t
m
4 BUITEN
Bedreigd erfgoed
Bruinvissen lijken op schuwe dolfijnen. Ze werden
in de middeleeuwen gegeten. Toen alle rivieren
nog uitmondden in zee, trokken deze sierlijke
zwemmers diep landinwaarts en doorkliefden de
Amsterdamse grachten en de Rijn. En hoewel de
Phocoena phocoena nu nauwelijks meer op het me
nu staat, zijn de, zorgen niet voorbij.
Het is bijna wind
stil op één van de
zinderend warme
dagen in het voor
jaar. De lucht is be
dekt, het zonlicht
diffuus. De contou
ren van de Zeelandbrug overspan
nen een heiige Oosterschelde,
waarvan de lome golfslag soms
fel schittert en dan weer grijs is,
zover het oog kan reiken.
ZEELAND
„Foto's maken is lastig", merkt
Frank Zanderink (52) op. „Mijn ca
mera heeft moeite om scherp te
stellen in deze nevelige omge
ving. Alleen als de bruinvissen
zich even laten zien, kan ik iets
doen."
Hij hangt over de glazen borstwe
ring die het terras omsluit van
Restaurant 't Oliegeultje bij de
jachthaven van Burghsluis. Ook
vroege toeristen met kijkers staan
er. Op de dijk stappen fietsers af,
turen in de verte, langs de kering
richting Noord-Beveland, en sto
ten elkaar aan. Want in het rusti
ge water lijkt een zevental bruin
vissen te dommelen; hun glim
mende ruggen die doorgaans voor
waarts rollende bewegingen ma
ken zodat de driehoekige vinnen
de golven doorsnijden, drijven nu
langzaam wentelend naast elkaar,
verdwijnen vloeiend uit het zicht
en komen veel later en meters ver
der weer talmend boven. De op
winding onder de toeschouwers
is groot.
„Toch is de gewone bruinvis een
normale verschijning in de Neder
landse wateren", zegt Zanderink.
„Naast de Noordzee en Wadden-
zee zien we ze hier al jaren. En
het is misschien nog maar zo'n
honderd jaar geleden dat ze ook
in het Haringvliet voorkwamen.
Ze zwemmen ongeveer tien kilo
meter per uur, hebben niet voort
durend zoutwater nodig, maar uit
eindelijk gaan ze altijd terug naar
zee."
Zanderink is werkzaam bij ARK,
Natuurontwikkeling en leidt pro
jecten in Letland en Bulgarije:
„Daar werken we aan de koppe
ling tussen natuurherstel en toe
risme. Met meer natuur leeft ook
de plaatselijke economie op; door
de herintroductie van wisenten
en edelherten komen meer men
sen naar die gebieden toe; zo
blijkt een bed and breakfast tus
sen de wilde paarden in trek te
zijn."
Bij Stichting Rugvin is Zanderink
coördinator: „We willen de bruin
vis en andere walvisachtigen wat
meer onder de aandacht brengen,
het gedrag onderzoeken en daar
mee een bijdrage leveren aan hun
bescherming en die van hun om
geving - ook door bijvoorbeeld be
leidsmakers te ondersteunen met
deze gegevens."
Al negen jaar lang vaart hij daar
toe met een groepje collega's
maandelijks met de Stena Line
van Hoek van Holland naar Har
wich, om steekproeven te nemen:
„Wij monitoren van Oost naar
West en terug, inclusief de Engel
se wateren."
Over de situatie in de Oosterschel
de klinkt hij zorgelijk: „Sinds
2009 onderzoeken wij de bruinvis
sen hier. Hoeveel zijn het er? Hoe
komen ze door de kering? Aanvan
kelijk nam de groei toe en kregen
ze zelfs jaarlijks hier hun kalfjes,
maar sinds 2011 is de sterfte groot;
er spoelen zo'n veertig dode
bruinvissen aan per jaar - wellicht
ook omdat er vanuit de Noordzee
binnendrijven."
Alle kadavers worden verzameld
en geregistreerd door de Eerste
Hulp Bij Zeezoogdieren (EHBZ),
en vervolgens voor een necropsie
(snij sessie) naar de Veterinaire af
deling van de Faculteit Dierge
neeskunde aan de Universiteit
van Utrecht getransporteerd. De
belangrijkste doodsoorzaak voor
bruinvissen in de Oosterschelde
is verhongering: „De dieren zijn
sterk vermagerd", zegt Zanderink.
„We zijn dit momenteel aan het
onderzoeken. Het zou misschien
kunnen komen doordat de Japan
se oester hier enorm uitdijt. Deze
staat aan het begin van de voedsel-
Historische'schuren, unieke
waterputten en oude bakketen.
Veel cultureel erfgoed in Zeeland
wordt bedreigd. In deze serie laten
we zien wat er dreigt te verdwijnen.
De Nieuwe Kerk in Zie-
rikzee beleeft in 2014
een jubeljaar, foto's
architect GROUP
A/foto's Digidaan
v
De rugvinnen komen
talmend boven water
door Jacoline Vlaander
Het Wereld Natuur Fonds en ARK
Natuurontwikkeling laten met de serie
Zeeland, wilder dan je denkt zien dat
Nederland een unieke delta heeft. De
reeks artikelen neemt u mee op een
reis langs veertien bijzondere en span
nende diersoorten.
Het gaat steeds beter met de natuurlij
ke rijkdom van ons land. Allerlei dier
soorten komen terug, ook in Zeeland.
Het Wereld Natuur Fonds en ARK zet
ten zich in voor een natuurlijke, kli-
maatbestendige en economisch vitale
delta. De Nederlandse delta kan een
voorbeeld zijn voor delta's wereldwijd
wat betreft de problematiek rondom
veiligheid en natuurlijk herstel.
Omgeving Zierikzee.
1
