Hoe gezond zijn eieren?
GEZOND 19
DENKWIJZER
Frank van Berkum
Heeft u genoten van uw
paaseitjes vorige week?
Ik weet niet hoe veel u
er op heeft, maar bij mij
in Twente kunnen ze er wat van.
Jonge kerels draaien hun hand
niet om voor tien of twintig eie
ren op eerste paasdag. Maar het
kan altijd meer. In een YouTube-
film is te zien hoe Takeru Koba-
yashi 32 eieren in 1 minuut opeet.
Paaseieren zijn een eeuwenoude
traditie. Het ei is het symbool
voor het nieuwe leven, voor
vruchtbaarheid en voor eeuwig
heid. Het christelijke paasfeest
heeft dit heidense symbool dank
baar overgenomen. Wij vieren,
na veertig dagen vasten (geen
vlees, zuivel en eieren) Zijn we
deropstanding met het eten van
veel eieren. Een bijzonder prakti
sche timing, want het paasfeest
valt op het moment dat de kip
pen weer zijn gaan leggen. In de
winter leggen ze bijna geen eie
ren. Als ze in het voorjaar gaan
leggen, ontstaat er tijdens de vas
ten een aardig voorraadje eieren
en die moet op.
Een mooie traditie, maar is het
wel gezond? Omdat eieren 200
mg cholesterol bevatten en we
daarvan niet meer dan 300 mg
per dag mogen eten, overschrij
den we die limiet meerdere ma
len. Ik heb een testje gedaan met
tien eieren. Een van de medewer
kers van mijn ziekenhuis at in
een halfuur tien eieren op. Voor
dat hij dat deed, hebben we zijn
cholesterolwaarden in het bloed
gemeten. Na het eten van de eie
ren deden we dat wederom. Wat
bleek? Er was nauwelijks verschil
Het betekent
echter niet dat
u dagelijks tien
eieren mag eten
tussen zijn bloedcholesterolwaar-
den vóór en na het eten van tien
eieren.
Daarmee bewijs je niet dat het
eten van tien eieren gezond is,
maar geruststellend is het wel.
Al die mensen die met Pasen een
cholesterolbom van tien eieren
hebben verorberd, zullen daar -
net als onze medewerker - geen
enkele acute schade van onder
vinden.
Toch is het niet verstandig iedere
dag een veelvoud van de choleste-
rollimiet naar binnen te werken.
Meer dan een miljoen Nederlan
ders slikken statines, medicijnen
om hun cholesterol te verlagen.
Die medicijnen werken omdat ze
onze eigen cholesterolproductie
remmen, maar hebben geen of
nauwelijks effect op het choleste
rol uit de voeding.
Alleen door het eten van plantaar
dige, meervoudige onverzadigde
oliën (vetzuren) kunt u uw eigen
cholesterol in het bloed verlagen.
Ook het eten van plantaardige ve
zels helpt daarbij. Iedere dag een
eitje was vroeger een doodzonde,
maar daar denken voedingswe
tenschappers van nu gelukkig
veel genuanceerder over. Het be
tekent echter niet dat u dagelijks
tien eieren mag eten. Alleen voor
Pasen geldt: één ei is geen ei....
Ondervoeding bij ouderen is een onderschat probleem. Ongeveer een op de tien thuiswonenden
eet slecht, tegen bijna een kwart van de mensen in zorginstellingen. Er worden allerlei manieren
bedacht om opa en oma weer aan het eten te krijgen.
Mevrouw Van Land
schoot schuift al na
een paar happen haar
bord met aardappelen,
spinazie en een bal ge
hakt van zich af. „Ik
heb genoeg gehad",
zegt ze. Het eten smaakt haar niet meer,
omdat ze niks meer ruikt en nauwelijks
nog ziet wat ze eet. De 87-jarige woont zelf
standig en heeft thuiszorg. Haar eetlust is
minimaal sinds haar man drie jaar geleden
overleed.
„Familie of verplegend personeel heeft
vaak niet door dat iemand ondervoed is.
Naast de bloeddruk en de hartslag zou de
huisarts ook het gewicht in de gaten moe
ten houden", zegt Marjolein Visser, hoogle
raar Gezond Ouder Worden aan de Vrije
Universiteit Amsterdam. „Wanneer ie
mand 4 kilo of meer in een half jaar afvalt
en niet weet hoe dat komt, moeten er
alarmbellen gaan rinkelen. Net als wan
neer de omtrek van de bovenarm minder
dan 25 centimeter is."
Ouderen eten sowieso minder omdat ze
minder actief zijn. De energiebehoefte
neemt af, ook omdat de spiermassa ver
dwijnt. En mensen op leeftijd ervaren snel
ler het gevoel van een volle maag. Verder
kan de eetlust een knauw krijgen door het
medicijngebruik. Antibiotica bijvoorbeeld
beïnvloedt de geur- en smaakbeleving.
Ook kan er pijn zijn bij het kauwen door
een slecht gebit.
Psychische factoren kunnen eveneens een
rol spelen, bijvoorbeeld de partner die net
is weggevallen. Wie depressief is, heeft
vaak geen interesse in eten. Visser: „Soms
is de oorzaak simpelweg dat mensen niet
meer in staat zijn boodschappen te doen of
goed te koken voor zichzelf. Als er nie
mand in de buurt is om daarbij te helpen,
wordt eten problematisch."
Een te mager lichaam raakt langzaam uitge
put en heeft steeds minder energie. Het
wordt moeilijker activiteiten te doen die
spierkracht vragen, zoals de trap oplopen.
De kans op vallen wordt groter. Het ver
zwakte lichaam heeft minder weerstand
en wonden genezen minder snel. Onder
voede mensen herstellen langzamer na een
operatie, hebben vaker complicaties na een
medische ingreep, vragen meer medicatie
en blijven langer in het ziekenhuis.
Er zijn meerdere methodes om deze men
sen weer te laten genieten van hun maal
tijd. Succesvol is de aanpak in sommige ver
zorgingshuizen. Hierbij is het op de kamer
eten, vanaf een standaardplateau met drie
vakjes, vervangen door gezamenlijk aan
schuiven aan een sierlijk gedekte tafel, met
mooi servies en volledig bestek. Geen voor
af gesmeerde boterhammen, maar de bewo
ners zelf laten kiezen wat ze op hun brood
willen. Warme maaltijden worden opge
diend in schalen, waaruit men zelf kan op
scheppen. Tijdens de maaltijd worden
geen medicijnen uitgedeeld. Deze strategie
werkt: het gewicht van de bewoners
neemt toe en zij zijn meer tevreden.
Niet alleen de omgeving, ook de inhoud
van het bord telt mee. Lekker eten gaat er
beter in. Zo onderzocht Visser met colle
ga's de smaakvoorkeur van oudere vrou
wen met weinig eetlust. Hieruit blijkt dat
zij kiezen voor variatie op het bord, juist
bij eiwitrijke voedingsmiddelen, zoals vis
en vlees. Ook variatie in kleur is belangrijk.
'OPLOSSING HANGT
AF VAN DE SITUATIE'
Ouderen met weinig eetlust eten meer en
smakelijker wanneer ze bijvoorbeeld ver
schillende soorten groenten kregen voorge
schoteld.
„Rekening houden met de smaakvoorkeur
van ouderen, helpt de energie-inname te
verhogen. Dat is erg belangrijk", conclu
deert Visser. „Bij zorginstellingen is de si
tuatie al flink verbeterd, omdat ondervoe
ding actief wordt opgespoord en behan
deld. Maar bij thuiswonenden is ondervoe
ding juist een toenemend probleem. Er ko
men steeds meer kwetsbare ouderen thuis
te zitten. Er is te weinig aandacht voor de
ze groeiende, kwetsbare groep."
Samen met medewerkers van de thuiszorg
proberen de onderzoekers gevallen van on
dervoeding op te sporen. Visser: „We po
gen dan te achterhalen wat de oorzaak van
de ondervoeding is. Het kan zijn dat ie
mand naar de tandarts moet voor een
nieuw gebit. Of dat hij of zij gebruik gaat
maken van de boodschappenservice of ta-
feltje-dek-je. Als het komt door eenzaam
heid, kun je ze bijvoorbeeld samen laten
eten in een buurthuis. We proberen de oor
zaak van het probleem weg te nemen om
mensen zo weer aan het eten te krijgen."
DINSDAG 29 APRIL 2014
Dr. Frank van Berkum is internist.
Als
niets
meer
smaakt
Vaak willen ouderen met weinig
eetlust geen extra boterham eten.
Wat ze wél binnenkrijgen, kun je
dan verrijken door er meer voe
dingsstoffen in te stoppen.
Soms wordt gewerkt met smaak-
poeders en geurversterkers om
eten aantrekkelijker te maken.
Ook wordt gebruik gemaakt van
klinische bijvoeding, in de vorm
van eiwit- en energiedrankjes.
Marjolein Visser: „Maar als ie
mand echt geen zin heeft in eten
en drinken, ben ik bang dat de
drinkvoeding er ook niet in gaat."
1 Er is niet één oplossing voor on
dervoeding, benadrukt ze. „De
juiste aanpak hangt af van de si
tuatie waarin en de reden waar
om een oudere ondervoed is."
reageren?
ï&r gezondheid@depersdienst.nl
door Peter de Jaeger
