'Onstuimige woede tegen dat onrecht'
Rabo geeft 't geheim toch prijs: topman krijgt 1,15 miljoen
Bedrijven leverden producten
voor chemisch programma Syrië
Patiëntenstop en extra
onderzoek tbs-kliniek
6 BINNENLAND
Plaquette aan
Keizersgracht
Hemelrijk en Van Amerongen
leidden de PP-groep, vernoemd
naar Porgel en Porulan uit De
Blauwbilgorgel van C. Buddingh'.
Het was een van de zogeheten
Vrije Groepen Amsterdam
(VGA), die zich bezighielden met
de joodse onderduik. De groep
bleef min of meer onbekend.
Journaliste Loes Gompes maakt
aan die onbekendheid een einde
door - na jaren van onderzoek -
een boek én met filmmaker San-
der Snoep een documentaire te
maken over de groep, die onder
anderen haar moeder en oom red
de. Ze ontdekte dat ongeveer 20
procent van de verzetsmensen
van de VGA zelf van joodse af
komst was. Zo zet ze een streep
door het stereotiepe beeld dat
joodse Nederlanders zich als mak
ke schapen lieten afvoeren naar
de concentratiekampen.
„Ik ben zelf joods. Dus het maken
van het boek en de film is mij
niet in de koude kleren gaan zit
ten", vertelt Gompes. „Ik zou ook
zijn vervolgd als ik in die tijd ge
leefd had. Voor mij was belang
rijk te laten zien dat ook mensen
AMSTERDAM - Zoon Job van ver
zetsman Bob van Amerongen ont
hult op 5 mei een plaquette ter
herinnering aan de Vrije Groepen
Amsterdam. Ongeveer veertig ver
zetsgroepen waren in 1944 aanslo
ten bij deze federatie van groepen
die joden hielpen onderduiken.
De plaquette komt aan de gevel
van Keizersgracht 695, waar Ben
Bromet een groothandel in farma
ceutische artikelen had. Bromet,
zelf joods, leverde aan het verzet,
dat zo onderduikers kon voorzien
van bijvoorbeeld maandverband.
verzetswerk zwaarder. „Het werd
een winkel." Met een aparte afde
ling documentatie, die persoons
bewijzen niet alleen vervalste,
maar ook in het gemeenteregister
wist te krijgen.
De afspraak was dat de onderdui
kers meteen elders zouden wor
den ondergebracht, als Hemelrijk
of Van Amerongen werd opge
pakt. De Duitsers wisten immers
iedereen aan de praat te krijgen.
Wonder boven wonder werd
maar één lid van de groep gearres
teerd en zij overleefde het kamp.
met een joodse achtergrond dit
werk deden. Dat hun aandeel zo
groot was, was een verrassende
ontdekking."
Hemelrijk - in 2005 overleden en
in de film op archiefbeeld aan het
woord - en Van Amerongen had
den beiden een joodse vader en
niet-joodse moeder. Ze zochten
een onderduikadres voor vader,
waarna meer joodse mensen aan
klopten voor hulp. „We waren ver
vuld van een onstuimige woede,
dat was eigenlijk onze drijfVeer",
zegt Hemelrijk. „Een voortdurend
bestaande woede tegen dat on
recht."
Het was moeilijk om aan onder
duikadressen te komen, vertelt
Van Amerongen. „Heel begrijpe
lijk. Het belangrijkste was dat
mensen lef hadden. Dat taxeerde
je. Maar de schijterigheid lag op
de loer." Een veelgehoorde smoes:
„De was van de onderduiker. Die
kon iedereen zien. 'Dan hang je
die toch op zolder?' zei ik. Maar
dat kon niet, dat was niet fris."
De groep groeide tot zo'n twintig
leden, die weinig van elkaar wis
ten. Het eten werd schaarser, het
„Dit past in een open en transpa
rante communicatie over dit on
derwerp", licht Hendrik Jan Eijpe,
hoofdwoordvoerder van de Rabo
bank toe. En verzucht daar met
een achteraan: „Ik ben blij dat we
dit doen, dan hoefik niet meer
elk jaar uit te leggen waarom we
het niet deden." Jarenlang vol
stond Rabobank met de totale be-
stuurskosten en werd geen in
zicht gegeven in de individuele
beloningen van bestuursleden.
Dat morrende klanten - na het Li-
bor-renteschandaal - de aanlei
ding zijn geweest, ontkent Eijpe.
INC rept in haar jaarverslag
niet meer over een te lage
beloning voor de
bestuurders van de bank
„Voor die tijd hebben we twee
nieuwe bestuursleden genoemd
en daarbij meteen melding ge
maakt van hun salaris."
De vanwege de Liboraffaire eind
oktober opgestapte Rabotopman
Piet Moerland streek vorig jaar
1,12 miljoen euro op, inclusief een
bijdrage voor zijn pensioen.
Rabo heeft de bonussen afge
schaft. Dat geldt ook voor ING,
ABN Amro en SNS Reaal, waar
een bonusverbod geldt, zo lang er
sprake is van staatssteun.
De meest verdienende bankier
blijft de topman van ING. Ralph
Hamers verdient op jaarbasis 1,27
miljoen, exclusief pensioenlasten.
Dat is 83.000 euro minder dan
zijn voorganger Jan Hommen.
Opmerkelijk is dat ING in het jaar
verslag 2013 niet langer rept over
te lage beloning voor zijn bestuur
ders. Vorig jaar werd deze situatie
voor 'de lange termijn niet houd
baar' genoemd en dat veroorzaak
te een golf van kritiek.
Het salaris van Gerrit Zalm, top-
Jarenlang werd door Rabo
bank geen inzicht gegeven
in de individuele beloningen
van bestuursleden
man van ABN Amro, ligt met 1,06
miljoen nauwelijks lager dan de
maximale vergoeding die de
nieuw benoemde Rabotopman
Wiebe Draijer (het wachten is op
goedkeuring van De Nederland-
sche Bank) straks kan opstrijken.
Dat komt vooral omdat Zalm bo
venop zijn basissalaris van 759.375
euro een pensioenbijdrage van
310.000 euro ontvangt.
SNS-topman Gerard van Olphen
krijgt 550.000 euro per jaar, exclu
sief een ton pensioenbijdrage. De
topsalarissen bij de kleinere Trio-
dos Bank en ASN Bank, respectie
velijk 272.000 en 222.000 euro ste
ken daar schril bij af.
Al eerder was bekend geworden
dat glycol aan Syrië was geleverd
door een Nederlandse onderne
ming. De hoeveelheid chemicali
ën was nog onbekend, evenals het
feit dat de leveranties plaatsvon
den tussen 2002 en 2006. Glycol
wordt onder meer gebruikt als
antivries of als grondstof voor pet-
flessen. Dat er ook teflonpompen
in 2002 zijn uitgevoerd naar het
land van president Bashar al-As-
sad was nog niet bekend bij het
ministerie van Ploumen. Hier
voor had een exportvergunning
moeten worden aangevraagd,
maar er zal geen vervolging wor
den ingesteld omdat de zaak is
verjaard. Ploumen vindt het 'ver
schrikkelijk' dat Syrië deze goede
ren in Nederland heeft gekocht
voor zijn wapenprogramma. „Of
deze goederen ook daadwerkelijk
zijn ingezet, hebben we nu niet
kunnen vaststellen."
Het maakt volgens haar opnieuw
duidelijk hoe zorgvuldig je moet
omgaan met goederen die zowel
voor militaire als civiele doelein
den gebruikt kunnen worden.
Het Syrische bewind moest de in
formatie over chemicaliën aan de
Organisatie voor het Verbod op
Chemische Wapens geven, nadat
het hier vorig jaar lid van was ge
worden.
Of deze goederen ook zijn
ingezet, hebben we nu
niet kunnen vaststellen
Woensdag ontstond commotie na
het EO-televisieprogramma Dit is
de Dag dat melding maakte van
misstanden in de private kliniek.
Een groep tbs'ers op een gesloten
afdeling beschikt hier volgens het
programma over messen, drugs,
telefoons en contant geld. Ze krij
gen of kopen deze spullen naar
eigen zeggen van het personeel in
de tbs-kliniek.
Staatssecretaris Fred Teeven van
Veiligheid en Justitie heeft inmid
dels een bezoek gebracht aan de
kliniek. Hij sprak met de directie,
patiëntenraad en de onderne
mingsraad. Er liep al een onder
zoek naar de kwaliteit van de be
handeling. Ook wordt nog geke
ken naar de mogelijkheid van een
tijdelijke 'procesbewaker' in de kli
niek.
De WD vindt dat Teeven altijd
een toezichthouder moet aanstel
len als er problemen zijn in priva
te tbs-klinieken.
5
door Saskia Wassenaar
AMSTERDAM - „Achteraf, nu ik een
oude man ben, snap ik niet hoe we
dat hebben kpnnen doen, hoe we
dat hebben dürven doen", klinkt
de zachte stem van Jan Hemelrijk.
Hij begon in 1943, 25 jaar oud, een
verzetsgroep in Amsterdam samen
met Bob van Amerongen, toen 19.
Fatsoenlijk land van Loes Gompes en
Sander Snoep is op 29 april te zien bij
de NTR, 23.00 uur op Nederland 2.
Bob van Amerongen (met hoed)
bij het lossen van schepen met
voedsel, april 1945. Foto uit Fat
soenlijk land van Loes Gompes.
door Chris van Alem
UTRECHT - Het heeft jaren geduurd
voordat de Rabobank wilde zeggen
hoeveel zijn topman verdient.
Maar nu maakt 's lands enige grote
bank zonder staatssteun toch een
eind aan het geheim: de nieuwe
topman krijgt maximaal 1,15 mil
joen euro per jaar, zo staat in het
pas verschenen jaarverslag 2013.
DEN HAAG - Twee Nederlandse be
drijven hebben producten geleverd
voor het chemischewapenspro-
gramma van Syrië. Het gaat om
218 ton glycol en zes teflonpom-
pen. Dat hebben de ministers Lilian-
ne Ploumen voor Buitenlandse Han
del en Ivo Opstelten van Justitie
gisteren bekendgemaakt.
Lilianne Ploumen, minister
DEN HAAG - De Inspectie Veiligheid
en Justitie doet extra onderzoek in
de in opspraak geraakte tbs-kliniek
De Rooyse Wissel in Venray. Ook
is er voorlopig een patiëntenstop.
Tevens wordt een deel van het per
soneel op integriteit doorgelicht.
Dat meldde het ministerie van Vei
ligheid en Justitie gisteren.
