Palestijnse hereniging is geboren uit bittere noodzaak
66 Het is hier in
Rome niet
meer te harden
voor de gewone
sterveling
8 BUITENLAND
Het is een unicum in
de geschiedenis van
de kerk: zondag
worden twee
pausen tegelijk
heilig verklaard.
ROME - Virgilio Tarquini, een klei
ne ondernemer aan de voet van
de imposante San Giovanni-basi-
liek, zucht. „Weer een invasie.
Eerst Pasen; nu weer twee pausen
- het is hier in Rome niet meer te
harden voor de gewone sterve
ling." Tarquini steekt een sigaret
op en kijkt naar een groep opgeto
gen pelgrims met de Poolse vlag.
Ze houden stil bij een trattoria:
'Menu Bergoglio 15 euro' staat er
op het uithangbord gekrijt.
Rome laat het allemaal weer gela
ten over zich heen komen en be
vestigt - om het beleefd uit te
drukken - de gereserveerde hou
ding die de Eeuwige Stad heeft
ten aanzien van het Vaticaan en
pauselijke feesten. Natuurlijk
wordt de huidige paus Franciscus
ook hier op handen gedragen,
maar de oude gewoonte om het
vuur in de 'heiligenfabriek' op te
poken, wordt niet door iedereen
begrepen. En dat is niet alleen
vanwege de overlast.
Zondagochtend is het zover. Twee
pausen, de Pool Johannes Paulus
II (1978-2005) en de Italiaan Johan
nes XXIII (1958-1963), zullen tege
lijk heilig worden verklaard. Het
is een unicum waar een half mil
joen pelgrims op af zal komen. En
het zal resulteren in het grootste
televisie-evenement dat ooit
heeft plaatsgevonden binnen de
muren van het Vaticaan.
Samen met satellietzender Sky
zal de mediapoot van het Vati
caan de plechtigheid met dertien
camera's - en zelfs in 3D - regis
treren. Meer satellieten dan Sky
gebruikte voor de Olympische
Winterspelen, zullen de beelden
live de wereld in sturen.
Maar waarom eigenlijk? Francis
cus is een vernieuwer en juist hei
ligverklaringen rieken naar ande-
re tot diens heiligverklaring, wat
makkelijk was, want de gelovigen
riepen al tijdens de begrafenis
Santo Subito. Wel was het even
wachten op het tweede wonder,
maar dat is inmiddels vastgesteld:
een vrouw in Costa Rica herstel
de in 2011 miraculeus van een
doorgaans dodelijke hersenbloe
ding nadat ze zich tot de overle
den paus had gewend.
Johannes Paulus II zelf zette de
toon al. Hij verklaarde meer men
sen zalig (1345) en heilig (482)
-vrijwel allen martelaren - dan al
le pausen in de vier eeuwen voor
hem tezamen. Hij is hierom bekri
tiseerd. Maar voor de man die
even hard vocht tegen het nazis
me en communisme als tegen het
kapitalisme, pasten de heiligen
goed in het verbreiden van zijn
aartsconservatieve boodschap.
Het is niet de bescheiden en men
selijke kerk die paus Franciscus
propageert en het is daarom weer
geen toeval dat hij Johannes
XXIII, de 'goedmoedige paus' die
hoopte met het Tweede Vaticaan
se Concilie de kerk te modernise
ren, aan Johannes Paulus II heeft
'gekoppeld'. De vernieuwing ver
zandde niet in het minst door toe
doen van Johannes Paulus II. Nu
probeert paus Franciscus de draad
weer op te pakken.
De Argentijnse paus heeft zelfs
een noodgreep uitgehaald en de
heiligverklaring doorgezet zonder
dat er een tweede wonder aan Jo
hannes XXIII kan worden toege
schreven. Het is een politieke keu
ze, die de oude tweespalt binnen
de kerk in feite illustreert: ieder
zijn heilige.
De kerk is als een schaakbord, en
paus Franciscus is nu aan zet. Hij
heeft inmiddels de vermoorde Sal-
vadoriaanse bisschop Romero, ver
tegenwoordiger van de in Rome
(en de door Johannes Paulus II)
lang verketterde Vrijheidstheolo-
gie, op de rails gezet voor zaligver
klaring. Het is een veelzeggende
operatie en een belangrijke test
voor zijn eigen koers.
re tijden. Toch bedient ook de Ar
gentijn zich juist van het wapen
dat elke paus graag inzet om zijn
statement te maken. Heiligen zijn
een manier om aan te geven wel
ke kant een paus op wil met de
kerk.
Ook de snelheid waarmee ie
mand 'tot het altaar wordt verhe
ven', is een belangrijke indicatie.
Hier blijkt Franciscus weer wel
een vernieuwer: hij hecht minder
aan de vele regels die voor de uit-
verkiezing gelden, en juist meer
aan de symbolische functie.
Paus Franciscus heeft in zijn eer
ste jaar al 540 personen zalig ver
klaard. Zaligdom is het voorpor
taal voor heiligdom: het vereist
één wonder of het martelaarschap
(sterven voor het geloof). Van de
540 waren er 528 martelaars, per
sonen die dus met een sneltrein
vaart heilig kunnen worden.
Franciscus heeft in een jaar tijd
ook nog eens 804 nieuwe heili
gen verwelkomd. Weer vooral
martelaren: 800 mannen die in
1480 in de Zuid-Italiaanse stad
Otranto werden onthoofd door
de Türken, omdat ze weigerden
zich tot de islam te bekeren. Dit
proces was echter al door Francis
cus' voorganger Benedictus XVI
vrijwel afgerond.
Hetzelfde geldt eigenlijk voor Jo
hannes Paulus II, de paus die
bijna drie decennia de kerk leidde
en na lang lijden in 2005 zijn laat
ste adem uitblies. Zijn opvolger
Benedictus versnelde de procedu-
TEL AVIV - De Palestijnse bewegin
gen Fatah en Harnas slaan na ja
ren van strijd de handen weer in
een; Israël kondigt sancties aan.
Het zijn logische stappen in een
geraffineerd politiek spel.
Woensdag kondigde Mahmoud
Abbas,leider van de gematigde Fa
tah op de Westelijke Jordaanoever
een eenheidsregering met de mili
tante Hamas in de Gazastrook
aan. Na jaren van onmin tussen
de rivaliserende partijen - met als
dieptepunt de bloedige vervol
ging van Fatah-ledeain Gaza in
2007 - komt aan de politieke ver
deeldheid tussen de Palestijnen
een einde. Binnen zes maanden
volgen verkiezingen. Maar zo'n
vaart zal het allemaal niet lopen.
De Palestijnse hereniging is gebo
ren uit bittere noodzaak. Abbas
verliest snel aan steun op de Wes
telijke Jordaanoever, omdat zijn ja
renlange inspanningen voor het
vredesproces en een Palestijnse
staat op niets uit lijken te lopen.
Uit opiniepeilingen van het Pales
tijnse Bureau voor beleidsonder
zoek blijkt dat liefst 74 procent
van de kiezers denkt dat kans op
een Palestijnse staat de komende
vijfjaar nihil is. Hamas in de Ga
zastrook, dat gewapende strijd te
gen Israël propageert en niet deel
neemt aan vredesonderhandelin
gen, verkeert eveneens in politiek
zwaar weer. Afgelopen zomer
werd in Egypte de met Harnas
sympathiserende regering van de
Moslimbroeders afgezet. Sinds
dien zit de grens met het buur
land op slot en verkeert de Ga
zastrook in een economische cri
sis. 40 procent van de 1,7 miljoen
Palestijnen in de kuststrook is
structureel werkloos.
De hereniging levert Fatah en Ha
mas politiek krediet op. Abbas
Israël ziet het
Palestijnse verbond
tussen Fatah en Harnas
met lede ogen aan
kan nu claimen alle Palestijnen te
vertegenwoordigen - ook die op
de Gazastrook. Harnas biedt de
achterban nieuw perspectief in
een vrijwel uitzichtloze situatie.
Of de Palestijnse eenheid stand
houdt, is vers twee. Eerdere pogin
gen strandden. Israël ziet het Pa
lestijnse verbond met lede ogen
aan. Israëlische politici weigeren
met Harnas te praten zolang die
de staat Israël niet erkent en raket
ten op Israëlische burgerdoelen af
vuurt. De toenadering van Fatah
tot Harnas voedt de Israëlische
vrees dat op de Westelijke Jor
daanoever het geweld weer zal op
laaien. Daar was het rustig door
de samenwerking tussen Israël en
de veiligheidsdiensten van de Pa
lestijnse Autoriteit. Volgens inge
wijden schortte de Joodse staat de
vredesbesprekingen met Abbas
daarom gisteren op en kondigde
nieuwe economische sancties
aan. Die stappen passen bij een
politiek spel waarbij alle partijen
de inzet fors verhogen. Maar uit
eindelijk ligt de druk nu op Israël.
Abbas stelt Israël voor de keuze:
of concessies aan mijn eisen in
het vredesproces of vrije verkie
zingen waarbij de reële kans be
staat dat Harnas op de Westelijke
Jordaanoever wint. Of de nieuwe
Palestijnse eenheid de zware
druk van Israël en de VS - die de
komende maanden ongetwijfeld
zal volgen - kan weerstaan, blijft
de vraag. Een ding is zeker: een
door Israël erkende Palestijnse
staat komt er voorlopig niet.
Ieder zij n heilige in Rome
door onze correspondent
Eelco van der Linden
Paus Johannes Paulus II (1978-2005). foto HH
Virgilio Tarquini, ondernemer
Paus Johannes XXIII (1958-1963). foto HH
ANALYSE
HAMAS-FATAH
door onze correspondent
jan Franke
