Nachtwerkers houden onze maatschappij
en economie draaiende, maar ze stuiten
nogal eens op onbegrip. Bovendien is
in het donker werken al snel ongezond.
Tijd voor De Nacht van de Arbeid.
10 VERDIEPING
NACHTWERKERS
Terwijl de rest van het land
lekker ligt te slapen, zijn el
ke nacht tienduizenden Ne
derlanders aan het werk. Ze
zijn onmisbaar in de huidige
maatschappij. Ze zorgen
voor onze veiligheid en ge
zondheid, maar ook voor het vervoer, de in
frastructuur, de energievoorziening en het
ovenverse brood dat 's ochtend op de ont
bijttafel staat. Van de Nederlandse beroeps
bevolking werkt naar schatting zo'n 20 pro
cent in ploegendienst. Meer dan de helft
daarvan is regelmatig tussen middernacht
en 6 uur in de ochtend aan het werk.
Arbeids- en organisatiepsycholoog Ben Jan
sen promoveerde aan de Universiteit van
Amsterdam op de effecten van onregelmati
ge werktijden en trekt zich het lot van de
nachtarbeiders aan. Die krijgen meestal ter
compensatie een toeslag op hun loon, maar
TIPS VOOR NACHTWERKER
ze kampen overdag vaak met het gevoel
van een jetlag. „Van nachtwerk raakt de
biologische klok van slag, wat leidt tot on
der meer vermoeidheid, slaapproblemen,
gevoeligheid voor stress en stemmingswis
selingen. Maar steeds meer studies tonen
aan dat 's nachts werken ook ernstigere risi
co's met zich meebrengt, bijvoorbeeld een
verhoogde kans op diabetes, hart- en vaat
ziekten en zelfs borstkanker", zegt Jansen.
De verstoring van het natuurlijke slaap- en
waakritme heeft grote invloed op essentië
le processen in het lichaam, zoals bloedcir
culatie, zuurstofopname, hartfrequentie, li
chaamstemperatuur, hormoonhuishou
ding, hersenactiviteit en spijsvertering. On
derzoekers van het Sleep Research Centre
in het Britse Surrey ontdekten eerder dit
jaar tot hun eigen schrik dat maar liefst 97
procent van de genen die samenhangen
met onze biologische klok, op tilt slaan als
we niet op 'normale' tijden slapen. Naast
kans op depressies, obesitas en maag- en
darmklachten zorgt die verstoring ook
voor verminderde alertheid, wat leidt tot
het maken van fouten op het werk en er
voor zorgt dat werknemers na een nacht
dienst vaker betrokken zijn bij verkeerson
gelukken.
Ook het sociale ritme raakt door nacht
werk verstoord, waarschuwt Jansen. „Het
is bijzonder ingrijpend voor nachtwerkers
en hun omgeving. Mensen die 's nachts
werken, hebben minder tijd voor hobby's
en sociale activiteiten en moeten veel din
gen ondernemen zonder vrienden of fami
lie. Het is een hardnekkig misverstand dat
nachtdiensten draaien meer vrije tijd ople
vert. In die tijd moet het lichaam juist her
stellen of opladen voor de volgende
dienst." Veel nachtwerkers voelen zich bui
tengesloten en onbegrepen. „Ze hebben
binnen de eigen organisatie soms een lage
re status en worden in de maatschappij
nogal eens voor lui aangezien, omdat ze
overdag in bed liggen."
Om al die mensen die niet op traditionele
tijden werken in het zonnetje te zetten en
om aandacht te vragen voor de problemen
waar zij tegenaan lopen, initieerde Jansen
vorig jaar voor het eerst de Nacht van de Ar
beid, in de nacht van 30 april op 1 mei,
voorafgaand aan de Dag van de Arbeid.
Zijn bedrijf Déhora, adviseur op het gebied
van werktijden en personeelsplanning,
houdt dit jaar vanwege 'de Nacht' nacht
workshops voor werkgevers en werkne
mers. Ook krijgen nachtwerkers op de site
van het evenement een gezicht en wordt
de Nachtwerkgever van het Jaar gekozen.
Overdag
door Joeke Berg
illustratie Mark Reijntjens
Eet voor middernacht een lichte,
warme maaltijd. Neem 's nachts
geen zware, vette maaltijden en
eet geen sterk gekruid of suiker
rijk voedsel.
Eiwitrijke maaltijden helpen om
wakker te blijven. Wees matig
met koffie, thee en nicotine. Ver
mijd alcohol.
Nuttig na een nachtdienst geen
uitgebreid ontbijt.
Ga tijdens nachtdienstdagen op
vaste tijden naar bed en sta op vas
te tijden weer op. Probeer over
dag minimaal zes uur te slapen.
Slaap de dag na de laatste nacht
dienst kort en de nacht daarop lek
ker lang.
Volgens de arbeidstijdenwet gel
den strikte regels voor nachtwerk.
Zo mag een nachtdienst maximaal
10 uur duren en mag daarna 14
uur niet worden gewerkt. Na een
reeks van drie nachtdiensten mag
46 uur niet worden gewerkt. Een
medewerker mag maximaal zeven
opeenvolgende nachten werken
en in 16 weken tijd maximaal 36
nachtdiensten draaien.
