'Harry Potter"
of Twilight'
lezen is
ook prima
De meeste leerlingen gaan met plezier naar school. Maar echt
gemotiveerd om tot prestaties te komen, zijn ze niet.
VERDIEPING 11
1_
ordi hangt in de klas over zijn tafel.
B Hij hoort zijn lerares praten, maar
I haar woorden komen niet binnen.
Het boeit hem niet. Hij ziet hoe
zijn buurman een spinnetje pro-
3 beert te vangen, maar dat mislukt.
3 Straks, thuis, gaat hij verder met ga-
J men. Hij zit al op level 22.
Leerlingen met een houding als Jor-
di, daar zijn er net iets te veel van, zowel in
het basisonderwijs als in het voortgezet on
derwijs. Hun motivatie is te laag. De lande
lijke inspectie noemde dat als opmerkelijk
punt in het jaarlijkse Onderwijsverslag dat
gisteren verscheen.
Tot het dagelijks werk van onderwijsin-
specteurs behoort dat ze lessen observeren.
Van alle lessen die inspecteurs in het
schooljaar 2012-1213 bijwoonden in het ba
sisonderwijs, vonden ze in 9 procent van
de gevallen de betrokkenheid van leerlin
gen onvoldoende. Bij het voortgezet onder
wijs ging het zelfs om 21 procent.
„Dat vinden wij zorgelijk", reageert woord
voerder Hans van der Vlies van de inspec
tie in Utrecht. „Het is van alle tijden dat
leerlingen uit het raam staren of met prop
jes gooien. Waar het om gaat, is dat degene
voor de klas leerlingen enthousiast maakt.
Die moet daarvoor de mogelijkheden heb
ben. Het begint volgens ons bij het bewust
zijn dat je als school kwaliteit moet leve
ren."
Hoogleraar onderwijskunde Theo Wub-
bels van de Universiteit Utrecht mag dat
ook graag relativeren. „In 9 procent van de
lessen is de basisschoolleerling niet betrok
ken? In 91 procent van de gevallen dus wel.
Dat kun je ook een bijzonder hoog percen
tage noemen", concludeert hij.
Toch is er met de motivatie van de Neder
landse scholier iets mis. Het inspectiever-
slag laat in een schema zien hoe Nederland
se 15-jarigen scoren ten opzichte van het
buitenland. Nederlandse kinderen tonen
zich over het algemeen gelukkig op school.
Maar ze scoren bijna het laagst bij de stel
ling 'ik lees voor mijn plezier'. Het vak wis
kunde doet het helemaal slecht. Nederland
se kinderen verheugen zich niet op een vol
gende les wiskunde. Dat dat zinvol is voor
later, vinden ze al evenmin. Lezen over wis
kunde is helemaal killing. Dat staat ook on
deraan.
CONCLUSIES ONDERWIJSINSPECTIE
Theo Wubbels zoekt de verklaring hier
voor in de aard van de samenleving. „Ne
derlanders vinden het belangrijk dat zij, en
dus ook hun kinderen, gelukkig zijn. Dat is
niet altijd zo geweest. Net na de Tweede
Wereldoorlog was de sfeer er een van aan
pakken, want anders kwam je er niet. Kie
zen voor geluk, gaat ten koste van andere
dingen, zoals goed presteren."
Typisch westers is de Nederlandse houding
niet. Vlaamse kinderen zijn aanzienlijk be
ter gemotiveerd, aldus Wubbels. Het valt
het onderwijs niet te verwijten, maar scho
len kunnen wel iets aan die motivatie
doen, vindt hij. „Leraren moeten leerlin
gen succeservaringen op laten doen. Didac
tisch valt er nog te winnen. Blijkbaar we
ten leraren het niet altijd leuk te maken."
Feitelijk kunnen leerlingen het hier wel. In
de VS is de motivatie hoog, maar zijn-de
prestaties laag. In Nederland mag dan de
motivatie laag zijn, inhoudelijk doen leer
lingen het hier niet slecht.
Voor leraren is het elk lesuur een opdracht
om leerlingen te motiveren, meent rector
John Gooijers van het Mendel College in
Haarlem. „Je hebt nu eenmaal leerlingen
die lastig aan te zetten zijn tot betrokken
heid. Voor scholen is dat een blijvend punt
van aandacht."
Hij signaleert dat het steeds moeilijker
wordt leerlingen bij de les te houden.
Volgens Wubbels dient er meer aandacht
voor deze problematiek te komen. „Er is
niets op tegen om het grote geluk na te stre
ven. Maar als heel Nederland straks zonder
baan zit, omdat het buitenland op alle fron
ten beter presteert, dan is er toch een re
den om je zorgen te maken."
Pelle (14) heeft net zijn eerste
boekverslag gemaakt. De brug
klasser van het Montessori Colle
ge in Arnhem las het boek Adem
nood van Marion van de Cool-
wijk. „Op zich vond ik het wel een leuk
boek. Het was best spannend."
Maar als Pelle geen verslag had moeten ma
ken, had hij het boek waarschijnlijk niet ge
lezen. Thuis is hij liever bezig met muziek,
als dj. Samen met klasgenoot Jean Marc wil
hij een keer op een schoolfeest draaien.
In het Montessori-onderwijs bestaat meer
vrijheid dan op reguliere scholen. De les
sen zijn lang op de school voor vmbo en ha
vo: 70 minuten. Een groot deel .daarvan is
bestemd voor het zelfstandig laten werken
van de leerlingen.
Onderwijsassistent Nikki Kolks (22) leidt
dat soort uren. Stel, vier klassen hebben al
lemaal tegelijk Engelse les. Dan zijn drie
daarvan in handen van de docenten en
Kolks begeleidt de vierde.
Ze legt uit: „Ik laat ze bijna altijd beginnen
met twintig minuten lezen om toch wat
structuur te bieden. Vaak nemen de leerlin
gen een boek van huis mee."
Bij de brugklassers wil de school vooral be
reiken dat ze lezen leuk gaan vinden.
De moeilijke boeken komen dan later wel.
Kolks: „Ik vind het prima als ze Harry Pot
ter of Twilight lezen. Na die eerste twin
tig minuten geef ik ze de keus: je mag ver
der lezen of met je huiswerk aan de slag
gaan." De verdeling is ongeveer half om
half, leert de ervaring van Kolks.
De meiden Jazz, Pam (beiden 17) en Luca
(16) uit havo 4 zeggen met plezier naar
school te komen, al wisselt dat ook wel
eens. „Vorig schooljaar was het af en toe de
motiverend, omdat het toen heel erg om
de cijfers draaide", zegt Pam. „Volgens mij
is dat niet de enige manier om mensen te
beoordelen."
Geen van het drietal is een fervente lezer.
Luca: „Op vakantie lukt het soms, maar ik
heb niet veel tijd. Ik ben al best druk met
school en we lezen ook veel voor geschiede
nis."
Ze steken momenteel aardig wat tijd in
een drama-uitvoering die vanmiddag op
het programma staat. De meiden spelen
studentes die bij het avondeten de dag
doornemen. Ze staan nu op het punt om
hun stukje te gaan oefenen. „Het moet zo
realistisch mogelijk zijn", weet jazz.
Ik laat ze bijna
altijd beginnen met
20 minuten lezen
DONDERDAG 17 APRIL 2014
Volgens de juf van groep 4 van de
John F. Kennedyschool in Oss is 90
procent van de kinderen in de klas wél
gemotiveerd, foto's Luuk van der Lee/HH
Op het Montessori College in Arnhem
is een groot deel van de lestijd
bestemd voor het zelfstandig laten
werken van de leerlingen.
School? Boejuh!
door Patrick Wiercx
Leraren hebben weinig profijt van investerin
gen op schoolniveau. Zo leidt een betere re
gistratie van gegevens soms tot veel bureau
cratie. Het effect voor leerlingen en studen
ten is dan gering.
Scholing en ontwikkeling van leerkrachten
hebben wel een gunstig effect. Volgens de
inspectie doet Nederland het op dit punt
slechter dan andere landen in Europa.
Kleine scholen (tot tweehonderd leerlingen)
zijn kwetsbaarder dan grotere, maar de ver
schillen worden minder.
Ook de verschillen tussen provincies wat be
treft de kwaliteit van scholen nemen af.
Friesland, Groningen en Drenthe halen hun
achterstand in. Limburg en Zeeland doen
het beter dan het landelijk gemiddelde.
door Koen Verhelst
Nikki Kolks, onderwijsassistent
