Gever
vertrouwt
goed doel
minder
Plasterk: 61
O Anoniem een misstand melden
aan uw krant? Ga naar
publeaks.nl.
is 'fors'
Slimme meter kan eigenaar zonnepanelen geld gaan kosten
u Mensen met een slimme
meter verbruiken
gemiddeld minder
66 Er zijn zeker
zaken die
succesvol
tot een einde
worden gebracht
BINNENLAND 5
ADVIESPUNT KLOKKENLUIDERS
Een op de drie klokkenluiders meldt
een misstand in de zorg. De melder
zelf is ondertussen ook vaak de klos.
DEN HAAG - In detail kan Edith
Snoey, vicevoorzitter van het lan
delijke Adviespunt Klokkenlui
ders, niet op de bij haar gemelde
zaken ingaan. „Soms zijn het za
ken die redelijk te overzien zijn.
Zaken waarin, als iedereen een
beetje wil, snel een oplossing te
bereiken is. Er zijn zeker zaken
die succesvol tot een einde wor
den gebracht: waarin het bedrijf
of organisatie de aangekaarte
maatschappelijke misstand oplost
én waarin dat niet ten koste gaat
van de positie van de klokkenlui
der zelf."
Maar de voormalige topvrouw
van de vakbond Abvakabo FNV,
toch wel wat gewend qua misstan
den, ziet ook dossiers voorbij ko
men waarvan ze zegt. „Zo hé, dat
komt dus ook allemaal voor in Ne
derland."
In 2013 werden 435 zaken gemeld
bij het adviespunt, 61 melders
werden als klokkenluider aange
duid,'zo staat in het gisteren ge
presenteerde jaarverslag. Het is
het eerste jaarverslag van de orga
nisatie, die in 2012 met overheids
subsidie in het leven is geroepen.
Het adviespunt helpt de klokken
luider bij het aankaarten van de
misstand, biedt juridisch advies
en een luisterend oor. Ze doet zelf
geen onderzoek.
denken aan bijvoorbeeld fraude
achtige zaken, gesjoemel met het
pgb (persoonsgebondenbudget,
red)."
U pleit voor een betere wettelijke re
geling voor klokkenluiders. Wat
scheelt eraan
„Voor een ambtenaar die een mis
stand aan de kaak stelt, is er wette
lijke bescherming. Voor mensen
in het bedrijfsleven niet. Ook
voor hen moet er een veilige om
geving komen waarin ze zaken
kunnen melden. Nu is zo iemand
in een bedrijf al snel de kwade
pier, maar hij of zij zou juist ge
zien moeten worden als een moe
dig mens."
Ook bij ambtenaren kan het fout
gaan. De gemeente-inspecteur die
misstanden in de Rotterdamse inter-
naten naar buiten bracht, belandde
in een ontslagprocedure. Uit het
jaarverslag blijkt dat een op de vier
klokkenluiders ontslagen wordt.
Driekwart ondervindt nadelige ge
volgen.
„We kunnen het niet mooier ma
ken dan het is. Soms belanden
ook mensen die de koninklijke
weg bewandelen, dus alles eerst
netjes intern melden, toch in een
ontslagprocedure. Maar nog
maals: we kennen echt zaken die
goed zijn afgelopen. Die willen
we graag laten zien op onze websi
te, maar daar zit de werkgever
meestal niet zo om te springen."
Arthur Gotlieb kaartte recent mis
standen binnen de Nederlandse
Zorgautoriteit (NZa) aan, liep daar
tegen een muur aan en doodde uit
eindelijk zichzelf. Heeft hij ook con
tact met het adviespunt gezocht
„Nee, maar ik weet ook niet of
het anders was afgelopen als hij
dat wel had gedaan. We hadden
wel kunnen voorkomen dat hij
zich alleen voelde staan. Het is
een diep tragische zaak."
Het adviespunt pleit in zijn jaarver-
DEN HAAG - Het Adviespunt Klok
kenluiders heeft in 2012 en 2013 in
totaal 61 mensen begeleid die een
vermoedelijke misstand binnen
hun werkorganisatie hadden ont
dekt. De meeste zaken hadden be
trekking op de zorgsector (31 pro
cent) en daarna de sectoren ge
meente en industrie (beide 10 pro
cent).
Dat blijkt uit het eerste volledige
jaarverslag van de organisatie dat
gisteren werd overhandigd aan
minister Plasterk van Binnenland
se Zaken. Die noemde het aantal
slag ook voor een duidelijke om
schrijving van 'beschermd openbaar
maken'. Met andere woorden: wan
neer mag een klokkenluider naar de
pers stappen?
„In Groot-Brittannië hebben ze
dat omschreven: als iemand be
paalde stappen heeft doorlopen
en daar nul op het rekest heeft ge
kregen en zich op een doodlo
pend pad bevindt, dan is hij wet
telijk beschermd als hij naar de
media stapt. Dan is het niet meer
zijn verantwoordelijkheid, maar
die van zijn leidinggevenden die
hadden moeten optreden."
Deze krant is sinds kort aangesloten
bij Publeaks, het anonieme, digitale
doorgeefluik van de media wor klok
kenluiders. Hoe staat u tegenover
dat initiatief?
„Aandacht voor klokkenluiders is
prima. Wel moet de anonimiteit
gewaarborgd blijven, ook als het
gaat om meldingen uit kleine or
ganisaties."
klokkenluiderszaken 'fors'. Het ad
viespunt werd in oktober 2012
geïnstalleerd door zijn voorgan
ger voor de duur van drie jaar.
Het is de voorloper van het 'Huis
voor Klokkenluiders' dat de Twee
de Kamer in gang heeft gezet. Het
plan wordt in mei in de Eerste Ka
mer behandeld.
Van alle zaken werden er drie in
2012 afgerond en 37 in 2013. Er lo
pen nog 21 zaken door in 2014. De
genen die de zaak aankaartten,
kregen intensieve en vertrouwelij
ke begeleiding, soms dagelijks.
Dat blijkt uit onderzoek van mer-
kenonderzoeker Hendrik Beerda,
die een enquête voorlegde aan
3000 Nederlanders.
Gemiddeld daalt het vertrouwen
onder potentiële gevers met 5 pro
cent per goed doel. In de vorige
onderzochte periode was er nog
sprake van een lichte stijging.
Belangrijke zorg voor een poten
tiële gever is of zijn geld wel wer
kelijk besteed wordt aan het doel.
Schandalen rond hoge salarissen
of omstreden declaraties doen het
imago van goede doelen in het al
gemeen geen goed.
Sponsorevenement Alpe d'HuZes
kwam in augustus in opspraak.
Partnerorganisatie KWF Kanker
bestrijding voelt echter in het on
derzoek nog weinig van dit schan
daal. „Zo'n incident levert natuur
lijk veel gedoe op, maar het effect
lijkt mee te vallen. Mensen ont
houden wel dat een doel negatief
in het nieuws was, maar niet pre
cies hoe. Gevolg is dat het totaal
beeld negatiever wordt", aldus
Beerda.
Goede doelen moeten aaibaar blij
ven. In toenemende mate zijn ze
juist commerciëler geworden.
Marketingexperts komen over
van het bedrijfsleven en kopiëren
hun aanpak van toen. Beerda: „Ge
likte make-overs met flitsende
campagnes werken niet. Voor je
het weet, wek je de indruk dat je
iets te verbergen hebt, ook terwijl
dat niet zo is. Wat het beste werkt
is eigenlijk een cliché: 'Doe maar
gewoon, dan doe je al gek ge
noeg'."
Van de goede doelen heeft
70 procent te maken met
afname van vertrouwen,
blijkt uit onderzoek
Bijna een op de drie meldingen
kwam uit de zorgsector. Dat is op
merkelijk.
„Klopt. Die sector staat met stip
bovenaan. We hebben er niet
echt een verklaring voor. Je moet
Eigenaren van zonnepanelen kun
nen nu overdag zelf opgewekte
energie gebruiken voor hun elek
trische apparaten, terwijl zij 's
avonds, als de zon niet schijnt, af
hankelijk zijn van het energienet.
De energie die zij overdag te veel
opwekken, 'verkopen' zij aan de
netbeheerder. Voor dezelfde prijs
als waarvoor zij 's avonds energie
uit het net trekken. Nu nog wel.
Inmiddels zijn meer dan 100.000
huishoudens door deze zoge
noemde salderingsregeling goed
koper uit. „Met twaalf zonnepane
len scheelt dat al gauw 660 euro
per jaar", zegt Bart Mossink van
www.zonnepanelen.net.
Maar de toekomst van salderen is
onzeker. Minister Henk Kamp zal
in 2017 beslissen wat er met de re
geling gebeurt.
De verwachting is dat eigenaren
van zonnepanelen dan uiteinde
lijk minder geld zullen krijgen
Mensen mogen een
slimme meter nog altijd
weigeren
voor verkochte stroom dan dat ze
betalen voor elektriciteit die zij
uit het net halen als de zon niet
schijnt.
Toch is er een oplossing voor wie
wil blijven salderen. En die is sim
pel: het laten hangen van de
ouderwetse draaimeter. Waar een
slimme meter apart registreert
hoeveel energie wordt opgewekt
én verbruikt, draait een oude me
ter simpelweg vooruit of terug.
Salderen gaat automatisch en is
niet tegen te houden.
„Ik raad eigenaren van zonnepane
len daarom aan hun oude meter
te laten hangen wanneer zij een
slimme meter aangeboden krij
gen", zegt Mossink. „Zeker zolang
de overheid vaag blijft over hoe er
in de toekomst wordt omgegaan
met zelf opgewekte energie."
Rogier Coenraads is iemand die
zonnepanelen heeft, maar de slim
me meter weigerde. „Salderen
kan ook zonder slimme meter",
zegt de projectleider bij Stichting
Zonne-energie Wageningen.
„Mensen mogen een slimme me
ter nog altijd weigeren."
Zonder salderen moet ook belas
ting betaald worden over zelf op
gewekte stroom. Coenraads: „Je
betaalt toch ook geen belasting
over zelf gekweekte tomaten?"
Puk van Meegeren van Milieu
Centraal vindt dat er vanuit mi
lieuperspectief wel meer te zeg
gen valt voor een slimme meter.
Ook als je zonnepanelen op je dak
hebt. „Mensen met een slimme
meter verbruiken gemiddeld min
der energie omdat ze inzicht heb
ben in hun verbruik."
Daarnaast bieden slimme meters
netbeheerders de mogelijkheid na
te denken over hoe zij energienet-
ten slimmer kunnen maken, stelt
Van Meegeren. „Nu gebruiken ei
genaren van zonnepanelen het
net als het ware als een accu. In
de toekomst moet er nagedacht
worden over echte accu's, om zelf-
opgewekte energie bijvoorbeeld
in de eigen wijk op te slaan."
WOENSDAG 23 APRIL 2Ü14
door Koen Verhelst
'Zo hé, dat gebeurt
allemaal in dit land
door Cyril Rosman
Edith Snoey, Adviespunt
Klokkenluiders
AMSTERDAM - Nederlanders zijn
minder bereid om aan goede doe
len te geven. Twijfel over de be
trouwbaarheid is de belangrijkste
reden. 70 procent van de goede
doelen heeft te maken met een af
name van vertrouwen.
door Mathijs Noij
WAGENINGEN - De komende jaren
worden veel ouderwetse energie
meters vervangen door een 'slim
me meter'. Eigenaren van zonnepa
nelen dreigen daarmee in hun por
temonnee getroffen te worden.
Rogier Coenraads, eigenaar
zonnepanelen
Puk van Meegeren, Milieu
Centraal
