BUITEN 7
mm
De grutto, van origine een echte boe
renlandvogel, is tegenwoordig uit
sluitend nog te vinden in natuurge
bieden. Maar ook daar lukt het niet
om de stand op peil te houden. Wel
iswaar gaat de achteruitgang daar
veel geleidelijker, maar niettemin is
er sprake van een duidelijk negatieve trend. En dat
baart flink wat zorgen; zeker als je realiseert dat Ne
derland vanouds weidevogelland nummer één is in
Europa.
Er zijn heel veel oorzaken voor de achteruitgang van
weidevogels. Ontwatering, bemesting, stadsuitbrei
ding, wegenaanleg en allerlei andere factoren eisen
hun tol. Maar daarmee is niet verklaard waarom ook
in reservaten, waar al die zaken niet spelen, een slui
pende achteruitgang optreedt. Een veel genoemde
oorzaak in natuurgebieden ligt in de toename van
zogenaamde predatoren: andere dieren die het voor
zien hebben op de eieren en kuikens van de weide
vogels.
In grote gebieden met veel weidevogels kunnen de
predatoren geweerd worden door de macht van het
getal. Maar in verbrokkelde kleine gebiedjes zijn wei
devogels weerloos tegen bijvoorbeeld meeuwen,
kraaien en vossen. En juist in het Zeeuwse land
schap zijn de weidevogelgebieden veelal veel te
klein van omvang. Landelijk wordt een oppervlakte
norm van 500 hectare aangehouden voor succesvol
le en duurzame weidevogelgebieden. In Zeeland ligt
geen enkel gebied dat die oppervlakte haalt. Wat er
het dichtst in de buurt komt zijn de Yerseke en Ka-
pelse moer; gebieden waar de weidevogels het nog
relatief goed doen.
Om te weten hoe het in de Moer gesteld is met de
predatiedruk gingen we vorige week met een aantal
mensen in de vroege ochtend het veld in om te kij
ken welke predatoren aanwezig waren en vooral wat
ze uitspookten. Naast een drietal vaste waarne
mingsposten die gedurende enkele uren bemand
werden, waren er twee trajecten uitgezet waar met
de auto heen en weer gereden werd om de activitei
ten van predatoren te bekijken. Al snel zagen we dat
er allerlei soorten vijanden van weidevogels rond
waarden. Reigers, kraaien, meeuwen, kiekendieven,
buizerds en allerlei andere vogels. Voor de weidevo
gels gevaarlijke zoogdieren als de vos en de herme
lijn kregen we niet te zien, wat overigens zeker niet
wil zeggen dat ze er niet voorkomen.
Maar hoewel we heel veel predatoren te zien kregen
konden we die ochtend geen enkel geval registreren
van daadwerkelijke schade aan de weidevogels. Ten
minste in die zin, dat we geen enkel geval zagen van
eieren of jongen die ten prooi vielen aan natuurlijke
vijanden.
Wat we wel zagen was flink wat onrust door de
rondvliegende kraaien, meeuwen en andere soorten.
Weidevogels gingen om de haverklap op de vlucht
om hun nest tegep die passerende vijanden te verde
digen. Een langs vliegende kraai was goed voor vol
komen paniek onder tientallen weidevogels en een
kiekendief werd al opgemerkt lang voordat wij hem
in de gaten hadden. Maar vooral kokmeeuwen zorg
den voor veel onrust onder de broedende weidevo
gels. En die staan nou niet bepaald bekend als de ge
vaarlijkste vijand van weidevogels. Loos alarm?
Voor een deel lijkt het daar inderdaad op. De kievi
ten hadden net kuikens en in dat stadium zijn ze
bloedfanatiek tegen alle mogelijke belagers. Fazan
tenhanen kunnen misschien wel eens een nest plun
deren, maar de hardnekkigheid waarmee ze aange
vallen worden lijkt toch wel wat overbodig. En zelfs
twee lepelaars die in een slootje aan het vissen wa
ren werden keer op keer aangevallen. En dat zijn
toch echt vogels waar geen enkele dreiging van uit
gaat.
Aan het einde van onze onderneming zijn we het er
eigenlijk allemaal over eens: op dit moment is er ze
ker geen sprake van problematische predatie van
nesten en kuikens.
Maar daaraan verbinden we nog geen al te ver gaan
de conclusies. Want als er eenmaal volop kuikens
rondlopen kan dat wel eens anders liggen. We gaan
het zeker volgen!
Het gaat niet goed met de weidevogels in Nederland.
Oerhollandse vogels als de grutto en de scholekster
gaan sterk achteruit. Dat geldt ook voor de weidevo
gels in Zeeland; sterker nog, in Zeeland lijkt de teloor
gang van de weidevogelstand nog harder te gaan dan
in de rest van Nederland.
door Chiel Jacobusse
WOENSDAG 23 APRIL 2014
Kokmeeuw met jongen, foto's Chiel Jacobusse
Weidevogels onder de loep
Kievit met kuiken in de Yerseke Moer.
Ook fazanthanen worden fanatiek aangevallen.
Kievit valt een paar vissende lepelaars aan.
