Oekraïne valt uit el
kaar. De druk van de
Ruslandgezinde rebel
len is groot. De hulp
van het Westen te ge
ring. De interim-auto
riteiten reageren rade
loos.
10 VERDIEPING
OEKRAÏNE
Oieksandr Toertsjinov
Interim-president
Interim-president Oieksandr Toer
tsjinov dreigt met een grootschali
ge 'anti-terroristische operatie'.
Maar tegelijkertijd kan hij zich een
referendum over de toekomst van
Oekraïne voorstellen, gelijktijdig
met de presidentsverkiezingen op
25 mei. Deze dubbele signalen illustreren
dat de interim-regering, die eind februari
als gevolg van de opstand op de Maidan
aan de macht kwam, geen eenduidig plan
heeft om de onrust te bestrijden.
Welke opties hebben de machthebbers in
Kiev?
Met een volksraadpleging over het Oe
kraïense staatsbestel komt Kiev tegemoet
aan een van de belangrijkste eisen van de
opstandelingen in Donetsk, Charkov, Kra-
matorsk, Slavjansk, Loegansk en andere ste
den waar opstandelingen het gezag van de
interim-autoriteiten niet erkennen. Die re
bellen noemen zich 'federalisten'. Zij ei
sen, net als Moskou, verregaande federalise
ring van het land. Dan kunnen de zuid-oos
telijke provincies, waar veel Russisch-gezin-
den leven, de banden met Rusland verder
aanhalen. Een deel van de opstandelingen
zoekt aansluiting bij de Russische Federa
tie, net als eerder de Krim zich bij Rusland
aansloot.
Toertsjinov sprak gisteren over een landelij
ke volksraadpleging. Hij zegt ervan over
tuigd te zijn dat een meerderheid geen op
deling wenst van Oekraïne. De interim-pre
sident liet zich niet uit over de vraagstel
ling in zo'n referendum. De opstandelin
gen willen dat een raadpleging uitsluitend
in hun pro-Russische regio's wordt gehou
den.
Tot nog toe is Kiev teruggeschrokken voor
grootschalig militair ingrijpen. De angst
voor dodelijke slachtoffers onder de opstan
delingen en de daaropvolgende toorn van
het Kremlin - dat tienduizenden troepen
aan de Russisch-Oekraïense grens in staat
van paraatheid houdt - is te groot. Moskou
waarschuwt dat de Russen de inzet van ge
weld tegen de demonstranten beschouwen
als 'crimineel'. Onduidelijk is bovendien
bij wie de loyaliteit van de gedemoraliseer
de Oekraïense veiligheidstroepen ligt. Het
is aannemelijk dat velen zullen weigeren
om op landgenoten en op Russen - 'Slavi
sche broeders' immers - te schieten. In een
aantal gevallen liepen politieagenten al
over naar de rebellen. Een succesvolle mili
taire inzet tegen de separatisten - waar
Kiev telkens mee dreigt - lijkt daarom niet
aannemelijk.
Later deze week, waarschijnlijk donderdag,
moeten in Genève onderhandelingen
plaatsvinden tussen vertegenwoordigers
van de Europese Unie, de Verenigde Sta
ten, Rusland en Oekraïne. Maar Rusland
eist dat ook vertegenwoordigers van de
'Russische' regio's in Oekraïne aanschui
ven. Bovendien willen de Russen alleen
praten als interim-president Aleksandr
Toertsjinov en interim-premier Arseni Jat-
senjoek bij voorbaat instemmen met ingrij
pende grondwetswijzigingen, die een fede
ralisering van Oekraïne tot gevolg hebben.
De interim-regering heeft laten weten dit
soort 'eisen vooraf onacceptabel te vinden.
NA DE VERKIEZINGEN
Voor de interim-regering in Kiev is het van
groot belang de komende zes weken, tot
aan de presidentsverkiezingen van 25 mei,
heelhuids door te komen. Een legitiem ge
kozen president, die door het Kremlin niet
het label 'ultranationalist', 'antisemiet' of
'fascist' kan worden opgeplakt, kan de si
tuatie in het land mogelijk stabiliseren.
Mede om deze reden is in de opstandige ge
bieden niet de noodtoestand uitgeroepen.
Dit zou namelijk betekenen dat in die re
gio's de verkiezingscampagnes moeten
worden stopgezet. Extremistische kandida
ten, onder wie de leider van de neonazisti-
sche Rechtse Sektor Dmitro Jarosj, maken
volgens opiniepeilers weinig kans. Miljar
dair en 'chocoladetsaar' Petro Porosjenko,
die ook onder de verdreven pro-Russische
president Viktor Janoekovitsj minister was,
gaat in de polls aan kop.
Maar er gaan geruchten dat het Kremlin in
middels een geheim akkoord heeft geslo
ten met de omstreden 'gasprinses' en presi
dentskandidaat Joelia Timosjenko. Zij zou
bereid zijn om in ruil voor Russische steun
vergaande invloed van Moskou in de
zuid-oostelijke gebieden te accepteren.
Het is tekenend voor de chaotische en vol
strekt onvoorspelbare situatie in Oekraïne
dat dit soort complottheorieën de ronde
doet.
Joelia Timosjenko
Presidentskandidaat
Kiev zit met
de handen
in het haar
door Wierd Duk
REFERENDUM
ANTI-TERREUR OPERATIES
ONDERHANDELEN
