wat er
nu is gebeurd. Ik kreeg van u
dat antibioticum, doxycycline,
voorgeschreven na die teken-
beet. Na een week lieten mijn
nagels los! Er stond in de bijslui
ter wel dat je moest oppassen
voor de zon als je doxycycline slikt omdat
je huid dan sneller kan verbranden en er
zwellingen of blaren kunnen ontstaan. Ik
heb me daarom steeds goed ingesmeerd
met zonnebrandcrème. Maar over loslaten
de en pijnlijke nagels stond niets. Heeft dat
ook te maken met dit medicijn?" Dokter:
„Da's vreemd. Ik weet niet zeker of het een
bijwerking is van doxycycline. Meld u het
in ieder geval bij Lareb. Dat kan via de web
site."
Het bovenstaande gesprek is verzonnen, de
bijwerking, waarover Lareb inmiddels
twaalf meldingen heeft binnengekregen, is
echt. Evenals het voorkomen van (dodelij
ke) longembolie tijdens het gebruik van de
Diane-35 anticonceptiepil, zenuwschade
na gebruik van vitaminepillen en haar dat
spontaan gaat krullen bij het gebruik van
een medicijn tegen epilepsie.
„Vrijwel ieder medicijn heeft bijwerkin
gen", stelt Agnes Kant, directeur van het
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb.
„Een middel dat iets doet in je lichaam dat
je wilt, kan ook iets doen dat je niet wilt."
Dat was overigens eeuwen geleden al be
kend. De arts Wouter van Doeveren hield
in 1778 als rector van de Leidse universiteit
een rede met de titel 'De Remedio Morbo',
in goed Nederlands: 'Over ziekten door me
dicijnen'. De eisen waaraan medicijnen an
no 2014 moeten voldoen zijn echter vele
male strenger dan in de tijd van Van Doeve
ren. Hoe kan het dan dat medicijnen nog
steeds - soms - ernstige of zelfs dodelijke
bijwerkingen hebben? Kant: „De eisen die
gesteld worden aan medicijnen zijn inder
daad streng. Fabrikanten moeten niet al
leen met gedegen studies aantonen dat het
medicijn doet waarvoor het bedoeld is,
maar ook wat de bijwerkingen ervan zijn.
Aan die studies doen meestal maximaal en
kele duizenden patiënten mee. Na dat on-
René Diekstra is professor in de psy
chologie.
Blauwe nagels
van antibiotica?
Melden svp
door Marten Dooper
