REIZEN 15
De voormalige DDR was niet gezegend met veel delicatessen van eigen bodem. De
beroemde Spreewaldgurken, uit het thuisland van de Sorben, behoorden er wel
toe. De oorsprong van de augurkencultuur blijkt echter Nederlands te zijn.
DUITSLAND
Haast geruisloos glijdt de pun
ter door het stille stroompje,
dat omzoomd wordt door een
rijkdom aan struiken en bo
men. In het voorseizoen is het
hier nog een en al rust. Op
het hoogtepunt van de zomer
kan het een stuk drukker zijn. Slechts een
kwart van de ruim 1.000 kilometer water
gangen is voor toeristen bevaarbaar.
Het grootste deel van het stroomgebied
van de Spree, in het biosferenreservaat
Spreewald, wordt aan de natuur overgela
ten. De opengestelde stromen bieden ge
lukkig ruim voldoende vaarplezier. Op ge
zette afstanden zijn er gastvrije pleister
plaatsen, waar je terechtkunt voor regiona
le gerechten en soms zelfgemaakte drank
jes. Onder een natuurlijk afdak van linde
bladeren en kijkend na'ar de voorbij glij
dende Kahnen - de platbodemschuiten -
is het goed toeven.
Het is niet verwonderlijk dat Nederlandse
wevers die hier in de zeventiende eeuw
heen trokken, zich goed thuisvoelden in
het Spreewald. De gelijkenis met het ge
bied rond Giethoorn is groot. Al zijn de
Fliefien, zoals ze de vaarten noemen, voor
het grootste deel natuurlijk in de ijstijd
ontstaan en niet door vervening.
De nijvere Nederlandse wevers namen
naast hun destijds superieure techniek
ook hun kennis over komkommerteelt
mee. Daarmee begon het succesverhaal
van de Spreewald-augurken, dat ongehin
derd door burgertwisten, onderdrukkin
gen, wereldoorlogen en idealistische dicta
turen, tot op de huidige dag voortduurt.
„Proef deze eens", zegt Andrea Pursche,
voorzitter van de Sorbisch/Wendische ver
eniging in Lübbenau. „En dan samen met
een stukje Grützwurst." De zachtzure
smaak van de augurk combineert wonder
wel met de stevig gekruide, zoetsmaken-
de bloedworst. De door de worst gemalen
Grütze - grutten - geven een knapperige
stevigheid. „Je moet ervan houden", zegt
ze lachend, „maar het is wel een echt Sor-
bisch gerecht."
„Die Sorbische identiteit is in de afgelo
pen eeuwen, ondanks veel onderdruk
king, blijven bestaan", vertelt Pursche. „Ik
ben Duitse, maar onmiddellijk daarna
ook Sorbe. In onze verenigingen en onze
koepelorganisatie Domowina vechten wij
voor het behoud van die identiteit, de cul
tuur en de bijbehorende gebruiken."
Oorspronkelijk kwamen de Sorben of
Wenden uit het gebied rond de Karpaten.
De taal is verwant aan het Pools en Tsje
chisch. Al in 631 werd melding gemaakt
van de aanwezigheid van dit Slavische
volk in het latere Duitsland. Pas na de een
wording van Duitsland kreeg de Sorbi
sche cultuur met al haar facetten wettelij
ke bescherming. Het opvallendste van de
levende Sorbische cultuur is de tweetalig
heid. Alle plaatsnaambordjes en straatna
men zijn in het Duits en het Sorbisch.
Meer en meer Sorben zien de kennis van
de eigen taal als garantie voor het voortbe
staan van hun identiteit. Vooral de genera
tie jonge ouders blijken hun Sorbische
achtergrond opnieuw te ontdekken en stu
ren hun kinderen naar Sorbische scholen.
Veel andere uitingen van de Sorbische cul
tuur zijn echter, net als in andere streken,
uit het openbare leven verdwenen.
Slechts hier en daar loopt nog een oude
vrouw in haar dagelijkse dracht van blau
we rokken, omslagdoeken en groene
hoofddoeken. Wie hoogtijdagen als carna
val, Pasen, het Meifeest of hef Johannis-rij-
den op 24 juni mist, kan voor een goed
beeld van de ooit eens zo populaire kle
derdracht alleen nog maar terecht in de
verschillende musea.
Maar er is meer nodig om toeristen naar
een gebied te lokken. Met dat doel voor
ogen zijn diverse fietsroutes uitgezet Bij
voorbeeld de zevendaagse Gurkenradweg,
die je als een pakket met zes overnachtin
gen kunt boeken. Er zijn ook andere rou
tes, die je naar gelang het onderwerp lei
den langs bezienswaardigheden over
mijnbouw, geschiedenis, Sorbische cul
tuur, augurkenteelt of duurzame natuur.
Het fietst makkelijk weg over de goed on
derhouden fietspaden met duidelijke be-
bordingen. Houtwallen en bosopstanden
beschermen de eenzame fietser tegen al
te veel zij- en tegenwind. En wie tegen
het vallen van de avond even uitrust op
een bankje aan de rand van een elzenbos,
kan opeens een kudde reeën zien die van
uit de bescherming van de bomen voor
zichtig het akkerland opstapt. De schichti
ge dieren kijken voortdurend om zich
heen. Ze weten dat hier meer gevaren
dreigen dan de jacht alleen. Zij delen, net
als vroeger, de natuur weer met de wolf.
Het wolvenpaar dat hier zou moeten le
ven, houdt zich echter verre van de men
selijke indringers.
In dit deel van het land beten een paar de
cennia geleden grote graafmachines enor
me gaten in het land. Meer nog dan eeu
wen van politieke onderdrukking, ver
woestte de bruinkoolwinning het leefge
bied van het Sorbische volk. Tientallen
dorpen en gehuchten werden ontruimd
en afgebroken. De inwoners kregen nieu
we behuizingen in grauwe flats in omlig
gende steden.
De enige troost is dat de uitgebaggerde ga
ten over niet eens zo heel lange tijd de be
volking nieuwe welstand en mogelijkhe
den kunnen bieden. Zo is bij de stad
Senftenberg een immens watersportge
bied ontstaan. Met veel liefde, aandacht
en vakkennis is aan de rand van de stad
een schitterende marina gebouwd. Er lig
gen er in deze regio straks 23 van deze
prachtige meren, waarvan enkele ook on
derling zijn verbonden. In één geval zelfs
met een 200 meter lange tunnel onder
een drukbereden weg.
Hier liggen voor mensen met durf en za-
keninstinct grote mogelijkheden. Zaken
man Gerold Schellstede is in
Grofiraschen al begonnen. Hij opende in
2009 het Seehotel ohne See (hotel aan het
meer zonder meer), in afwachting van
het water dat langzaam de afgraving vult.
WAAR EN WAT
ZATERDAG 19 APRIL 2014
PUNTEREN
OVER SORBISCH
Spreewald
Een tochtje in
een punter is een
heerlijke manier
het stroomgebied
van de Spree
te ontdekken,
foto DZT
Het Spreewald ligt
deels in Branden
burg en deels in
Sachsen, op onge
veer een uur trein
reizen vanaf Ber
lijn. Met de auto
duurt de reis
vanaf Utrecht
circa zeven uur.
Meer informa-
tie:www.spree-
wald.de; www.stad-
thafen-senften-
berg.de; www.lau-
sitzerseenland.de;
www.reis-
eland-branden-
burg.de.
Toeristische attrac
ties in de regio:
Wellnesspark bij
Lübbenau:
www.spreewel-
ten-bad.de.
Tropisch zwempa
radijs met over
nachtingsmogelijk
heden in een voor
malige hangar,
www.tropical-is-
lands.de.
door Arnoud Cornelissen
1
u
