Overheid en banken in
verstikkende omhelzing
Een bankenunie is prachtig. Maar er is
meer nodig om crises te voorkomen.
SPECTRUM 15
antwoord geeft op de vraag waar het
schaatsen nu staat. Daaruit komt een
visie die aangeeft wat de sport nodig
heeft om zich gezond verder te ont
wikkelen. Met een uiteindelijk plan
van aanpak zullen nationale bonden
aan de slag moeten om mensen weer
aan het schaatsen te krijgen. En de
ISU zal een sterke internationale ka
lender moeten ontwikkelen.
Tot die tijd zal iedere verandering ge
rommel in de marge zijn, zal je als
sport wegzakken in de evolutiestrijd
en moet je uitkijken niet de dodo van
de Winterspelen te worden. Wanneer
ik hier nu roep welke onderdelen van
het schaatsen wel en welke niet moe
ten worden ontwikkeld, maak ik een
fout. Het is misschien leuk om mijn
66 EU moet hard ingrijpen
in de regels die
stimuleren dat banken
staatsobligaties kopen
Het is weinigen opgeval
len en het raakte volle
dig ondergesneeuwd
door al het mediage
weld over de verkiézin-
gen en de uitspraken van Wilders: het
akkoord dat Eurogroepvoorzitter Dijs-
selbloem vorige week afsloot met het
Europees Parlement over de banken
unie. Zo gaat dat wel vaker bij histori
sche besluiten in Brussel. Ze zijn het
resultaat van ellenlange onderhande
lingen achter gesloten deuren, zijn
verdomd technisch en daarom vol
strekt oninteressant voor een pakken
de krantenkop.
Toch doet dat het akkoord geen recht.
Het was wellicht het meest hoopge
vende besluit dat de laatste jaren in
Brussel genomen is. Want terwijl Eu
ropa opkrabbelt uit de modder van de
crisis is nu een eerste belangrijke stap
gezet om een volgende crisis te voor
komen. 28 landen laten zien dat ze be
reid zijn om samen te werken aan
nieuwe spelregels. De bankenunie
zorgt ervoor dat de financiële instellin
gen weerbaarder worden doordat ze
simpelweg meer geld in kas hebben.
Ook staan banken voor elkaar garant
zodat er niet aangeklopt hoeft te wor
den bij de belastingbetaler. De beleg
ger en de aandeelhouder die namens
de bank het risico nemen, lopen het
daadwerkelijke risico.
Dat werd hoog tijd. Niet om beleggers
en bankiers te pesten maar omdat de
spelregels die de markt in de greep ho
ren te houden niet functioneerden.
Een wankelende financiële sector kan
hele landen destabiliseren. Voortaan
betalen de eigenaren van die banken
zelf: geen bail-out, maar bail-in. Dat is
een cruciale stap voor de hele samen
leving: perverse prikkels die ten
grondslag lagen aan de crisis worden
ontmanteld.
De financiële crisis kon omslaan in
een economische crisis doordat ban
ken en overheden niets anders kon
den dan elkaar vasthouden. Dat kende
twee kanten. Ten eerste konden over
heden weinig anders dan bijspringen
met miljardeninjecties om spaargel
den te waarborgen. Ten tweede wer
den banken getroffen door oplopende
problemen in de overheidsfinanciën.
Overal zagen banken en pensioen
fondsen beleggiftgen verdampen toen
bijvoorbeeld de waarde van Griekse
staatsobligaties tot nagenoeg nul gere
duceerd werd.
Om een nieuwe crisis te voorkomen
is een bankenunie alleen niet voldoen
de. De gezamenlijke bereidheid die
landen nu tonen, moeten we benut
ten om een volgende stap te zetten.
De banken zijn de afgelopen jaren ver
slaafd geraakt aan staatsobligaties.
Een steeds groter gedeelte van wat ze
uitlenen gaat naar overheden. Als lan
den in financiële problemen komen,
trekken ze banken weer onder water.
Daarnaast gaan de investeringen in
staatsobligaties ten koste van de kre
dietverlening aan mkb-bedrijven en
huishoudens. Sinds de start van de cri
sis in 2008 is de omvang van staats
obligaties op de Europese bankbalan-
sen explosief gegroeid. De investerin
gen in bedrijven en huishoudens lie
pen terug. Probeer nog maar eens
geld los te krijgen voor een onderne
ming of een huis. Waarom doen ban
ken dat? Dat heeft twee hoofdrede
nen.
Allereerst hoeven banken nu geen ka
pitaal aan te houden voor de leningen
die zij aan overheden verstrekken. Fi
nanciële regelgeving behandelt staats
obligaties als een risicovrije beleg
ging, terwijl de Europese schuldencri
sis juist laat zien dat ze dat niet zijn.
Het Zwitserse UBS ging bijna ten on
der door de vele Griekse staatsobliga
ties. Met dit in het achterhoofd is er
geen enkele reden waarom staatsobli
gaties anders zouden moeten worden
behandeld dan normale activa. Dat be
tekent dat banken, net als voor de an
dere leningen die zij verstrekken, kapi
taal moeten aanhouden op basis van
de kans op wanbetaling.
Ten tweede worden staatsobligaties
in de regels gezien als liquide activa
van de hoogste kwaliteit, waardoor
banken worden gestimuleerd om
extra obligaties op te kopen. De crisis
heeft bewezen dat obligaties niet al
tijd liquide zijn: de afgelopen jaren
kon je Griekse, Ierse en Portugese obli
gaties maar moeilijk kwijt. Om die re
den zouden niet alle staatsobligaties
meer als meest liquide activaklasse
moeten worden bestempeld. Slechte
obligaties zijn als een koophuis in een
spookdorp: je komt er nooit vanaf.
Het is nu tijd om banken te dwingen
zich onafhankelijk te maken van in
stortende overheden in de toekomst.
Want om het profijt voor aandeelhou
ders en beleggers zo hoog mogelijk te
houden - en daarmee ook de eigen bo
nussen - vergrijpen banken zich nu
aan juridisch risicoloze staatsobliga
ties.
Banken verzetten zich tegen aanpas
sing van de regels om het belang van
markten te laten prevaleren boven het
belang van mensen. Aandeelhouders
en beleggers boven spaarders en belas
tingbetalers: hier zijn dus extra spelre
gels noodzakelijk. Dat vereist een vol
gende stap in Europa: hard ingrijpen
in de huidige regels die stimuleren
dat banken staatsobligaties kopen.
Dagdromers die meer regelgeving
niet noodzakelijk vinden en doemden
kers die samenwerking in Europa als
bedreiging zien zullen overtuigd moe
ten worden.
Alleen zo komen overheden en ban
ken uit hun verstikkende omhelzing.
Bovendien dwingt dat banken zich
weer te richten op hun kerntaak: geld
lenen en uitlenen aan bedrijven en
huishoudens, het dienen van de belan
gen van spaarders. Een mooi debat
voor de komende Europese verkiezin
gen!
ZATERDAG 5 APRIL 2014
'4
Paul Tang (foto
boven) is een
econoom en po
liticus. Hij is
lijsttrekker van
de PvdA bij de
komende Euro
pese verkiezin
gen. Hij was ja
renlang Tweede
Kamerlid voor
die zelfde par
tij.
Henk Nijboer is
nog altijd lid
van de Tweede
Kamerfractie
van de Partij
van de Arbeid
en is financieel
woordvoerder.
door Paul Tang en Henk Nijboer
