serie en weblog aan
vierkante kilometer Dreischor
Het project Venster op de Wereld, waarin wetenschappers een vierkan
te kilometer bij Dreischor van alle kanten belichten, is inmiddels een
eind op streek. De initiatiefnemers zijn diepgeraakt door wat het pro
ject, teweeg heeft gebracht, bij anderen én bij henzelf
24 ZEELAND
DE WERELD IN EEN VIERKANTE KILOMETER
mMm
H v
w w. f '4*1
Ze zijn natuurweten
schappers, autoritei
ten op hun terrein die
gewend zijn vanuit
hun specialisme naar
het landschap te kij
ken. Maar hoe mooi
de omgeving ook is, toch zijn ze tij
dens hun talloze bezoeken aan
Dreischor vooral onder de indruk ge
raakt van de bewoners. „Je komt zó
dicht bij de mensen en wat hen écht
raakt", zegt Joop Schaminée. „Ze wil
len hun verhalen met je delen. Dat is
heel indringend. Het heeft me op
nieuw bewust gemaakt van waar het
in het leven om draait. En dat is niet
het werken aan wetenschappelijke
publicatie zoveel."
Het is een speldenknop op de wereld
kaart, een postzegel in het landschap,
van enige afstand bekeken: één vier
kante kilometer ten zuidoosten van
Dreischor. Het is echter ook een vrij
wel onuitputtelijke bron voor onder
zoek en verhalen, zo leert het project
Venster op de Wereld. Al een jaar
lang bezoeken wetenschappers en an
dere betrokkenen regelmatig het ge
bied om alles te inventariseren en
vast te leggen, wat onder meer moet
leiden tot een boek.
Het plan om een vierkante kilometer
natuur en landschap gedetailleerd in
kaart te brengen is al van enkele ja
ren geleden, vertellen de initiatiefne
mers Joop Schaminée en Anton Stor-
telder, beiden verbonden aan onder
zoeksinstituut Alterra in Wagenin-
gen. „Het moest niet om bijzondere
natuur gaan, maar om platteland, de
plek waar mensen werken en wonen.
Daar wilden we de verhalen van ver
tellen en dan kijken hoe die vierkan
te kilometer samenhangt met de bui
tenwereld en de buitenwereld met de
vierkante kilometer. Vandaar ook de
naam Venster op de Wereld: je kijkt
door een venster naar die plek, maar
ook vanaf die plek naar de rest van de
wereld."
Alterra trok geld uit voor het project
en als locatie werd een vierkante kilo
meter in de Achterhoek gekozen.
Maar toen de crisis toesloeg en Alter
ra fors moest bezuinigen, werd het
project teruggetrokken.
Toch verdween het niet uit hun ge
dachten. Schaminée bracht het regel
matig ter sprake bij lezingen in het
land. Dat leidde tot enthousiasme in
Zeeland, bij burgemeester Gerard Ra-
belink van Schouwen-Duiveland en
eind 2012 vooral ook bij Stichting
Landschapsbeheer Zeeland. Drei
schor werd een geschikte locatie be
vonden en binnen korte tijd was de
zaak beklonken. „We hadden alles,
behalve geld. We zijn gewoon begon
nen." De financiering bleek ook na
derhand lastig te zijn, al hebben Al
terra en Schouwen-Duiveland inmid
dels beide 15.000 euro bijgedragen.
„En we hebben nog wat ijzers in het
vuur bij fondsen."
Toch bleek het ontbreken van geld al
lerminst een struikelblok. Zeker na
.een artikel in Trouw werd hulp van
alle kanten aangereikt. „We kregen
heel veel aanbiedingen om mee te
iH
H.*
4
v, A A*
t/.-
De PZC volgt het project Venster op
de Wereld de komende maanden
met een reeks van dertien afleverin
gen, elke twee weken in zaterdagbij-
lage Spectrum. Komende zaterdag
verschijnt de eerste aflevering.
De serie komt tot stand in samen
werking met onderzoeksinstituut
Alterra en tekent eigen verhalen op
in en rond de vierkante kilometer.
Daarnaast wordt in elke aflevering
een van de twaalf'ankerpunten' be
licht, de thema's die de initiatiefne
mers van Venster op de Wereld in
het gebied hebben benoemd.
Medewerkers van het project hou
den voor de PZC een weblog bij
van 'the making of. Het webadres
van het blog is www.pzc.nl/dreischor.
Meer informatie over het project
zeifis terug te vinden op de websi
te www.vensteropdreischor.nl.
doen. Daardoor werd het project in
eens veel groter."
Hydrologen, landbouweconomen, or
nithologen, meteorologen, bramen
deskundigen, historici, archeologen,
cultureel antropologen en andere des
kundigen buigen zich over de vier
kante kilometer, maar daarnaast wor
den de verhalen opgetekend van men
sen die in het gebied wonen of wer
ken, zoals de spruitentelers Gilles
Klornpe en Frans van der Linde, mo
lenaar Bart van der Spek, René Per
kins van de houtzagerij, Ria Geluk
van museum Goemanszorg, vlasken
ner Rinus Quist en Johan van de Vel
de van de wijnhoeve.
„Het is een gouden greep geweest
om de verhalen van wetenschappers
te verbinden met lokale verhalen",
zeggen Schaminée en Stortelder. „Ze
zijn allemaal waarachtig en betrok
ken. De meerwaarde van het project
zit in het zoeken naar het grote ge
heel, het samenbrengen van al die
verhalen. Het geheel is echt meer dan
de som der delen."
Beide onderzoekers voeren Venster
op de Wereld uit naast hun dagelijk
se werkzaamheden. Ze zijn telkens
twee - en Stortelder zelfs drie - uur
onderweg om in Dreischor te komen.
Dat hebben ze er graag voor over.
„Dat komt door het enthousiasme
van de mensen. We gaan altijd met
plezier naar Zeeland."
Ze kijken inmiddels met andere ogen
naar het gebied. „Toen ik hier voor
het eerst was, dacht ik: wat een kaal,
leeg landschap met weinig differen
tiatie", bekent Stortelder. „Maar naar
mate ik hier vaker kwam en met de
boeren over het land liep, ben ik het
steeds meer gaan waarderen. Er zit
veel meer in dan je vanaf de autoweg
ziet."
„Wat ik de afgelopen tijd heel be
wust ben gaan beleven is dat de plek
er zo enorm toe.doet", vult Scha
minée aan. „Het zijn de mensen die
uiteindelijk betekenis geven aan het
land, niet de zeldzame planten die er
misschien groeien."
Ze horen veel persoonlijke, niet zel
den aangrijpende verhalen. „Mensen
vertellen in een uur tijd hun hele le
ven. Ik heb hier al heel emotionele
dingen meegemaakt. Vaak heeft dat
ook te maken met de Watersnood
ramp. Ik heb me eigenlijk nooit goed
gerealiseerd dat die zó indrukwek
kend is geweest. In alles wat we doen
klinkt de Ramp door. Dat is echt een
ijkpunt."
Het project in Dreischor doet beide
wetenschappers beseffen dat de
mens altijd centraal moet staan bij
projecten die zijn omgeving raken.
Stortelder: „Normaliter gaan bureaus
het landschap bekijken en inventari
seren. Op basis daarvan worden kwa-
11 i m
4 -
Jf
liteits- en waardekaarten gemaakt.
Dat leeft totaal niet bij mensen. Bij
hen spelen heel andere betekenissen
een rol. Die zitten vooral in de histo
rie verankerd. Dat wil niet zeggen dat
ons specialisme onbelangrijk is, maar
het is maar één facet."
„Vaak wordt op een kaart eerst een
lijn getrokken en pas helemaal op het
eind van het proces komen de men
sen die het betreft aan bod. Die krij
gen met veel pijn en moeite een in
spraakavond", aldus Schaminée. „Dat
is echt de verkeerde insteek. Je moet
veel meer vanuit de betrokkenheid
van de lokale mensen het land probe
ren in te richten. De les dat je altijd
voorzichtig en met respect met de
omgeving om moet gaan, is me hier
heel duidelijk geworden."
Nu het Dreischor-project zo breed is
omarmd, komen er waarschijnlijk
meer Vensters op de Wereld. „We
willen dit project ook op andere plek
ken in Nederland doen. We kunnen
daar nog niet veel over zeggen, maar
het gaat wel gebeuren. Als er tenmin
ste budget is, want we gaan niet
meer beginnen zonder geld."
Dreischor raakt
wetenschappers
door Rolf Bosboom
V»
KK
a ip
1
•mJrs' -w.
