Kritische consument
is goud waard
De vraag naar 'kritieke grondstoffen'
stijgt snel. De consument moet meer
van zich laten horen.
SPECTRUM 17
WMi
er tegelijk voor dat Nederland in Euro
pa niet langer een buitenbeentje is op
dit terrein.
De Regeling dienstverlening aan huis
alleen voor de publiek gefinancierde
dienstverlening afschaffen, zoals de
commissie-Kalsbeek voorstelt, schept
een nieuw juridisch monstrum.
Je kunt geen speciaal sociaal recht
voor werknemers in de huishoudelij
ke sector houden. Gemeenten zullen
dan opnieuw sluipwegen bewandelen
om goedkoper uit te zijn. Bovendien
wordt nog steeds niet voldaan aan de
internationale verplichtingen, want
de discriminatie van dit vrouwen
werk blijft bestaan.
Die wettelijke uitzonderingspositie
van huishoudelijk werk bij particulie
ren moet weg. Verdwijnt daarmee de
'zwarte werkster' of het informele cir
cuit van de persoonlijke dienstverle
ning? Verbetert de positie van alle
werkenden in deze sector? Nee, daar
voor is meer nodig. Dat kost tijd en
geld.
Allerlei Europese landen kennen suc
cesvolle regelingen: gesubsidieerde
dienstencheques, vormen van fiscale
stimulansen of een combinatie van
beide. Nederland kan daar zijn voor
deel mee doen.
Rapporten met onderzoeken en door
rekeningen te over, die van de com
missie-Kalsbeek als meest recente. Af
hankelijk van de vormgeving kost het
tussen de half en de anderhalf mil
jard, al dan niet gefaseerd in te voe
ren.
De bal ligt nu weer bij het kabinet.
Dat moet binnenkort een standpunt
in nemen en overleggen met sociale
partners. Zouden ze het aandurven
een eind te maken aan deze vorm van
vrouwendiscriminatie? Anders zullen
nieuwe juridische procedures volgen.
Wordt vervolgd.
Tot de wettelijk gelegitimeerde maar
feitelijk verboden discriminatie van
huishoudelijk personeel is uitgeban
nen, kunt u natuurlijk zelf wel een
werkster of thuishulp inhuren die de
zelfde rechten heeft als alle andere
werknemers. Dat helpt alvast bij de
uitbanning van vrouwendiscrimina
tie, want dat is toch niet meer van de
ze tijd?
e economische groei
van China, opkomende
economieën, de Vere
nigde Staten en (sinds
kort weer) de Europese
Unie, inclusief Nederland, is niet al
leen goed nieuws. Door die groei
dreigt op steeds kortere termijn een
tekort aan grondstoffen te ontstaan.
Volgens onderzoek leeft over vijftien
jaar 8o procent van de wereldwijde
middenklasse in Azië en Afrika en is
die klasse gegroeid van de huidige
twee naar vijf miljard mensen.
Die middenklasse wil ook graag in au
to's rijden en de nieuwste technologie
gebruiken. Al die mensen die een
luxe leven nastreven, zorgen voor een
enorme toename van het grondstof
fenverbruik. De grondstoffen die we
gebruiken voor luxe goederen komen
oorspronkelijk uit landen waar een
grotere kans is op politieke instabili
teit en milieuschade. We kunnen daar
ontzettend last van krijgen. Denk aan
prijsstijgingen, denk aan conflicten.
De jacht op grondstoffen is al een tijd
geopend en heeft grote gevolgen. In
de burgeroorlog in de Democratische
Republiek Congo draait het om de
handel in mineralen en China en Ja
pan vechten een conflict uit over
grondstofrijke eilanden. China heeft
de export van grondstoffen naar Japan
al eens stopgezet, waardoor de prijzen
van elektronische apparaten als mo
biele telefoons en televisies omhoog
schoten. Steeds vaker bereiken ons be
richten over conflicten in mijnen,
slechte arbeidsomstandigheden en
schendingen van mensenrechten en
milieu in (vooral) het grondstofrijke
Afrika. Daar maak ik me ernstig zor
gen over.
Juist consumenten in Nederland en
andere Europese landen kunnen iets
doen aan dit probleem door te streven
naar meer openheid van informatie.
Voor grondstoffen die we gebruiken
in smartphones, auto's, zonnepane
len, horloges en camera's is Europa af
hankelijk van de rest van de wereld.
De EU en Nederland bestempelen de
ze grondstoffen vaak als 'kritiek'. De
kritieke grondstof indium zit bijvoor
beeld in LCD-beeldschermen en tou-
chscreens. Ook goud wordt betiteld
als kritiek. Het zit onder andere in
smartphones en wasmachines. De
misstanden voor mens en milieu vin
den (indirect) plaats voor bovenstaan
de producten.
Gelukkig is er sprake van beginnende
openheid: recent is in de VS een wet
aangenomen die bedrijven verbiedt
om op de Amerikaanse markt produc
ten aan te bieden waar 'conflictmateri
alen' in zitten uit Congo. Ook in Euro
pa worden zulke initiatieven onderno
men.
Bedrijven moeten aan steeds strenge
re eisen voldoen. Overheden rapporte
ren frequenter wat zij ontvangen en y
betalen voor metalen en mineralen.
Er wordt dus al meer informatie open-
baargemaakt, maar het is vaak (te) vrij
willig en helaas is veel info nog steeds
niet publiek. Zo houden veel produ- 4
centen van smartphones achter uit
welke grondstoffen hun mobieltjes be
staan en waar deze vandaan komen.
De consument kan openheid aanja
gen op ten minste twee manieren.
Ten eerste: iedereen kan door de toe
genomen informatie zelf steeds mak
kelijker producten 'checken'. Er be
staan lijstjes waarop je kunt zien hoe
conflictvrij producten zijn. De Ameri
kaanse ngo Enough heeft bijvoor- A
beeld in 2012 een ranking gepubliceerd
van elektronicabedrijven waar Intel,
HP en Philips goed uitkwamen, maar
Nintendo, HTC en Nikon slecht
scoorden. Hou als consument dus re
kening met openbare lijsten waar pro
ducten en bedrijven worden beoor
deeld.
Ten tweede: consumenten moeten de
winkels en topmerken actiever bevra
gen over de oorsprong van producten.
Wanneer consumenten steeds kriti
scher worden, moeten bedrijven en
overheden hier wel serieus rekening
mee houden. Klanten zijn cruciaal
voor bedrijven. Zoals stemmers cru
ciaal zijn voor politici. Hoe meer on
dernemers worden uitgedaagd en be
vraagd hoe belangrijker het voor hen
wordt op een eerlijkere manier te pro
duceren. Door actief op zoek te gaan
naar de herkomst van producten kan
de kritische consument (letterlijk)
goud waard zijn.
66 Veel producenten van
smartphones zeggen
niet waar grondstoffen
vandaan komen
ZATERDAG 19 APRIL 2014
Ries Kamphof
is onderzoeker
bij NCDO, het
Nederlandse
kenniscentrum
voor burger
schap en inter
nationale sa
menwerking.
Recent is zijn
publicatie
'Grondstoffen'
verschenen.
Een uitleggend
filmpje is te vin
den op:
www.ncdo.nl/
grondstoffen.
door Ries Kamphof
D
reageren?
opinie@depersdienst.nl
